Moğol istîlâsı ve Aynicâlût Savaşı
The Mongol invasion and The battle of 'Ayn Jālūt
- Tez No: 502677
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDULKERİM ÖZAYDIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Moğol istîlâsı, Cengiz, Hârizmşahlar, Hülâgû, İlhanlılar, Abbâsî Hilâfeti, Memlükler, Kutuz, Baybars, Aynicâlût Savaşı, The Mongol invasion, Genghis Khān, Khwārezmshāhs, Hūlāgū, Ilkhānids, Abbāsid Caliphate, Mamlūkids, Qutuz, Baibars, The Battle of 'Ayn Jālūt
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 410
Özet
Ortaçağ'ın en büyük felaketlerinden sayılan Moğol istîlâsı İslâm ve Türk tarihi için olduğu kadar dünya tarihi için de büyük ehemmiyeti hâiz bir hadisedir. İki büyük safhada gerçekleşen istîlâ Orta Asya, İran, Anadolu, Irak ve Suriye'nin işgali ile neticelenmiş ve sayısız müslümanın can ve mal kaybına uğramasına sebep olmuştur. Moğol istîlâsı İslâm medeniyetine de ağır darbeler indirmiş, Asr-ı Sa'âdet'ten XIII. asır ortalarına kadar büyük emeklerle ortaya konan ilmî ve kültürel birikimin muhafaza edildiği ve ilerletildiği merkezler olan İslâm beldelerinin istîlâ sırasında esaslı bir tahrip geçirmesi insanlık âlemi için her bakımdan menfi neticeler vermiştir. Başlangıçta Cengiz'in Sultan Alâeddîn Muhammed Hârizmşah ile siyâsî mücadelesi şeklinde kendisini gösteren istîlâ bununla kalmamış, İslâm coğrafyasının büyük bölümünün Moğol hâkimiyetine girmesine neden olarak Orta Asya ve Ortadoğu'daki müslüman idaresini neredeyse tamamen ortadan kaldırmıştır. Hârizmşahlar, Türkiye Selçukluları, Abbâsîler ve Eyyûbîler gibi İslâm devletleri istîlâya karşı koymaya çabalamış olsa da Moğollar durdurulamamış, bu devletlerden bir kısmı Moğollar tarafından tarih sahnesinden silinmiş, diğer bir kısmı da Moğol tâbiiyetini kabul etmekten başka çare görememişlerdir. İlhanlılar adıyla İran Azerbaycanı'nda bir devlet tesis eden Hülâgû'nun 656/1258'de İslâm hilâfetinin merkezi olan Bağdâd'ı işgal ve tahrip ederek müslümanların dinî riyâsetini temsil eden Abbâsî Halîfesi Müsta'sım-Billâh'ı katlettirmesi ile İslâm dünyası büyük bir buhran yaşamış ve Suriye'nin de istîlâ edilmesi sonrasında artık Ortadoğu'da Moğollara karşı koyacak hiçbir beşerî kuvvet kalmamıştır. Ancak XIII. asrın ortalarında Mısır'da kurulmuş olan Bahrî Memlük Devleti Sultan el-Melikü'l-Muzaffer Seyfeddîn Kutuz'un önderliğinde olarak Moğollarla savaşmak üzere kıyam etmiş, 25 Ramazân 658/3 Eylül 1260 tarihinde Kuzey Filistin'deki Aynicâlût mevkiinde Ketboğa Noyan kumandasındaki Moğol ordusuyla Sultan Kutuz kumandasındaki Memlük İslâm ordusu arasında cereyan eden şiddetli muharebe müslümanların kesin galibiyetiyle sona ermiş ve Moğol istîlâsının en tahripkâr kolunun ilerleyişini durdurulmasına vesile olmuştur. Moğol istîlâsı ve bu istîlânın güneye inmesini engellemek suretiyle dünya tarihi açısından mühim neticeler hasıl eden Aynicâlût Savaşı hakkında etraflı çalışmalar yapmak mutlaka gereklidir. Esasen Moğol istîlâsı hakkında yerli ve yabancı araştırmacılar tarafından birçok kez ilmî çalışmalar yapılmış, konuyla ilgili müstakil monografiler hazırlanmıştır. Ancak özellikle Aynicâlût Savaşı'na dair Arap dünyasındaki büyük ilgiye karşın Türkiye'de bu savaş hakkındaki çalışmalar yetersiz kalmış, mevzuyu muhtasar şekilde ve yüzeysel olarak inceleyen birkaç makale ve tez çalışmasından öteye gidememiştir. Bu çalışmamızda biz, Moğol istîlâsının öncesinden başlayarak Aynicâlût Savaşı'na kadar gelen süreci etraflıca ele almaya gayret ettik. Daha ziyade çağdaş kaynaklardan istifade ederek ve modern araştırmaları da bunları desteklemek maksadıyla kullanarak İslâm tarihinin en mühim meydan savaşları arasında bulunan Aynicâlût Savaşı'nı bütün teferruatıyla anlatmaya çalıştık. Savaşın öncesindeki ve sonrasındaki hadiseleri, ayrıca tarafların bu süreçteki vaziyetini inceleyerek siyâsî ve askerî tarihe dair tespitlerde bulunma çabasına girmemizin yanı sıra, savaşın neticelerine ve ehemmiyetine dair birtakım çıkarımlar yaptık. Tezimizin Memlük ve İlhanlı tarihlerine dair yapılacak olanlar başta olmak üzere Ortaçağ tarihi araştırmalarına katkıda bulunmasını, dolayısıyla Türk ilim âlemi için bir nebze olsun fayda sağlamasını temenni ederiz.
Özet (Çeviri)
The Mongol invasion that be counted amongst the biggest catastrophes of the Middle Ages is a very considerable incident for the history of the world as much as for Islamic history and Turkish history. The invasion which consisted of two huge stages ended up with occupations of Central Asia, Iran, Asia Minor, Iraq and Syria and it called forth lives and goods losts for innumerable muslims. It also struck Islamic civilization heavily, the deep distruction that Islamic towns -those had been centers which preserved and improved the scientific and cultural accumulation that had been producing with great effort from the era of Prophet (PBUH) to the thirteenth century- experienced during the invasion caused negative results in all respects for the humanity. The invasion, in first place, showed itself as a political conflict between Genghis Khān and Sultan 'Alā ad-dīn Muhammad Khwārezmshāh but did not end with that, it caused submission of the best part of the Islamic world to Mongol sovereignty and it revoked the muslim administration in Central Asia and the Middle East almost completely. In spite of Islamic states like Khwārezmshāhs, Seljuks of Asia Minor, Abbāsids and Ayyūbids struggled to resist the invasion, Mongols could not be intercepted and part of these states were erased from the history by Mongols, as for another part of them could not find a remedy but the submission to Mongol hegemony. Islamic world experienced a huge crisis owing to occupation and ruination Baghdād and slaughtering of al-Musta'sım-Billāh, the caliph of the muslims, in 656/1258 by Hūlāgū who had established a state in Azerbaijan of Iran named Ilkhānids, after invasion of Syria too almost no human power survived any more in the Middle East to resist Mongols. But Bahrī Mamlūk State which had founded in Egypt in the middle of the thirteenth century rised against the Mongols to fight them under Sultan Al-Malik al-Muzaffar Sayf ad-dīn Qutuz's leadership, the violent pitched battle that happened between the Mongol army under the command of Ketbugha Noyin and the Mamlūk-Islām forces under the command of Sultan Qutuz in 25 Ramadān 658/3 September 1260 in 'Ayn Jālūt location where falls within North Palestine finished with absolute muslim victory and this brought about the most destructive section of The Mongol invasion to be stopped. It is obvious that doing detailed researches about The Mongol invasion and The Battle of 'Ayn Jālūt which gave important results for the world history by obstructing of southing this invasion, is necessary. Substantially, many academic researches have been done by native and foreign scholars about The Mongol invasion and separate monographs have been prepared about this subject. But especially in spite of paying attention to The Battle of 'Ayn Jālūt throughout the Arabic science world, studies about this battle in Turkey have been not enough and these studies have not advanced beyond a few articles and thesis those have handled the subject briefly and superficially. In our thesis, we tried to analyze the course that had started before The Mongol invasion and come to The Battle of 'Ayn Jālūt in detail. By utilizing the contemporary resources and using the modern studies to support them, we made an effort to describe The Battle of 'Ayn Jālūt which have been amongst the most momentous pitched battles of the Islamic history with its all the details. In addition to endeavouring to make determinations about political and military history by analyzing the events those had happened before and after the battle and investigating the situations of both sides (Mamlūks and Mongols) in this course, we tried to make some inferences about results of the battle and significance of it. We wish that our thesis will contribute the researches mainly about Mamlūkid and Ilkhānid history and in general about the history of the Middle Ages, hereby we hope that it will be useful even a little bit for the Turkish academic world.
Benzer Tezler
- Moğol istilası ve Abbasi Devleti'nin yıkılışı (Cengiz ve Hülagu dönemleri) (616-656/1219-1258)
Başlık çevirisi yok
H. AHMET ÖZDEMİR
Doktora
Türkçe
1997
DinMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA FAYDA
- Anadolu Selçukluları döneminde Mevlevilerin sultanlar, devlet adamları, beylikler, Ahiler ve diğer zümrelerle olan münasebetleri
The subjects of Mevleves with sultans, state adults, masters, Ahis and other classes in the Anatolian Seljuk period
BÜŞRA BÜYÜKBEKTAŞ
- Diyârbekirli Mehmet Said Paşa'nin Mirâtü'l-İber adlı eserinin 8. cildinin transkribi ve değerlendirilmesi
Başlık çevirisi yok
GÜLCAN AKÇINAR AKDEMİR
- 19. yüzyıl sonu ile 20. yy başında Özbekistan'ın sosyal ve ekonomi tarihi
Social and economic history of Uzbekistan at the end of 19th century and in the beginning of 20th century
ERGASH JUMAEV