Geri Dön

Hal' fetvaları ışığında Osmanlıda Şeyhülislamın siyasi konumu

The political position of the Shaykh al-İslam in the Ottoman in the light of the hal' fatwas

  1. Tez No: 505626
  2. Yazar: AYKUT ELMAS
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. AHMET KARAÇAVUŞ
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Tarih, History
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2018
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Karadeniz Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Tarih Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 172

Özet

Osmanlı devlet sisteminde hükümdar, halife-sultan senteziyle çok sağlam bir mutlak otorite algısı kurmuştur. Ancak XVI. yüzyılın sonlarına doğru bozulmaya başlayan klasik devlet anlayışı içerisinde, mutlak otorite algısı da zarar görmüştür. Böylece devlet adamları için hükümdarı tahtından indirmek çok bir sorun haline gelmemiş ve netice itibarıyla Osmanlı tarihinde XVII. yüzyıldan devletin sonlarına kadar, Osmanlı söyleminde hal' vakası ancak modern söylemde darbe, neredeyse hiç eksik olmamıştır. Bu hal' vakalarında en etkin iki temel grup vardır. Bunlar ulema ve Yeniçeriler, yani askerdir. Ulemanın en etkili üyesi ise, elbette ki, o sınıfın başı olan Şeyhülislam'dır. Hükümdarın hilafet söylemi, hal' vakalarında Şeyhülislam'a çok özel bir yer tahsis etmiştir. Zira şeyhülislam artık, hükümdarın yönetim meşruiyetini ortadan kaldırıp, hal' edilmesini meşrulaştırabilecek tek yüksek otoritedir. Ancak tarih araştırmalarında hal' vakaları genellikle askeri darbe ekseninde incelendiği için, olaylarda her zaman Yeniçeriler ön plana çıkarılmıştır. Dolayısıyla, Şeyhülislam'ın bu yolla görmezden gelinmesi, sürece etki eden unsurlardan birinin göz ardı edilmesi sonucunu doğurmuştur. Hâlbuki Osmanlı kronikleri, olayları hilafet söylemi üzerinden ele almakla, Şeyhülislam'ın hadiselerde nasıl bir konumda durduğunu ortaya koymaktadır. Araştırmanın sonucuna göre, normalde teşkilatlanma içerisinde herhangi bir idarî icraya muktedir olmayan Şeyhülislam, hal' vakalarında sürece birinci dereceden tesir etmekle, çok hususi bir siyasi konuma erişmiştir.

Özet (Çeviri)

In the Ottoman state system, the monarch established a rather strong sense of absolute authority through the synthesis of caliph-sultan. However, due to the classical state conception that began to deteriorate at the end of the XVI. century, the perception of authority was also damaged. Thus, it was not so much trouble for he statesmens to dismiss the sovereign from the throne, and correspondingly, in the Ottoman history, the hal' cases in the Ottoman discourse but the coups in the modern discourse had almost never missed from the XVII. century to the end of the empire. There were two most fundamental groups in the cases. These were the ulama and the janissary, namely the soldier. The most effective member of the ulama is, of course, the head of the class, in other words shaykh al-Islam. The caliphate discourse belonging to the monarch assigned such a special place to the Shaykh al-Islam at the hal' cases that he was now the only high authority which can legitimize the dethronement the monarch, removing his legitimacy of the ruling. However, always the janissaries have been shone out in the historical investigations because of the fact that the cases generally are examined on the axis of the military coup. Thereby, neglecting the Shaykh al-Islam in this way has led to the ignorance of one of the agents that influence the process. However, the Ottoman chronicles, by adressing the events through the caliphate discourse, have revealed that the Shaykh al-Islam had how a cricual position at the cases. According to the conclusion from the study, Shaykh al-Islam, who was normally incapable of any administrative enforcement within the state organization, attained far particular status at the hal' cases by affecting proximately the process.

Benzer Tezler

  1. Osmanlı Devletinde Şeyhülislamlığın idareye etkisi

    Influence of the Shaykh al-Islam in the Ottoman Empire

    ZEYNEP YILMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Kamu YönetimiKocaeli Üniversitesi

    Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. OKTAY KOÇ

  2. Hanefî furû fıkıh literatüründe uyuşturucu maddelerin hükmü: İbn Kemal ve Ebussuud'un afyon, benc ve haşiş hakkındaki ihtilafları örnekliğinde bir inceleme

    The rulings of herbs in Hanafî furû' fiqh literature: An investigation of Ibn Kamâl and Abû al-Su'ûd's disputes about opium, bandj and hashish

    TAHA YASİN TAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    DinMarmara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ÖZGÜR KAVAK

  3. Osmanlı hukuku yürürlük ve bilgi kaynaklarıarasında fetva

    The fatwa whithin Ottoman law enforcement andinformation sources

    ONUR KORU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    HukukErciyes Üniversitesi

    Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. CENGİZ GÜL

  4. 'İslam mecmuası' (1914-1918) ve içeriği

    Başlık çevirisi yok

    RUHİ GÜLER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1995

    Gazetecilikİstanbul Üniversitesi

    PROF.DR. ŞÜKRÜ HANİOĞLU

  5. Osmanlı Devleti'nde hal' vakaları ve hal' fetvalarının İslâm hukuku açısından değerlendirilmesi (XVII - XX. yüzyıllar)

    The evaluation of hal' cases and the hal' fatwas in the Ottoman Empire in terms of Islamic law (XVII - XX. centuries)

    AHMET AKKUŞ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    TarihKaradeniz Teknik Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEHMET ALAADDİN YALÇINKAYA