CuAl bazlı yüksek sıcaklık şekil hatırlamalı alaşımların üretimi ve oksidasyon davranışının incelenmesi
The production of CuAl based high temperature shape memory alloys and investigation of their oxidation behavior
- Tez No: 509562
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEDİHA KÖK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Fizik ve Fizik Mühendisliği, Physics and Physics Engineering
- Anahtar Kelimeler: CuAl bazlı, element katkısı, Bakırca Zengin, DSC çevirimi, Yüksek sıcaklık şekil hatırlamalı(YSŞH), oksitlenme, oksit faz
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Fizik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 53
Özet
Bu çalışmada, Cu88Al12 (% kütlece) şekil hatırlamalı alaşımında, kütlece %2 oranında Bakırdan alınarak bakır yerine aynı oranda krom, Niobium, Titanyum ve hafnium katkılanarak üçlü CuAl bazlı alaşım üretilmiş ve alaşımlar içinde meydana gelen faz değişimleri incelenmiştir. Oda sıcaklığında yapılan x ışınları analizi sonucu, ana numune olan Cu88Al12 alaşımında bakırca zengin α fazına rastlanırken, Cu86Al12Cr2, Cu86Al12Nb2, Cu86Al12Ti2 ve Cu86Al12Hf2 alaşımlarının dördünde de β11 ve γ1ı fazlarına rastlanmıştır. Bu fazlar SEM fotoğraflarında açıkça görülürmüştür. Kimyasal analiz sırasında yapılan haritalama sonucunda, Cu86Al12Cr2, Cu86Al12Nb2, Cu86Al12Ti2 alaşımlarında, katkıdan dolayı katkı yapılan malzemelerden dolayı çökelti fazı oluştuğu açıkça görülür. Katkının Cu88Al12 alaşımında martensit fazı oluşturmada etkili olduğu açıkça görülmektedir. Bu ölçümlere destek olarak, yapılan Diferansiyel Taramalı Kalorimetre (DSC) ölçümlerinde, ikili ana alaşımda martensitik faz dönüşümüne rastlanmazken, üçlü alaşımlarda ilk DSC ölçümünde belirgin olarak martensit faz dönüşümü oluşmuştur. Daha sonra üçlü alaşımları DSC içi çevrim uygulandığında hem austenit dönüşüm hem de martensit dönüşüm sıcaklıkları açıkça görülür ve alaşımların hepsinin yüksek sıcaklık şekil hatırlamalı alaşım gösterdiği söylenir. Ayrıca, CuAl ve ve Cu86Al12-X2 (% kütlece oranda) (X=Cr, Nb, Ti, Hf) şekil hatırlamalı polikristal alaşımlar oksitlenme özellikleri belirlendi. Bu alaşımların geliştirilmesi için yüksek sıcaklıkta en çok 900 oC de ısıl işlem yaptığı bilinmektedir. Bu nedenle çok sık kullanılan bu sıcaklık değerinde, alaşımların sıcaklıkla oksitlenme özelliğini bakılması önemlidir. Alaşımlara TG/DTA (termogravimetrik analiz) cihazı ile oksitlenme işlemi yapılmış ve oksidasyon sabiti değerleri hesaplanmıştır. Oksidasyon sabiti en yüksek olan alaşım Cu86Al12Hf2 alaşımı, en düşük olan alaşımın Cu86Al12Nb2 alaşımı olduğu tespit edildi. Ayrıca SEM-EDX ile yapılan yüzey morfoloji incelemelerinde, Cu88Al12 ve Cu86Al12Ti2 alaşımları dışında diğer alaşımlarda kabuk şeklinde oksit tabaka görülürken, Cu88Al12 ve Cu86Al12Ti2 alaşımlarında topak şeklinde oksit bölgelere rastlanmıştır. Alaşımlarda oksit tabakalarının olduğu x ışınları analizi ile desteklendi.
Özet (Çeviri)
The Production of CuAl based high temperature shape memory alloys and investigation of their oxidation behavior In the present study, a ternary CuAl-based alloy was produced by adding 2% Chrome, Niobium, Titanium and Hafnium instead of 2% Copper from the Cu88Al12 (% in mass) Shape Memory Alloy, and the phase changes in the alloy were examined. As a result of the x-ray analyses performed at room temperature, the α phase, which is rich in copper, was detected in the main sample, i.e. the Cu88Al12 alloy; and the β11 and γ1ı phases were detected in the four of the Cu86Al12Cr2, Cu86Al12Nb2, Cu86Al12Ti2 and Cu86Al12Hf2 alloys. All of phases were clearly seen in SEM images. As a result of the mapping performed during chemical analysis, it was observed clearly that there appeared a precipitation phase in the Cu86Al12Cr2, Cu86Al12Nb2, Cu86Al12Ti2 alloys due to the additions. It was also observed that the additions were effective in forming a martensite phase in the Cu88Al12 alloy. In Differential Scanning Calorimetry (DSC) Measurements, which were made to support these measurements, no martensitic phase transformations were detected in dual primary alloy; however, a clear martensite phase transformation was detected in ternary alloys in the first DSC measurement. Then, when the DSC cycle was applied to the ternary alloy, both the austenite transformation and martensite transformation temperatures were clearly seen, and it was claimed that all the alloys showed High Temperature Shape Memory Alloy properties. Besides, the oxidation properties of CuAl and Cu86Al12-X2 (X = Cr, Nb, Ti, Hf) shape memory polycrystalline alloys, which are inexpensive and industrially usable, were studied from the shape memory alloy group. It is known that these alloys are heat treated at high temperatures up to 900 oC for the development of these alloys. For this reason, it is important to examine the oxidation properties of alloys with temperature at this frequently used temperature value. Alloys were oxidized with TG / DTA (thermogravimetric analysis) device and oxidation constant values were calculated. The alloy Cu86Al12Hf2 with the highest oxidation constant was found to be the lowest alloy Cu86Al12Nb2 alloy. In the surface morphology studies made with SEM-EDX, except for Cu88Al12 and Cu86Al12Ti2 alloys, coat-like oxide layers were observed in other alloys, whereas Cu88Al12 and Cu86Al12Ti2 alloys were found to have oxide cluster regions. In all alloys, the x-ray analysis results of the oxide layers are also found. Keyword: CuAl based, element addition, Cu rich phase, DSC cycle, high temperature shape memory (HTSM), oxidation, oxide phase
Benzer Tezler
- Bakır bazlı şekil hatırlamalı alaşım üretimi ve alaşımların yapısal, termal ve elektriksel özelliklerinin incelenmesi
The production of copper based shape memory alloys and investigation of the structural, thermal and electrical properties of alloys
CANAN AKSU CANBAY
Doktora
Türkçe
2010
Fizik ve Fizik MühendisliğiFırat ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE AYDOĞDU
- Yüksek sıcaklık şekil hatırlamalı CuAlTa alaşımların mikro yapısı ve faz dönüşüm sıcaklıklarının incelenmesi
Investigation of microstructure phase transformation temperatures of high temperature shape memory CuAlTa alloys
ERCAN ERCAN
Doktora
Türkçe
2019
Fizik ve Fizik MühendisliğiFırat ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FETHİ DAĞDELEN
- Investigation of heat treatment effect on physical properties of cu-al-ni-nb quaternary shape memory alloys
Cu-al-ni-nb dörtlü şekil hatırlamalı alaşımların fiziksel özellikleri üzerine ısıl işlem etkisinin incelenmesi
BAHAR ALI M.FARAJ ROGHZAI
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Fizik ve Fizik MühendisliğiFırat ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FETHİ DAĞDELEN
- The effects of tetravalent transition metals on Cu-Al based shape memory alloy
Cu-Al bazlı şekil hatırlamalı alaşımlara dört değerlikli geçiş metallerin etkileri
RAZAW ABDALLA QADIR
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Fizik ve Fizik MühendisliğiFırat ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEDİHA KÖK
- Termal buharlaştırma metodu ile bakır esaslı şekil hafızalı alaşım üretilmesi
Production of copper based shape memory alloy by thermal evoporation method
AYŞE TEKATAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Fizik ve Fizik MühendisliğiFırat ÜniversitesiGenel Fizik Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CANAN AKSU CANBAY