Sulak alanların sorunları ve rehabilitasyon önerileri: Akgöl sulak alanı
Problems of wetlands and rehabilitation proposals: Case study of Akgol wetland
- Tez No: 510710
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE GÜL TANIK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Çevre Mühendisliği, Environmental Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çevre Bilimleri, Mühendisliği ve Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 227
Özet
Bütünleşik havza yönetimi anlayışı ve sürdürülebilirlik ilkesi doğrultusunda, Dünya'da ve Türkiye'deki sulak alanların temel sorunlarını ve genel durumlarını ortaya koyarak, iyileştirme yöntemlerinin farklılıklarını irdelemek ve sulak alan rehabilitasyon tekniklerini araştırarak değerlendirmek bu tez çalışmasının konusunu teşkil etmektedir. Bu bağlamda, sulak alanların küresel dağılımına, Türkiye'deki genel durumlarına, Dünya'da ve Türkiye'deki sulak alanların temel sorunlarına ayrıntılı olarak yer verilmiş ve bu sorunlar beş ana başlık altında toplanmıştır. Sahip oldukları biyolojik çeşitlilik, üretim potansiyeli, doğal işlevleri ve ekonomik faydaları nedeniyle dünyanın doğal zenginlik müzeleri olarak kabul gören sulak alanların yok olmasına neden olan temel sorunlar; • Sulak alanlarda su miktarındaki azalmalar ve tarım ya da yerleşim yeri açma amaçlı kurutmalar, • Sulak alanlarda su kalitesinin bozulması, • Sulak alanlarda habitat tahribi, • Sulak alanlarda yönetime ilişkin sorunlar ve • Halkın bilinçlendirilmesi ve yönetime katılmasındaki yetersizlik olarak belirlenmiştir. Böylelikle, sulak alan bazında yönetim planlarına ihtiyaç duyulmasının nedenleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu çalışma kapsamında, ayrıca ülkemizde sulak alan yönetiminin yasal dayanağına, sulak alanların idari yönetimine ve sulak alan yönetim planı kavramının temel ilkelerine değinilerek; sulak alanlarda uygulanan restorasyon, rehabilitasyon, yaratma ve geliştirme yöntemlerinin tanımlamaları yapılmıştır. Bu kavramlar içerisinde sulak alanlar için en uygun iyileştirme yönteminin 'rehabilitasyon' kavramı olduğu belirlenmiş ve sulak alanların iyileştirilmesine yönelik rehabilitasyon tekniklerine ayrıntılı olarak yer verilmiştir. İlgili konular çerçevesinde, özellikle gelişmiş ülkelerdeki sulak alan rehabilitasyon uygulama örnekleri incelenmiştir. Bu çalışmanın sulak alanlar için yönetim planı geliştirilmesi ve rehabilitasyon teknikleri oluşturulması gerekliliğini savunan bölümünü destekleyici örnek olması açısından; ülkemizdeki kuş göç yolları üzerinde bulunan ve önemli sulak alanlardan biri olan Akgöl Sulak Alanı özelinde incelemeler yapılmıştır. Literatür araştırmaları sonucu, Tabiatı Koruma Alanı ve 1. Derece Doğal Sit Alanı olma özelliklerini taşıyan Akgöl Sulak Alanı temsilinde, sulak alanların özellikle miktar ve kalite kayıplarına neden olan faktörler belirlenmiş ve bu problemlerin rehabilitasyonu için bilimsel katkılar sağlamak amaçlanmıştır. Akgöl Sulak Alanı'nın yönetim planının oluşturulması aşamasında ve alana yönelik yönetim stratejisi geliştirme evresinde, bu süreçlere altlık oluşturmak nihai hedeftir. Böylelikle Akgöl Sulak Alanı'nda da var olan sulak alanların ilk iki ana problemi (miktar ve kalite) için, ilgili sulak alan bazında, rehabilitasyon önerileri geliştirilmiştir. Sorunların önlenmesinde ve iyileştirilmesinde uluslararası ve ulusal sulak alan mevzuatının geliştirilmeye devam edildiği ve ülkemizdeki sulak alan yönetim planlarının 2017 yılı itibariyle 25'e ulaştığı bilgisine tez kapsamında yer verilmiştir. Yönetim planı oluşturma aşamasından önce planın uygulanabilmesi için, sulak alan özeline rehabilitasyon tekniklerinin geliştirilmiş olması ve sulak alanlarda izleme, bakım ve değerlendirme çalışmalarının düzenli aralıklarla yapılmasının gerekliliği de tez kapsamında ortaya konulmaya çalışılmıştır. Gelişmekte olan ülke konumundaki ülkemizde de, dünya çapında uygulanan rehabilitasyon tekniklerine uygun sulak alan yönetim planlarının geliştirilmesi büyük önem arz etmektedir. Bu bağlamda Akgöl Sulak Alanı yönetim planına altlık oluşturması açısından, tez kapsamında ele alınan en büyük iki sorun olan; su miktarındaki azalmalar ve su kalitesindeki bozulmalara karşı geliştirilen en temel rehabilitasyon önerileri aşağıda özetlenmektedir. Su miktarının iyileştirilmesi ve hidrolojinin yapılandırılması için uygulanan rehabilitasyon teknikleri kapsamında, Akgöl'ün sürekli canlı kalmasını sağlayacak ve ekosistemi yıl boyu ayakta tutabilecek minimum su hacmi 5 milyon m3'tür. Bu su hacmine ulaşılabilmesi için; sulak alanı besleyen su kaynaklarının önünü kesen barajların yapım aşamalarında vaat edilen suyun sulak alana bırakılmasının ve alana gelen diğer doğal / yapay akışların serbest bırakılmasının, Akgöl Sulak Alanı'nın sürdürülebilirliği açısından şart olduğu tez çalışması kapsamında ortaya konmuştur. Yine su miktarının arttırılması ve korunması açısından 2013 yılında yapımı tamamlanmış olan seddenin güçlendirilmesi ve zamanla meydana gelen aşınma ve tahribatların belirli aralıklarla giderilmesinin sağlanması gerektiği bu çalışma kapsamında vurgulanmıştır. Sulak alan bölgesinde su tüketiminin önemli kısmını oluşturan tarımsal amaçlı su kullanımının, rehabilitasyon teknikleri arasında yer alan 'tarım uygulamalarını değiştirme' tekniği kapsamında azaltılması gerektiği tespit edilen önlemler arasındadır. Su dağıtım ve deşarj kanallarının yapısal yönden iyileştirilmesi, salma sulama yöntemi yerine basınçlı sulama sistemlerinin (damla veya yağmurlama sulama) uygulanması, su dağıtım programlarının hazırlanması, bu bağlamda alana getirilecek çözüm önerileri olarak belirlenmiştir. Sulak alana kapalı ve açık kanallar vasıtasıyla gelen su akımlarındaki en büyük kirlilik kaynaklarının Ereğli OSB atıksuları ve Ereğli İlçesi evsel nitelikli atıksuları olduğu bu çalışma kapsamında tespit edilmiştir. Bu nedenle, su kalitesi konusunda atılması gereken en önemli adım; evsel ve endüstriyel atıksuların yürürlükte olan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (SKKY) hükümlerine uygun şekilde arıtılmış olarak sulak alana verilmesidir. Ereğli OSB AAT'nin ileri arıtma yöntemleriyle çalışan bir tesisle değiştirilmesi, su kirliliğinin iyileştirilmesi açısından alana getirilecek en önemli önerilerdendir. Böylelikle Ereğli OSB'nin atıksuyunu deşarj standartlarına uygun şekilde alıcı ortama deşarj etmesi sağlanabilecektir. Bunun yanı sıra Ereğli ilçesi AAT'nin henüz 10 yıllık bir tesis olmasından ve kurulduğu alanda yer problemi teşkil etmemesinden ötürü kaldırılması yerine daha verimli ve işlevsel bir AAT düzenine geçilmesi Akgöl'e gelen kirliliğin giderilmesi açısından önemli bir adım olacağı vurgulanmaktadır. Ayrıca bahsi geçen iki arıtma tesisinin deşarj sularını Akgöl'e ulaştıran yaklaşık 6.4 km 'lik kapalı ve 14 km'lik açık kanalın, yeterince arıtılmamış atıksu deşarjları ile yapılan tarımsal sulamayı önlemesi ve sulak alan bölgesinde otlayan hayvan gruplarının bu kanallardan su içmesinin engellenmesi amacıyla tamamen kapalı kanala dönüştürülmesinin gerekliliği ortaya konmuştur. Sulak alan yakınlarında yer alan ve Ereğli ilçesine hizmet eden katı atık vahşi depolama alanının; görüntü kirliliği, sızıntı sularıyla neden olduğu toprak - su kirliliği veya yakılmasıyla oluşturduğu hava kirliliğinin önlenmesi için; sulak alanların korunması yönetmeliğinde de belirtildiği üzere sulak alan sınırı yakınlarından kesinlikle kaldırılması gerektiği bu çalışma kapsamında vurgulanan en önemli rehabilitasyon önerileri arasındadır. Bu tez çalışması kapsamında ortaya konan tüm rehabilitasyon önerilerinin uygulanması esnasında, yasal zorlamalar yerine halkın kendi kendinin kontrolünü sağlayan mekanizmaların geliştirilmesi gerektiği aşikardır. Akgöl Sulak Alanı'nın birçok özelliği ile disiplinlerarası çalışmaların gerçekleştirilebileceği bir ekosistem olması dolayısıyla, bu sulak alan bazında oluşturulacak yönetim planının, diğer sulak alanlarda oluşturulacak yönetim planlarına örnek teşkil edeceği düşünülmektedir. Bu bağlamda, sulak alanların problemlerini ortaya koyarak, rehabilitasyon önerileri getiren ve Akgöl Sulak Alanı'nın yönetim planı oluşturulması aşamasına altlık teşkil eden bu çalışmanın sonuçları, sulak alanların sürdürülebilirliği açısından önem teşkil etmektedir.
Özet (Çeviri)
Putting forth the basic issues and the general status of wetlands in the world and inTurkey, analysing the differences of improvement methods and evaluation wetland rehabilitation techniques by researching in accordance with integrated watershed management approach and the principle of sustainability constitute the subject of this thesis. In this regard, the global distribution of wetlands, their general situation in Turkey and the fundamental problems of the wetlands in the world and in Turkey have been explained in detail and these issues have been grouped under five main headings. The fundamental problems that cause the extinction of wetlands which are considered as natural wealth museums of the world due to their biodiversity, potential for production, natural functions and economic benefits have been identified as follows; • Shortages in the amount of water in wetlands and drying for the purpose of providing land for agriculture or settlements, • Deterioration of water quality in wetlands, • Habitat destruction of wetlands, • Management issues in wetlands and • Insufficient public awareness and participation in management. Thus, it has been attempted to put forward the reasons for the need of wetland-based management plans. Dealing with the legal basis of the wetland management in our country, the administrative management of wetlands and the basic principles of the concept of wetland management plan; the methods of restoration, rehabilitation, creation and improvement applied in wetlands are identified within the scope of this study. It has been determined that the most appropriate healing method for wetlands among these concepts is 'rehabilitation' concept and rehabilitation techniques for improving wetlands have been discussed in detail. The recent examples of wetland rehabilitation practices especially in developed countries have been examined within the framework of the relevant issues. In view of the fact that this study is a supporting example for the section which asserts the development of a management plan for wetlands and the development of rehabilitation techniques, reseraches have been made in the Akgol Wetland which is one of the important wetlands on the bird migration routes in our country. As a result of thorough literature rewiew, the factors which cause the quantity and quality losses of wetlands in the instance of Akgol Wetland, which has been declared as a 1st degree natural site area have been identified and scientific contributions for rehabilitation of these problems have been intended. It is the ultimate objective to set ground for these processes in the development phase of the Akgol Wetland Management Plan and in the development of the management strategy for the area. Thus, rehabilitation recommendations on the basis of the wetland have been developed for the first two major problems (quantity and quality) of the wetlands that exist in the Akgol Wetland. In the scope of the thesis, it has been given such information that the international and national wetland legislation has been continuing to be developed and the wetland management plans in our country have reached to 25 by year 2017. In order to implement the plan before the phase of working out the management plan, it has been attempted to put forth the necessity of the development of rehabilitation techniques special for wetlands and performing maintenance and evaluation studies at regular intervals in wetlands within the scope of the thesis. It is of great importance to develop wetland management plans which comply with worldwide rehabilitation techniques in our developing country as well. In this context, the most basic rehabilitation recommendations developed against two of the major problems which are water shortage and deterioration of water quality are summarized below in terms of forming a base for the management plan of the Akgol Wetland. Within the scope of rehabilitation techniques applied for the improvement of water content and the construction of hydrology, the minimum volume of water that will keep Akgol alive and sustain the ecosystem throughout the year is 5 million m3. It has been put forth that in order to reach such water volume, the water promised in the construction stages of the dams blocking the water sources feeding the wetland have to be released to the wetland and other natural / artificial flows coming to the area have to be released for the sustainability of Akgol Wetland within the scope of the thesis. It is also emphasized that it must be ensured to strengthen the dike whose construction was completed in 2013 in order to increase and protect the water quantity and to eliminate the erosion and damage occurred over time at certain intervals within the scope of this study. The use of water for agricultural purposes which constitutes an important part of the water consumption in the area is one of the measures that is determined to be reduced within the scope of the 'changing agricultural practices' technique among rehabilitation techniques. Structurally improvement of water distribution and discharge channels, implementation of pressurized irrigation systems (drop or sprinkling irrigation) instead of surface irrigation method and preparation of water distribution programs have been determined as the solution recommendations to be performed in the area concordantly. It has been confirmed that the major sources of pollution in the water streams coming through the closed and open channels to the wetland are Eregli Organized Industrial District (OID) wastewater and domestic wastewater of Eregli district within the scope of this study. Therefore, the most important step to be taken in terms of water quality is the release of domestic and industrial wastewaters to the wetland by treating in accordance with the provisions of the current Water Pollution Control Regulation (WPCR). The replacement of Eregli OID Wastewater Treatment Plant (WWTP) with a facility operated by advanced treatment methods is one of the most important recommendations to be applied in the area in terms of improving water pollution. Thus, Eregli OID will be able to discharge the wastewater to the receiving environment in accordance with the discharge standards. In addition, it is emphasized that instead of the replacement of 10 year-old Eregli District WWTP facility having no space problem in the area where it has been constructed, establishing a more efficient and functional WWTP organization is an important step in terms of removing pollution from Akgol. Moreover, it has been revealed that the necessity of transformation of the approximately 6,4 km of closed and 14 km of open channel which transports effluent of the two mentioned treatment facilities to Akgol into a closed channel completely in order to prevent the agricultural irrigation with poorly treated wastewater discharges and drinking water of animal groups grazing in the wetland area from these channels. In order to prevent visual pollution, soil - water pollution caused by leachate or air pollution due to incineration, it is among the most important rehabilitation proposals emphasized within the scope of this study is absolutely necessary to remove the unsanitary solid waste dumpsite which is located near the wetland and serves Eregli district from the vicinity of wetland boundaries as stated in the Wetland Protection Regulation. During the implementation of all the rehabilitation proposals set out within the scope of this thesis, it is obvious that the mechanisms of self-control should be developed instead of legal constraints. Since the Akgol Wetland Area is an ecosystem in which interdisciplinary studies can be carried out with many characteristics, it is thought that this wetland-based management plan will serve as a model for the management plans to be formed in other wetlands. In this sense, the results of this work which reveals the issues of wetlands, brings rehabilitation proposals and sets ground for the work out of the management plan of Akgol Wetland, is important for the sustainability of wetlands.
Benzer Tezler
- Hatay ili doğal sulak alanların jeomorfolojik ve hidrografik özellikleri, temel sorunları ve sürdürülebilir yönetimi
Geomorphological and hydrographic characteristics, key issues and sustainable management of natural wetlands in Hatay province
ZÜMRÜT YILDIRIM ANLAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
CoğrafyaHatay Mustafa Kemal ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERGİN CANPOLAT
- Yapay sulak alanların kent ekosistemi üzerine etkisi: Antalya-Konyaaltı örneği
Effect of constructed wetlands on urban ecosystem: The case of Antalya-Konyaaltı
EMİNE KAHRAMAN
Doktora
Türkçe
2023
Peyzaj MimarlığıBurdur Mehmet Akif Ersoy ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LATİF GÜRKAN KAYA
- InSAR ve makine öğrenmesi yöntemleri kullanılarak yüzey hareketlerinin zaman serileri ile modellenmesi: İstanbul Havalimanı örneği
Time series modeling of surface movements using InSAR and machine learning methods: The case study of Istanbul Airport
NUR YAĞMUR
Doktora
Türkçe
2023
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEBİYE MUSAOĞLU
PROF. DR. ERDAL ŞAFAK
- Development of laser induced graphene & its composites for gas sensors and photocatalysis applications
Gaz sensör ve fotokataliz uygulamaları için lazerle üretilmiş grafen ve kompozitlerinin geliştirilmesi
GİZEM SOYDAN
Doktora
İngilizce
2024
Metalurji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiMetalurji ve Malzeme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NURİ SOLAK
PROF. DR. AHMET TUĞRUL ALPAS