ABD dışişleri belgeleri ışığında Türkiye'de çok partili hayata geçiş
In the light of U.S. secretary of state documents Turkey's transition to multiparty system
- Tez No: 511972
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞEGÜL KOMSUOĞLU ÇITIPITIOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Siyasal Bilimler, Uluslararası İlişkiler, Political Science, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 394
Özet
Bu çalışmada Türkiye'nin çok partili hayata geçiş süreci, 1945 ve 1946 yılları odakta tutulmak suretiyle, Amerikan Ulusal Arşivleri dokümanları ışığında incelenmektedir. Literatürde öne çıkan görüş, Türkiye'nin çok partili hayata uluslararası gelişmelerin baskısıyla geçtiği yönündedir. Bu baskının en muhtemel aracı ise“demokrasi teşviki”kavramını dış politikasının bir unsuru haline getiren Amerikan Birleşik Devletleri'dir. Çalışmanın araştırma sorusu, ABD'nin İkinci Dünya Savaşı sonrasında Türkiye'ye demokrasiye geçmesi yönünde herhangi bir baskısı ya da“tavsiyesi”olup olmadığına yöneliktir. Türkiye'nin savaştan sonra Sovyetlerden algıladığı tehditle Anglosakson bloğa yakınlaşmasının ve çok partili hayata geçişinin aynı zamana denk gelmesi, iki gelişme arasında bir bağıntının olup olmayacağı sorusunu akıllara getirmektedir. Araştırmada dönemin Türk basınından, İngiltere parlamento zabıtlarından, akademik ve popüler çalışmalardan, siyasetçilerin ve gazetecilerin anılarından faydalanılmıştır. Ayrıca dönemin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün kızı Özden Toker'le sözlü bir mülakat gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, Amerikalıların İnönü'ye Türkiye'yi demokratikleştirmesi yönünde bir baskı uygulamadıkları ve tavsiyede bulunmadıkları sonuçlarına varılmıştır. Türkiye'nin Ruslardan algıladığı tehdidin ise sanıldığı kadar yüksek olmadığı Amerikan arşiv belgelerine yansımıştır. Amerikalılar, Türkiye'nin 21 Temmuz 1946 seçimlerinde CHP lehine hile yapıldığına yönelik istihbarat bilgilerine ulaşmışlar fakat bu hilelerin sonucu değiştirecek nitelikte olmadığı sonucuna varmışlardır. Türkiye'de görev yapan Amerikan misyonu, 21 Temmuz 1946 seçimlerini Türkiye için şerefli ve prestijli bir başarı olarak değerlendirmiş, bunda tek pay sahibinin yakın çevresinin itirazlarına rağmen çok partili hayata geçen İsmet İnönü olduğunu vurgulamışlardır. Amerikalılara göre İnönü, elinde tek partili otoriter düzeni sürdürecek imkânlar olduğu halde Türkiye'yi çok partili hayata geçirmiştir. Amerikalılara göre bu geçişte İnönü'nün demokrasiye inancı kadar olası serbest seçimlerde yenilebileceğine hiç ihtimal vermemesinin de payı vardı.
Özet (Çeviri)
In this dissertation Turkey's transition to multiparty system is analyzed by focusing on U.S. National Archives documents covering the period; 1945 and 1946. According to dominant arguement in the literature, Turkey had to pass to the multiparty system due to the pressure came from international politics. The prime suspect of such pressure is U.S., who adopted“democracy promotion”as one of the pillars of its foreign policy. The research question is whether U.S. applied any pressure or gave an advice to Turkey towards passing a multiparty system. Besides archive documents, Turkish press, proceedings of British parliament, academic and popular literature, memories of witnesses were used. Moreover, an interview was conducted with the daughter of Ismet Inonu. The findings claim that U.S. did not apply any pressure on Turkey towards democratization. Nonetheless, Turkey's threat perception from Soviets was not high to lead a regime change to gain US' sympathy. From American perspective, despite Inonu had an adequate room to perpetuate its authoritarian single party regime, he made Turkey pass to the multiparty system by ignoring its inner circle. However Inonu never thought of a poll defeat in a possible free elections. On the other hand, U.S. diplomats received intelligence about CHP's orchestrating a gerrymander in the 21th of July 1946 elections. Yet the claims were not strong that would turn the scales for the benefit of Democrat Party. Eventually the American Embassy American diplomats evaluated the 21th of 1946 elections as an honorable and prestigious success for Turkish nation.
Benzer Tezler
- Soğuk Savaş döneminde uluslararası antlaşmalar kapsamında Türkiye'nin güvenliğini sağlama arayışları (1945-1975)
Turkey's search for security within the scope of international treaties during the Cold War period (1945-1975)
ONUR ERTUNÇ SARİ
- Türk diplomatik belgeleri ışığında Arjantin'de Juan Domingo Peron dönemi (1946-1955)
The period of Juan Domingo Perón in Argentina in the light of Turkish diplomatic documents (1946-1955)
AHMET BEKİR KILINÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihSüleyman Demirel ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE YARAR
- The role of Turkish civilian power in Somali state building process
Somali'nin devlet inşa sürecinde Türkiye sivil iktidarın rolü
SALAD SHEİKH YUSUF ADDOW
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Uluslararası İlişkilerSakarya ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MURAT YEŞİLTAŞ
- Change and continuity in germany's roles in the European Union and in EU-Turkey relations: A role-theoretical analysis of the Merkel era
Almanya'nın Avrupa Birliği'ndeki ve AB-Türkiye ilişkilerindeki rollerinde değişim ve devamlılık: Merkel dönemi üzerine rol-teorik bir analiz
YUSUF GÖKHAN ATAK
Doktora
İngilizce
2024
Uluslararası İlişkilerGalatasaray ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEYZA ÇAĞATAY TEKİN