Özbekçe ve Rusça bağlamında anlamsal ve algısal ulamlar: Özbekistan örneği
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 515411
- Danışmanlar: PROF. DR. SEDA GÜLSÜM GÖKMEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Öntür, ulam, Özbekistan, Özbekçe, Rusça, kavram, sahneleştirme, aile benzerliği, kültürel bilgi, Prototype, category, Uzbekistan, Uzbek, Russian, concept, stage-based, family similarity, cultural knowledge
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Dilbilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 223
Özet
Bu araştırmanın amacı, öntür kuramı çerçevesinde, farklı anadillerden gelerek, farklı dillerde eğitim gören deneklerin anlamsal ulamlarının belli öntürler etrafında konumlanıp konumlanmadığını, ulam içi öğelerden elde ettiğimiz verilerle tartışmaktır. Günlük dildeki öntürlerin saptanması, dil ve kültür farklılıklarının ya da benzerliklerinin bu öntürlere etkisinin betimlenmesi, aynı coğrafyadaki bu farklılığın ya da benzerliğin öntürlere olan etkisini gözlemlemek adına, 'farklı diller konuşan bireyler ulamları algılarken evrensel bir çizgide mi bulunmaktadırlar' sorusunu, Özbek coğrafyasında irdelemektir. Buradan hareketle veri tabanları oluşturulmuş, kavramlar ele alınmış, öntür temelli, kuram temelli, bölünemez temelli yaklaşımlar eğer tespit edilmişse irdelenmiştir. Katılımcılara uygulanan sormacayla nicel ve nitel verilere dayanan bir çalışma yapılmış, kavramların öntürleri, varsa özellikleri araştırılmıştır. Verilerin sağlandığı araştırma grubunu, dört farklı yaş değişkeni olarak kabul ettiğimiz kreş (kreş ve ilköğretim), ortaöğretim, üniversite öğrencileri ile yetişkinler oluşturmaktadır. Veri toplama aşamasında meyve, sebze, kuş, taşıt, iyi, kötü, spor, müzik aleti, hastalık, içecek ve yazar olmak üzere on bir ulam temel alınmıştır. Toplanan verilerle 3151 öğelik ilk veri tabanı oluşturulmuştur. Elde edilen verilerin çözümlenmesi için içerik çözümlemesi ve betimsel çözümleme yapılmıştır. Araştırmada ortaya çıkan bulgular, kavramlaştırmada tipikliğin ve aile benzerliği ilişkisinin önemli rol oynadığıdır. Kavramlara özgü özelliklerin ifadesinde ve kavramların dilsel kullanımında sahneleştirmeye dayalı ilişkilerin öne çıktığı görülmüştür. Diğer gruplardan ayrı sayılabilecek kreş grubu katılımcılarının, ilişkilendirmelerle örüntülenen bir kavramlaştırma yapılarının olduğunu söylemek mümkündür. Tüm gruplardan ve değişkelerden elde edilen sonuçlarda öntür etkilerinin olduğu ortaya çıkmıştır. Bazı tanımların sahneleştirmeye dayandığını, bazılarının özel durumlar ifade ettiğini, bazılarının ise sosyal, kültürel, geleneksel bilginin her türünün kavramlara eklemlediği görülmüştür denilebilir. Bu bakımdan betimleyici bilgi türleri kavramlarla birleştirilmiştir. Kavramın tamamlayıcısı olduğu düşünülebilecek bu bilgilerin, kavramı var edenler olduğunu söylemek bu noktada olanaklı değildir.
Özet (Çeviri)
The purpose of this study is to discuss whether the semantic categorization of the subjects studying in different languages from different mother tongues within the framework of the theory of prototype are located around certain prototype. Detection of daily language prototypes, describe the effects of language and cultural differences or similarities on these prototypes, in order to observe the effects of this difference or similarity on the prototypes in the same geography, the answer of the 'Are individuals in different languages speaking in a universal line' is searched in Uzbek geography. Here, databases were created, concepts were discussed, prototype-based, theory-based, indivisible-based approaches were examined if they are detected. A survey based on quantitative and qualitative data was conducted by the questionnaire applied to the participants, and the prototypes of concepts, if any, were searched. The research group provided which provided the data is composed of the kindergarten (kindergarten and primary education), secondary education, university students and adults who are accepted as four different age groups. The data collection phase was based on eleven categories which are fruits, vegetables, birds, vehicles, good, bad, sports, musical instruments, illnesses, beverages and writers. The initial 3151 item database was created with the collected data. Content analysis and descriptive analysis were performed to analyze the obtained data. The findings of the study are the conceptualization typology and the family-analogy relationship play an important role. It has been seen that stage-based relations have come to the forefront in the expression of concepts-specific features and in the linguistic use of concepts. It is possible to say that the participants of the nursery group, which can be considered different from the other groups, have conceptualizations organized with relations. It has been seen that prototype influences exist in the results obtained from the variants and all of the groups. It can be said that some definitions are based on staging, others express special situations, and others are seen to be attached to concepts of every kind of social, cultural and traditional knowledge. In this way, descriptive information types are combined with concepts. At this point it is not possible to say that the information that can be thought of as complementing the Concept is the constituent of the concept.
Benzer Tezler
- Dengeleme stratejisi bağlamında Özbekistan dış politikası: İslam Kerimov ve Şevket Mirziyoyev dönemleri üzerine karşılaştırmalı bir analiz
Foreign policy of Uzbekistan in the context of balancing strategy: A comparative analysis on the periods of Islam Karimov and Shavkat Mirziyoyev
MEDİHANUR ARGALI
Doktora
Türkçe
2024
Uluslararası İlişkilerMilli Savunma ÜniversitesiUluslararası İlişkiler ve Bölgesel Çalışmalar Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜNGÖR ŞAHİN
- Buharalı Ceditçi Abdurrauf Fıtrat'ın gazeteci kişiliği
Journalism personality of Bukharian Jadid Abdurrauf Fitrat
SHOKHRUKHBEK OLIMOV
- Türkistan'da dil tartışmaları Özbekçe'nin icat edilişi (1917-1940)
Başlık çevirisi yok
MEHMET UZMAN
Doktora
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA ÖZKAN
- Türkiye ve Türk dünyası iletişim önemi:TRT Avaz Kazakça yayınlar örneği
Turkey and other Turkic Republics, and programs broadcasted by TRT Avaz in Kazakh
GULNARA MAMANOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Radyo-TelevizyonGazi ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZAKİR AVŞAR
- Kırgız Türkçesinde isim yapma
Кыргыз тилиндеги атоочтун жасалышы
TATYANA NURİAHMETOVA
Doktora
Kırgızca
2012
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA S. KAÇALİN
DOÇ. DR. MEVLÜT GÜLTEKİN