Buharalı Ceditçi Abdurrauf Fıtrat'ın gazeteci kişiliği
Journalism personality of Bukharian Jadid Abdurrauf Fitrat
- Tez No: 768093
- Danışmanlar: PROF. DR. NURETTİN GÜZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Gazetecilik, Journalism
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gazetecilik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 329
Özet
Bu çalışma, Türkistanlı Ceditçi aydın, gazeteci, siyasetçi, eğitimci, mütercim, şair, fikir insanı ve yazar Abdurrauf Fıtrat'ın hayatı, eseri ve faaliyetleri hakkındadır. Bu yazıda, başta 19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başlarında Türkistan'da ortaya çıkan Ceditçilik hareketi ve bu hareket mensuplarının plân, program, gaye ve faaliyetleri hakkında genel bir değerlendirme yapılmıştır. Çalışmanın esas konusunu teşkil eden Abdurrauf Fıtrat'ın sırayla siyaset, eğitim, neşriyat, gazete, edebiyat ve tiyatro alanındaki faaliyetleri ve şairliği, birçok eserden mukayeseli bir şekilde öğrenilerek ortaya konulmuştur. Ayrıca Fıtrat'ın İstanbul'da geçirdiği dönemi ve bu dönemde yazdığı eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Çarlık, Buhara Halk Cumhuriyeti, Bolşevik döneminde kamu kurum ve kuruluşlarında, siyasi hareket içerisinde yaptığı görev ve yürüttüğü faaliyetler hakkında da bilgi verilmiştir. Abdurrauf Fıtrat, çağdaş eğitimden geri kalmış milletini modern Batı eğitim sistemine göre eğitmeyi kendine amaç edinmiştir. Bu amacını eğitim, gazete ve tiyatro alanındaki faaliyetlerinin yanı sıra şiir yazmak suretiyle gerçekleştirmeye çalışmıştır. Abdurrauf Fıtrat, İsmail Bey Gaspıralı'nın kurduğu Usûl-i Cedit mekteplerini Türkistan'da yaygınlaştırmaya gayret eden, eserleri ile toplumu teşvik eden ilk aydınlardandır. Fıtrat, Buhara Emirliğine muhalif bir siyasetçi olarak Buhara Halk Cumhuriyetini kurmaya büyük emek harcamıştır. Ayrıca Hikmet, Tearüf-i Müslimin, Ayna, Hürriyet, İştirakiyun gibi gazete ve dergiler de yazarlık yapmıştır. Başka bir deyişle Fıtrat, Özbek gazeteciliğinin kurucusu ve Özbek halkının ilk gazetecilerinden biri sayılmaktadır. Fıtrat, hayatı boyunca 200 aşkın eser yazmış ve yayınlamıştır. Eserlerinin büyük çoğunluğu edebi veya edebiyat üzerine yazılan yazılar olsa da gazetecilik faaliyetleri Fıtrat'ın eserlerinde oldukça önemli yere sahiptir. Öyküleri, şiirleri, ilmi eserleri üzerine birçok araştırma yapılmıştır. Fakat kendisinin gazetecilik faaliyeti müstakil bir araştırmaya konu olmamıştır. 50'den fazla Özbekçe, Türkçe, Rusça, İngilizce araştırmada taranmış, gazeteciliğine ilişkin tez rastlamamıştır. Bu bakımdan Fıtrat'ın gazetecilik hayatına ilşikin ilk tez çalışması olması bakımından önem taşımaktadır. Çalışma, öncelikle Ceditçilik tarihini öğrenme, dönemin siyasi ve sosyal koşullarını tanıma, Fıtrat'ın çok yönlü kişiliğini keşfetme, eserlerini incelemektedir. Ayrıca Özbek gazeteciliği tarihi, basında Osmanlı ve Türkistan etkileşimi, Türkistan'da basının ortaya çıkışı gibi alanları inceleyen ilk çalışmalardan biri olması bakımından önem taşımaktadır.
Özet (Çeviri)
This study is about the life, work and activities of Jadidian intellectual journalist, politician, educator, translator, poet, highbrow and writer Abdurrauf Fıtrat from Turkistan. In this article, a general evaluation has been made about the Jadidism movement that emerged in Turkestan at the end of the 19th century and the beginning of the 20th century and the plans, programs, goals and activities of the members of this movement. Abdurrauf Fıtrat's activities and poetry in the fields of politics, education, publications, newspapers, literature and theater, which is the main subject of the study, have been revealed by learning from many works in a comparative way. In addition, information was given about the period Fıtrat spent in Istanbul and the works he wrote during this period. The Information about his duties and activities in the political movement in public institutions and organizations during the Tsarist, Bukhara People's Republic and Bolshevik periods was also given. Abdurrauf Fıtrat has aimed to educate his nation, which has fallen behind in modern education, according to the modern Western education system. He tried to achieve this goal by writing poetry in addition to his activities in the field of education, newspaper and theater. Abdurrauf Fıtrat is one of the first intellectuals who tried to spread the Usûl-i Cedit schools founded by İsmail Bey Gaspıralı in Turkestan and encouraged the society with his works. As a politician opposed to the Emirate of Bukhara, Fıtrat was a leader who made great efforts to establish the People's Republic of Bukhara. He was also an active writer for press such as Hikmet, Tearüf-i Müslimin, Ayna, Hürriyet, İştirakiyun. In other words, Fıtrat was the founder of Uzbek journalism and was one of the first journalists of the Uzbek people. Fıtrat wrote and published more than two hundred works during his lifetime. Although the majority of his works are literary or literature works, journalism has a great place in the works of Fıtrat. A lot of research has been done on his stories, poems and scientific works. However, his journalistic activity has not been the subject of an independent study. In more than 50 Uzbek, Turkish, Russian and English research we read during the literature review, we did not find any theses on journalism. Our study has been a useful resource in terms of learning the history of Jadidism, recognizing the political and social conditions of the period, discovering Fıtrat's versatile personality, and examining his works. In addition, it became one of the rare studies in fields such as the history of Uzbek Journalism, the interaction of the Ottoman and Turkistan in the press, the emergence of the press in Turkestan.
Benzer Tezler
- Doğu Buhara İstiklalcilik (Basmacılık) Hareketi (1920–1931)
East Bukhara Independence (Basmism) Movement (1920–1931)
OSMAN ŞEVİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihZonguldak Bülent Ecevit ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURETTİN HATUNOĞLU
- Buharalı Alim Zendevistî'nin Ravzatü'l-Ulemâ adlı eseri çerçevesinde Hanefî (Mâtürîdî) gelenek
Hanafi (Maturidi) tradition in the framework of the work named Rawdat al-Ulama by the Bukhara school Zandawisti
KURSANBEK DUISHONKUL UULU
Doktora
Türkçe
2024
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET DALKILIÇ
- Buharalı Muhammed b. Mübarekşah ve Hidayetü'l-Hikime Şerhi tahkiki ve tercümesi
Explanation, examination and translation of Buharali Muhammed b. Mübarekşah and Hidayetu?l-Hikme
VAHİDJON DJALALOV
- İntrakraniyal hematomlarda teşhis metodları ve tedavi sonuçlarının değerlendirilmesi
Başlık çevirisi yok
BİRHAN BUHARALI
- Statistical analysis of significant wave heights with application to the Turkish mediterranean coast
Rüzgar dalgası yüksekliklerinin istatistiksel analizi ve Türkiye Akdeniz kıyılarına uygulamaları
GÜL BUHARALI
Yüksek Lisans
İngilizce
1998
İnşaat MühendisliğiOrta Doğu Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SALEH ABDALLA