Kentsel dokuda üçüncü boyut: Ayvansaray ve Samatya yangın alanlarında günümüz dokularının karşılaştırmalı incelenmesi
Third dimension of urban patterns: Comperative analysis of Ayvansaray and Samatya fire areas' current patterns
- Tez No: 515910
- Danışmanlar: DOÇ. DR. CENK HAMAMCIOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentsel Mekan Organizasyonu ve Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 180
Özet
Kentsel dokular, kentlerin kimliklerinin okunmasında ve çözümlenmesinde önemli rol oynamaktadır. Kentsel dokular sahip oldukları farklı tipolojiler, ortaya çıkış koşulları ve dokuları meydana getiren bileşenlerin özellikleri ile birbirinden farklılaşarak özgünlük kazanmakta, farklı şekillerde algılanmakta ve ayırt edilebilmektedir. Bu ayırt edici özellikler kentsel dokuların yalnızca iki boyutlu olarak incelenmesiyle değil, üç boyutlu incelenerek bütün detaylarının algılanmasıyla tespit edilebilmektedir. Aynı sosyo-ekonomik, politik ya da yasal-yönetsel koşullar altında düzenlenen, benzer tipolojilere sahip olan veya ikinci boyutta birbirine benzer görünen kentsel dokular ya da doku parçaları pek çok nedenle üçüncü boyut özellikleri doğrultusunda birbirinden farklılaşabilmektedir. Dolayısıyla kentsel dokuların üçüncü boyutuyla birlikte ele alınması ve üç boyutlu özelliklerinin algılanması büyük önem taşımaktadır. Tez kapsamında yapılan literatür araştırmasında kentsel doku konusunun genellikle iki boyutlu ele alındığı, üçüncü boyuta ise sınırlı kapsamlarda ya da farklı bağlamlarda yer verildiği tespit edilmiştir. Bu nedenle 'Kentsel Dokuda Üçüncü Boyut: Ayvansaray ve Samatya Yangın Alanlarında Günümüz Dokularının Karşılaştırmalı İncelenmesi' başlıklı bu tezde, kentsel dokuların üçüncü boyutunun öneminin vurgulanması, dokuların üçüncü boyutta incelenirken hangi unsur ve ifade teknikleri ile ele alınabileceğinin irdelenmesi ve konuya üç boyutlu bakmanın dokuların gerçekte sahip oldukları nitelik ve özellikleriyle birlikte algılanmasında rol oynadığının ispatlanması için örnek alanlar üzerinden karşılaştırmalı olarak incelenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda öncelikle doku ve kentsel doku kavramları incelenmiş, doku sınıflandırmaları ve dokuların algılanması, kentsel doku tipolojileri, kentsel dokuların oluşumunda ve düzenlenmesinde rol oynayan etkenler, kentsel dokuların algılanması ve üçüncü boyut ilişkisi ve kentsel dokuları meydana getiren bileşenler incelenmiştir. Ardından tezin örnek alanları olan Ayvansaray ve Samatya yangın alanlarında kentsel dokuların 19. yüzyılda düzenlendiği dönem; mevzuat, örgütlenme ve mekânsal düzenlemeler bağlamında incelenmiş, bu dokuların ortaya çıkış koşulları tespit edilmiş ve düzenlemelerin yapıldığı ilk halleri, yapı adaları ve kanal mekânların görüldüğü haritalar üzerinde ve literatürde incelenmiştir. Düzenlemelerin yapıldığı dönemden günümüze, zaman faktörünü dikkate alarak, alanlarda yaşanan tarihsel sürecin de aktarılmasından sonra bu alanlarda günümüzün kentsel dokuları iki boyutlu karşılaştırılmıştır. Tezin alan çalışması bölümünde, kavramsal bölümde dokuların algılanmasında rol oynadığı tespit edilen unsurların; kentsel dokulara ışık-gölge etkisinde, belirli mesafelerden bakılarak algı üzerindeki etkileri ile kentsel dokular içinde dolaşılarak dokuyu meydana getiren fiziksel bileşenlerin üç boyutlu algılanan karakteristik özellikleri hem teorik olarak ifade edilmiş hem de çalışma alanları üzerinden karşılaştırmalı olarak örneklendirilmiştir. Bu karşılaştırmalar yapılırken bir yandan da böyle bir yaklaşımla yapılan tespitlerin aktarılmasında kullanılabilecek teknikler ve kentsel dokuların üçüncü boyutunu yansıtacak ifadeler üzerinde durulmuştur. Tezin örnek alanları olarak seçilen, Tarihi Yarımada'da yer alan Ayvansaray ve Samatya yangın dokuları, 19. yüzyılda aynı koşullar altında, yangınlar sonrasında, aynı mevzuat çerçevesinde, aynı bakış açısı ile, benzer ızgara tipolojilerde düzenlenmiş alanlardır. Çıkış noktaları aynı olan ve günümüzde kanal mekân örüntüsü ve yapı adası şekil ve boyutları bağlamında ilk düzenlendikleri durumlarını büyük oranda korumuş olan bu alanlar tez kapsamında hem iki hem de üç boyutlu olarak incelenmiş ve birbiriyle karşılaştırılmıştır. İkinci boyutta kısmen benzer görünen bu alanların üçüncü boyut özellikleri ile birbirinden oldukça farklılaştığı tespit edilmiştir. Tez çalışmasının sonucunda, hem teorik hem de çalışma alanları ile ilgili çıkarımlar elde edilmiş, kentsel dokuların üç boyutlu algılanmasının ve kentsel dokuların yalnızca iki değil üç boyutlu olarak incelenmesinin önemi böylelikle vurgulanmış ve kentsel dokuların üç boyutlu incelenmesinin özellikle kentsel tasarım alanına sağlayacağı katkılar üzerinde durulmuştur.
Özet (Çeviri)
Urban patterns play a significant role on defining and analyzing the identities of cities. Urban patterns gain authenticity, are perceived differently and can be distinguished from each other through different typologies, distinctive formations and the features of their components. However, these distinctive features can be detected not only by two-dimensional analyses but also by perceiving all the details with three-dimensional analyses of urban patterns. Urban patterns or parts of urban patterns that are organized under same socio-economic, politic or legal circumstances that have similar typologies or that look alike on two dimensions can differ from each other according to their third dimensional features for many reasons. Therefore, it is critical to consider and discuss urban patterns together with their third dimensions and perceiving their third dimensional features. On the literature research that has been performed within the scope of this thesis, it has been found that urban patterns are usually being regarded two dimensionally and the third dimension is usually taken in consideration with limited scopes or are argued in different contexts. Therefore thesis titled as 'Third Dimension of Urban Patterns: Comparative Analysis of Ayvansaray and Samatya Fire Areas' Current Patterns'; has been aimed to emphasize the importance of third dimension of urban patterns, to examine which elements and what kind of expression techniques can be used while analyzing urban patterns on third dimension in order to prove the significance of qualities and features that urban patterns virtually acquire, through comparative analysis of sample areas. According to these aims at first; pattern and urban pattern configurations, classifications and perception of patterns, urban pattern typologies, the factors that play a role on reorganization and perception of urban patterns, their relations to third dimension and components of urban patterns have been investigated. Afterwards, the period of the reorganizations of urban patterns at Ayvansaray and Samatya fire areas', which are the sample areas of this thesis, took place in the 19th century have been studied in the context of regulations, political and spatial circumstances. The first states of reorganized patterns have been researched from literature and maps that show two-dimensional design and shape (pattern) of blocks and streets. After citing the historical process between the period that the reorganizations took place and today by taking the time factor in consideration, current urban patterns of these areas have been compared on two dimensions. The elements that have been detected to play roles on perception of patterns on the first chapter of the thesis; have been expressed theoretically and have been exemplified with comparison through the study areas, on the chapter of field study of the thesis. These elements are; effect of light and shadow on urban patterns, viewing the urban patterns from different distances, angles, scales and the characteristic features of the physical components that can be perceived three dimensionally by wandering inside the urban patterns. While executing this comparison, the techniques and expressions that will reflect the third dimension of urban patterns have been emphasized. Ayvansaray and Samatya fire areas located in Istanbul Historic Peninsula, that has been selected as the sample areas of the thesis are areas that have been reorganized with similar grid typologies on 19th century under same circumstances after fires, according to same regulations with same point of view. These areas that had the same starting point and have maintained a great deal of their street network, block shapes and dimensions up to this day, have been analyzed both in two and three dimensions and have been compared to each other in the scope of the thesis. It has been detected that these areas that partially look alike on second dimension are quite different from each other with their third dimensional features. At the conclusion of the thesis, inferences have been obtained both theoretically and about the study areas. Hereby the importance of three dimensional perception of urban patterns has been emphasized and the benefits that will be provided especially on urban design by analyzing urban patterns on third dimension has been pointed out.
Benzer Tezler
- Kentsel koruma uygulamalarında bilgisayar kullanımıyla üçüncü boyut etkilerinin değerlendirilmesi: Zeyrek örneği
Three-dimensional evaluation in urban conservation applications by means of computer based systems: Zeyrek case study
TURGAY KEREM KORAMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURAN ZEREN GÜLERSOY
- Kentsel dokunun 3 boyutlu fraktal analiz modeli ile değerlendirilmesi: Lefkoşa örneği
The assessment of urban texture with a 3D fractal analysis model: The example of Nicosia
SELİM KARTAL
Doktora
Türkçe
2022
MimarlıkEskişehir Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET İNCEOĞLU
- Kentsel dönüşüm boyutları-Barselona'da Raval bölgesi örneği
Aspects of urban regeneration: Case study of el Raval district in Barcelona
AYŞE HİLAL KÜÇÜK BRUSADIN VIOLA
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HÜLYA ARI
- Konut dış mekanlarının kentsel bütünlük açısından değerlendirilmesi: İstanbul -Bakırköy örneği
The evaluation of residential exterior spaces interms of urban integrity: Example of Istanbul-Bakirköy
NİLGÜN IŞIL TAŞKIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FERİDE ÖNAL
- Kurtuluş (Tatavla) semti kentsel koruma projesi
Urban conservation project for Kurtuluş (Tatavla) district
ÇAĞLASU ARTUÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SAKİNE YILDIZ SALMAN