Doğu Anadolu ve Kafkasya'daki son Tunç Çağı Erken Demir Çağı dikilitaşları
Obeliks, tombstone eastern Anatolia and Caucasus Late Bronze Period-Early Iron Period
- Tez No: 518228
- Danışmanlar: PROF. DR. ERGÜN LAFLI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Son Tunç, Erken Demir Çağı, Hakkari, Doğu Anadolu, Kafkasya, Azerbaycan, Orta Asya, Altay, İskit, Late Bronze Age, Early Iron Age, Caucasia, Eastern Anatolia, Altai, Urmu, Theory, Scythia, Stelae, Van, Hakkari
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arkeoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 164
Özet
Genel bir tablo itibariyle Batı Anadolu'da Girit, Yunanistan kıyılarında İ.Ö. III. bin yıl başlarında ortaya çıkan arkeolojik buluntular esasıyla Tunç Çağı'nın başlangıcında yaklaşık İ.Ö. 3300-1000'li yıllarda açığa çıkartılan Son Tunç Çağı dönemine göre farklılıklar arz etse de Doğu Anadolu'da İ.Ö.1200/1000'li yıllarda göç yoluyla sona erdiği ardından Demir Çağı geçiş sürecinde kesintiye uğrayarak devamlılığını sürdüren kronolojik bir bağlantı taşımaktadır. Son Tunç Çağı'nda başlayan Neolitik dönem izli kalıcı yaşam anlayışını getirmek isteseler de kuzeydoğu'ya göç yoluyla gelen Hitit İmparatorluğu İ.Ö.1100/1000 yıllarında yangın tahribatına uğramakla beraber yerleşim kalıntısına dair varlığa rastlanmaması geçiş sürecine yansıyarak göç etme anlayışlarının getirdiği sonuçların önemli faktörü olmaktadır. Hitit İmparatorluk devri dahil olmak üzere İ.Ö. XII. yüzyılda kesinlikle Tunç Çağı'na ait olmakla birlikte, nitekim Hitit, Minos, Miken, Mezopotamya ve Levant uygarlıklarının bir arada incelendiklerinde bu medeniyetlerin bir takım adası halinde ''Tunç Çağı İmparatorlukları'' ifadesiyle ele alınmasına sebebiyet vermiştir. Aristoteles'ten de bilindiği gibi Hellenistik dönemin başlangıcı olmakla da birlikte demir (sideros) adıyla Hellence kökeniyle İ.Ö. XV. yüzyıldan itibaren demir madeninin altın kadar olmasa da önem arz ettiği bilinmektedir. Ayrıca kolonizasyon hareketlerinin öncüsü olan Deniz Kavimleri Göçü, Hitit İmaparatorluklarının yıkılışı, Aiol ve İon kolonizasyon hareketleri gibi v Anadolu'nun kültürel ve arkeolojik önemli bilimsel problemlerin kaynağını bu dönemler üzerindeki bilgilerin netlik kazanmamasından ötürü belirgin bir yaklaşım biçimine ulaşılamamıştır. Böylelikle Erken Demir Çağı'nın bir kolonileşme hareketinin uzantısı olarak aynı zamanda kolonizasyon aşaması olduğu bilinmektedir. Kuzey Kafkasya'dan Hazar denizi boyunca kuzeyde Gürcistan'dan batıda Malatya'ya doğudan İran'ın kuzeybatı kıyılarının pek çok yönleriyle ortak özellikler taşıyan uzun ömürlü ve homojen bir kültür süreci taşımaktadır. Transkafkasya halklar, Anadolu'nun kuzeydoğu kesiminin yüksek yaylalarında İ.Ö. II. bin yıl başlarında eski dönemin yerleşik çiftçi yaşantısından yepyeni bir göçebe sistemden kabile biçimindeki bir düzene geçmelerinin ve günümüzde de sürüp giden bu anlayışın temellerinin Tunç Çağı'nın sonlarında atıldığı bilinmektedir. Bunun sonucunda coğrafi yapısı, iklim hareketleri ve sosyal yaşamları etkisiyle Prehistorik dönemden beri Anadolu Yarımadası'nın farklı karakteristik yapıya sahip bir yaşam alanı olmaktadır. Son Tunç Çağı ve Erken Demir Çağı dönemleri ağırlıklı olarak ele alınmakla beraber, Doğu Anadolu ve Kafkasya bölgesindeki dikilitaşlar, bengi taşlar, mezar stelleri olmak üzere birbirleriyle sürekli etkileşim içinde olmuş olan sosyal, ekonomik ve kültürel ilişkilerine, yaşayışsal-düşünsel sistemlerine yansımış olan bir bölgesel kültür ağı şeklinde adlandırılmaktadır. Ayrıca dönemin yansıtılışını temsil eden, Tunç Çağı başlangıcı sonrasında Demir Çağı'nın başlangıcı dahil olmak üzere önem arz eden Doğu Anadolu bölgesi Hakkari taşları, Kafkasya ve Orta Asya'daki dikilitaşlar, kaya resimleri son olarak kurganların benzerlik taşıdığını özellikle Azerbaycan ve İran Azerbaycan'ı olmak üzere bengi taşların varlığına rastlanılması, Doğu Anadolu'da daha önceden bir Proto-Türk kavminin olduğuna işaret etmektedir. Orta Asya bölgesinde Sibirya dolaylarında yaşayan İskit kavminin varlığı Ön-Türk geleneğiyle bağdaştırılmış olmakla birlikte antropomorfik stellerin varlığı ispatlanmıştır. Ayrıca Ön-Türkler kökensel olarak Altay Teorisi'nin önem kazandığı, balbal ve taş babaların ölen kişinin yaşamının sonsuzluğunu Ön-Türklerin ne tür yaşam özelliklerine sahip oldukları ve vi yerleştikleri yerler olmak üzere göç yollarına bağlı olarak göç faktörüne neden olan şartların sonuç kazanması, Urmu denilen kentin Van Gölü'ne yakın bir noktada yer alması ve buradan ismini alarak '' Urmu Teorisi '' ile bağdaştırılmaktadır. Yapılan arkeolojik araştırmalar sonucu Kafkasya bölgesi üzerinden birtakım boylar yerleşerek bozkır kültürünün ise uzantısı olarak göç dalgasıyla karşılaşılması, Doğu Anadolu'da yaşayan toplulukların İ.Ö. 10.000 yıl öncesinden itibaren önemli bir kilit nokta taşıyan bölgelere doğru göçlere maruz kalan halkların gelmesiyle, incelemelerin sonucunda ise Proto -Türk kavminin bu bölgelerin özelliklerini yansıtan biçimde yaşadıkları bunun göstergesi olarak kanıtlanmaktadır.
Özet (Çeviri)
In the grand scheme of things, as a general rule, in the Western Anatolia Crete and Greece maritime B.C. early in the second millenium old period generated the archaeological finds at bottom Early Bronze Age at the outset circa B.C. 3300/1000 display year on year differences have importance in Eastern Anatolia. B.C. 1200/1000 by migratory route discontinvance after Iron Age processing to arrested, preserve of continuity chronological a part of making a sense in the Late Bronz Age beginner the Neolithic period a sense of permanent life to bring in the through northeast migration, Hittities Emperor B.C. between 1100 and 1000 to fire damage, the reason fort he interruption understanding of migration the consequences of migratory insights. From Northern Caucasia through the Casperian sea in the northern from Georgia: in the western to Malatya, from eastern to northwestside İran, in many ways common features bearing, long lasting and homogeneous carries a cultural process. The people of Transcaucasus the northeast of the Anatolia on a high plateau B.C. early in the second millenium old period, old time resident farmer go to the brand-new nomad tribal order and nowadays on going this understanding the foundations of the Bronze Age at the end. Thus, geographical structure, climatically and social lives because of prehistorical period the Anatolian peninsula have different characteristic structure is a living space. viii In Central Asia region, around the Siberia, live Scythia of the tribe presence Proto-Turkıc with tradition the associated anthropological stelae has been proven, Also Proto-Turks genuinely of Altai Theory is important the balbal and stone the eeternity of the life of the deceased of Proto-Turks where they migrated. Urmu called Van Lake located at a close and from here with Urmu Theory has been associated. The archaeological investigations result over Caucasia region by the rich with stepe culture from connected with migration wave compared, in Eastern Anatolia living communities B.C. ten thousand years ago key milestone people who are exposed to migration and the end results Proto-Turk of your tribe, includingthose regions. Thus proving to be verified.
Benzer Tezler
- Kafkasya, Doğu Anadolu ve Kuzeybatı İran depremlerinin kaynak mekanizması özellikleri ve yırtılma süreçleri
The source mechanism properties and rupture histories of the Caucasian, Eastern Anatolian and North Western Iranian earthquakes
ONUR TAN
Doktora
Türkçe
2004
Jeofizik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiJeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TUNCAY TAYMAZ
- Eskiçağ'da Erzincan'ın ulaşım ağları
Transportation networks of Erzincan in Ancient Age
DUYGU CANAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihErzincan Binali Yıldırım ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM ÜNGÖR
- Osmanlı-Rus ve İran üçgeninde Ahıska bölgesi - 1829 Edirne Andlaşması öncesi
Meskheti (Ahiska) region in the Ottoman Empire, Russian and Iran triangle -before 1829 the treaty of adrianople
DERYA İDİKURT
Doktora
Türkçe
2021
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CENGİZ BUYAR
- Demir çağlarının başlangıcından Roma döneminin sonuna Trabzon ve çevresindeki arkeolojik kalıntıların değerlendirilmesi
Evaluation of the archaeological ruins in Trabzon and its surroundings from the beginning of the Iron ages to the end of the Roman period
HÜSEYİN ERCUMER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
ArkeolojiIğdır ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUNCAY ÇİÇEK