Ahmedê Xânî'nin (Xânî baba) kelâmî metodu
Ahmedê Xânî's kelâmî method
- Tez No: 527627
- Danışmanlar: DOÇ. VECHİ SÖNMEZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 110
Özet
Bu çalışmada Osmanlı dönemi âlimlerinden olan Molla Ahmedê Xânî'nin Kelâm ilmine dair görüşlerini derledik. Böylelikle kelami metodunu ortaya koymaya çalıştık. 17. yy'da yaşamış olan Xânî, yaşadığı dönemin önemli âlim, şair ve düşünürlerindendir. Özellikle vefatından sonra yaşadığı bölgede fikirleriyle sürekli büyüyen Xânî, çok geniş bir coğrafyada varlığını sürdürmüştür. O da Mevlana gibi sadece İslam toplumunun değil daha geniş bir kitlenin sahiplendiği bir değerdir. Felsefe, sosyoloji, siyaset bilimi, din bilimleri, şiir ve daha başka birçok alanda çalışmalar yapan kitlelere ilham kaynağı olmuştur. Yaşadığı toplumda derin izler bırakan Xânî, yazdığı eserlerle yörenin eğitim kurumlarında asırlarca etkili olmuştur. Yörenin klasik eğitim kurumlarında“'Eqîdeya Îmanê”isimli, itikadi konuları içeren ve“Nûbehera Biçûkan”isimli sözlük mahiyetindeki eserleri talebelere ezberletilmekte ve öğretilmektedir. Bunda şüphesiz Xânî'nin kullandığı metot da önemli oranda etkili olmuştur. Xânî eserlerini manzum olarak kaleme almıştır. Bu yöntem eserlerin çabuk ezberlenmesi açısından faydalı olmuştur. Medreselerde imkânsızlıklardan ötürü yazmaktan çok ezberlemeye dayalı bir eğitim metodu uygulanmaktaydı. Xânî de tam da bu metoda uygun bir tarzda eserlerini kaleme almıştır. Temel itikat konularını özet bir şekilde manzum olarak kaleme almış olması medreselerde ders kitabı olarak tercih edilmesinde etkili oluştur. Metodolojik olarak baktığımızda Eş'arî bir âlim olan Xânî, eserlerinde de çoğunlukla Eş'arî mezhebinin görüşlerine yer vermiştir. Manasını ayet ve hadislere dayandırdığı beyitler yazmıştır. İtikadi konular ile ilgili müstakil olarak kaleme aldığı en önemli eseri 'Eqîdeya Îmanê'dir. Bu eser kısa ifadelerle, Ehl-i Sünnet itikadını öğrencilere öğretmek gayesiyle kaleme alınmıştır. Xânî Ehl-i Sünnet çizgisinden sapmış olan mezhepleri de sert bir dille eleştirmiştir. Xânî, 'Eqîdeya Îmanê adlı eserinde; Allah'ın sıfatları, ru'yetullah, nübüvvet, hesap, mizan, şefaat gibi Kelâm ilminin önemli ve ihtilaflı pek çok konusu hakkında görüşlerini bildirmiştir.
Özet (Çeviri)
İn this study, we compiled the views of Molla Ahmedê Xânî, Ottoman period one of Esharî scholars, about kalam. So we tried to reveal the kalamical method. Xânî who lived in 17th century is one of an important scholar, poet, philosopher in his period. Especially, after his death, Xânî who grew up with his ideas in the region where he lived has continued his existence in the wide geography. He is also a value which is owned not only by İslamic society but also by a wider populace, like Mevlana, he has been an inspiration to populace who study on philosophy, sociology, politics, science of religion, poem and many other areas. Xânî who left deep traces in the region where he lived in has been influential in education institutions for centuries with Works which was written by him. Still, his works which consist of faith subjects“'Eqîdeya Îmanê”and the Dictionary“ Nûbehara Biçûkan”have been taught and memorized to the students in classical education institutions of the region. Also, method which was used by Xânî has been effective considerably. Xânî wrote his works as poetical. This method is important for the quick memorization of his works. Because of the impossibilities, a training method which bases on memorization rather than writing was applied in the madrasahs. Xânî has written out his works in the exact style of this method. Writing the main faith subjects in a poetical method briefly has made it preferred as textbook in madrasahs. When we look methodologically as an Esharî scholar, Xânî has mostly given a place to the views of Esharî sect in his works. İn this sense, he wrote couplets which based on ayah and hadith. His mast important work is 'Eqîdeya Îmânê which was written by him independently on faith issues. Although this work is mainly Esharî in short expressions, generally it has been written with the aim of teaching the sunnah faith to the students. Xânî criticized the sects which strayed from followers of sunnah path harshly. Xânî has stated his ideas about important and conflictual subject of scholarship of kalam like god's titles, ru'yetullah, being a prophet, doomsday, libra, intercession in his work called as 'Eqîdeya Îmânê.
Benzer Tezler
- Berawirdîyek li ser Sestana Memê Alan û Mem û Zîna Ehmedê Xanî ji alîyê binyad û honakê ve
Memê Alan Destanı ve Ahmedê Xanî'nin Mem û Zîn'i üzerine yapısal ve kurgusal bir karşılaştırma
VOLKAN KORKMAZ
Yüksek Lisans
Kürtçe
2019
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAYRULLAH ACAR
- Di çend pexşanên Kurmancî de Evînên Efsanevî
Birkaç Kurmancî nesirde Efsane Aşklar
EDİP POLAT
Yüksek Lisans
Kürtçe
2015
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KADRİ YILDIRIM
- Xelîfe Yûsıf û Teqrîza wî(metn û lêkolîn)
Khalifa Yusuf and his Takriz (analysis and the text)
HASAN AKBOĞA
Yüksek Lisans
Kürtçe
2017
DilbilimBingöl ÜniversitesiKürt Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. M. ZAHİR ERTEKİN
- Îqtîbas dı edebîyata kurdî ya klasîk da (Helbestên melayê cizîrî, feqîyê teyran, ehmedê xanî û melayê bateyî)
Başlık çevirisi yok
VEYSİ İNCİ
Yüksek Lisans
Kürtçe
2020
Doğu Dilleri ve EdebiyatıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESİM SÖNMEZ
- Rengdana folklorê dı Destana Mem û Zîn ya Ehmedê Xanî da
Folklorik bir renk olarak Ehmedî Xanî'nin Mem ve Zîn Destanı
GORAN ALI SALIM
Yüksek Lisans
Kürtçe
2017
DilbilimYüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VECHİ SÖNMEZ