Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerin imgesel dil kullanımı açısından incelenmesi
Examination of poems in Turkish course books in terms of figurati̇ve language usage
- Tez No: 531810
- Danışmanlar: PROF. DR. SEDAT SEVER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: çocuk edebiyatı, Türkçe ders kitapları, imgesel dil, şiir, Türkçe eğitimi, children's literature, Turkish course books, figurative language, poem, Turkish teaching
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitimin Kültürel Temelleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkçe Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 144
Özet
Araştırmada, Türkçe ders kitaplarında yer alan şiirler imgesel dili yapılandıran öğeler açısından incelenmiştir. Araştırmanın amacı, 1-8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerin imgesel dil kullanımı açısından incelenmesidir. Bu amaçla yapılan tür odaklı bu araştırmada dil gelişimi -özellikle imgesel dil becerisinin gelişimi- için çocuklara seslenen, Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerin dil ve anlatım boyutuyla niteliğine ve nasıl olması gerektiğine ilişkin belirlemelerde bulunulmuş; imgesel dilin çocuk şiirine kattığı anlam örneklerle açıklanmış; şiirde imgenin, çocuğun dilsel, bilişsel gelişimindeki yeri, önemi belirtilmiş; imgesel dili yapılandıran öğelere çocuklar için yazılan şiirlerde ne düzeyde olduğuna ve olması gerektiğine yer verilmiştir. Araştırma niteldir ve veriler doküman incelemesi yoluyla toplanmıştır. Veri kaynağını, 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığı ve diğer yayınevleri tarafından yayımlanan, 1-8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan 110 şiir oluşturmaktadır. Veriler içerik çözümlemesi ile çözümlenmiştir. Bulgular çizelgelerden yararlanılarak verilmiştir. Çizelgelerde sınıf düzeylerine ve yaş gruplarına göre Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerde imgesel dili yapılandıran öğelere yer verilme sıklığı sunulmuştur. Öğelerin somut ya da soyut anlamlı olduğuna da değinilmiştir. Çözümlemeler sonucunda, alışılmamış bağdaştırmanın yalnızca bir kez kullanıldığı ve sapmanın hiç yer almadığı belirlenmiştir. Şiirlerde deyim aktarması (duyular arası aktarma), açık ve kapalı eğretileme, konuşturma, somutlaştırma ve ad aktarması düşük sıklıktadır. Bazı şiirlerde imgesel dil öğeleri yer almamıştır. Bazılarında ise çok sayıda öğe vardır ve bu öğeler şiirin tamamına yayılmıştır. İmgesel dili yapılandıran öğelere yer verilme sıklığında sınıf düzeyleri yükseldikçe (1. sınıftan 8. sınıfa doğru) düzenli biçimde artış olmamıştır. 1-8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yazınsal nitelikli şiirlerin yanı sıra ölçülü ve uyaklı olma amacı güden, ders verme kaygısı taşıyan manzumeler, imgesel dil kullanımı açısından şiir niteliği olmayan söz yığışmacaları da yer almıştır. Ders kitaplarına şiirler seçilirken yazınsallık göz önünde bulundurulmamıştır.
Özet (Çeviri)
In the research, poems in Turkish course books have been examined in terms of the components structuring figurative language. The aim of the research is to examine the poems in 1-8 graders' Turkish course books in terms of figurative language usage. In this type-based research executed for this purpose, determinations regarding the poems, addressing to children for development of language skills- especially for development of figurative language skills- in Turkish course books with the dimensions of language and expression and the way they should be have been done; the meaning that the figurative language gives to the children's poems have been explained with examples; the place and importance of fiction in poem in children's language, cognitive development have been expressed; the extent which the components structuring the figurative language are in the poems written for children and the extent that should be have been given place. The research is qualitative and the data have been obtained via document review. Data source constitutes 110 poems published by Ministry of National Education and other publishers in 2015- 2016 academic year and taking part in 1-8 graders' Turkish course books. Data have been analyzed via content analysis. The findings have been given by utilizing tables. In the tables, the frequency of including the components structuring figurative language in the poems in Turkish course books has been presented. It is stated whether the components have concrete or abstract meaning. In consequence of the analysis, it has been determined that metaphor (inter-sensory alienism) and metonym have been utilized less frequently. The figurative language components didn't take place in some of the poems. In the others numerous components have been utilized and these components have been spread in the whole poem. In the frequency of usage of components structuring the figurative language, as the class levels advance (from 1st grade to 8th grade), there isn't a continual increase. In 1-8 graders' Turkish course books, narratives pursuing the goal of being measured and rhymed, and having a worry to give lesson, as well as the poems having literary quality, and word salad having no poetic quality in terms of figurative language usage have taken place. During choice of poems for course books, their literary quality haven't been taken into consideration.
Benzer Tezler
- Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerin ve şairlerin seçimi üzerine inceleme
An investigation on the selection of poems and poets in middle school Turkish language textbooks based on imagery
MUTTALİP SÖYLEMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimPamukkale ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DERYA YAYLI
- Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerin değerler bakımından incelenmesi
An analysis of the poems in turkish textbooks in terms of values
DENİZ SARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NEVİN AKKAYA
- Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerin metinsellik ölçütleri bağlamında çözümlenmesi ve bu şiirlerin metinselliğine ilişkin öğretmen görüşleri
The analysis of the poems in secondary school Turkish text books in the context of textuality criteria and teachers' opinions regarding these poems' textuality
FATMA DÖNER DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimFırat ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET TURAN SİNAN
- Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerin çocuk edebiyatı bağlamında değerlendirilmesi
Evaluating poems in Turkish language coursebook in the context of children's literature
ZEYNEB ÖREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. LATİF BEYRELİ
- Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerin çocuğa görelik ilkeleri açısından incelenmesi ve tavsiye şiirler seçkisi
Analysis of the poems in secondary school Turkish textbooks in terms of the principles of suitability to the students and a selection of recommended poems
MUSTAFA TUĞRUL ÇOLAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞEYMA BÜYÜKKAVAS KURAN