Tercüme-i Divan-ı Ahmed-i Yesevi'nin metin dilbilim açısından incelenmesi (Giriş – metin dilbilim inceleme-metin-indeks-tıpkıbasım)
Text linguistic analysis of Tercüme-i Divan-i Ahmed-i Yesevi (Introduction-text linguistic analysis-text-index-macsimile)
- Tez No: 533058
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SİBEL ÜST ERDEM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 662
Özet
Bu çalışmada, 11. yüzyıl Karahanlı Türkçesi dönemine ait eserlerden Dîvân-ı Hikmet'in bir tercümesi olan, Tercüme-i Dįvān-ı Aĥmed Yesevį Ķuddise Sırruh metindilbilim yöntemleriyle tahlil edilmiştir. Çalışma, üç ana başlık halinde yapılmıştır. Giriş bölümünde, dilbilimin ve metindilbilimin tarihçesi ve temel özellikleri; Ahmed Yesevi, Tercüme-i Dįvān-ı Aĥmed Yesevį Ķuddise Sırruh eseri ve eserin mütercimi genel anlamda tanıtılmıştır. Sırasıyla Bağdaşıklık ve Tutarlılık başlıklarını taşıyan ikinci ve üçüncü bölümde, ele aldığımız eser metindilbilim yöntemleri kullanılarak incelenmiştir. Bu üç bölümün ardından metnin anlama dayalı bir dizini hazırlanmış; ardından ele alınan eserin transliterasyonlu hali ve tıpkı basımı çalışmamıza dahil edilmiştir. Çalışmanın giriş bölümünde dilbilimin ve metindilbilimin tanımları, günümüze kadarki gelişim süreçleri, bu alanlardayapılan incelemeler ve yazılan eserler hakkında genel hatlarıyla bilgi verilmiştir. Ayrıca yine bu bölümde Tercüme-i Dįvān-ı Aĥmed Yesevį Ķuddise Sırruh eserinin daha iyi anlaşılabilmesi için, eserin yazarı; yazarın hayatı, menkıbeleri, görüşleri, Yesevilik, yazıldığı dönem, yazılma sebebi, içeriği ve Ahmed Yesevî'nin diğer eserleri hakkında bilgi verilmiş olup, metindilbilimsel yönden incelenen eser de tanıtılmıştır. Çalışmanın asıl bölümünü oluşturan kısımda ise, bağdaşıklık ve tutarlılık başlıkları altında metnin incelemesi yapılmıştır. Birinci bölümde, bağdaşıklık başlığı altında dilsel öğelerle, beyitlerden ve bölümlerden sağlanan ilişki açıklanmıştır. İkinci alt başlıkta, kelimelerin anlam alanı, metindeki eksiltiler ve eksiltilerin özellikleri incelenmiştir. Metindilbilimsel incelemenin ikinci bölümünde, tutarlılık başlığı altında metindeki anlamsal ve mantıksal bağıntıları sağlamak, önceki bilgilerin desteklenmesi ve devam ettirilmesi amacıyla kullanılan bağlaçlar incelenmiş olup, bunların cümleye katmış oldukları ekleme, karşıtlık, zaman, koşul, açıklama, amaç, sebep-sonuç, denkleştirme-karşılaştırma-seçme ölçütlerine göre incelenmiştir. Çalışmanın inceleme bölümünde, önce teorik bilgiler verilmiş olup, daha sonrasında bu bilgiler metinden seçilen örnek beyitlerle gösterilmiş ve gerekli olan açıklamalar yapılmıştır. İncelememizden elde ettiğimiz veriler Sonuç başlığı altında özetlenmiştir.
Özet (Çeviri)
In this thesis, Tercüme-i Dįvān-ı Aĥmed Yesevį Ķuddise Sırruh, a translation of Ahmad Yasawi's collected poems from Karakhanid Turkic of 12th century to Turkish is analyzed by text linguistic approach. The research has been done under three chapters. In the first chapter of the thesis, definitions of linguistics and textlinguistics, evolution of text linguistics, leading names and works of text linguistics are given in general terms. In the second and third chapters, entitled Cohesion and Coherence respectively, the text is handled according to text linguistic methods. After these three chapters, a semantic index is prepared and finally transliteration of the text and facsimile of the Arabic-written version are put in the thesis. In addition, in order to clarify the social and intellectual context of the text, Ahmad Yasawi as a distinguished sufi leader, his views and time, content of Yasawis's some works and El-Hac Hasan Şükrü, translator of the book and an humble mystic representative of his age are introduced in brief. The text is analyzed in the second and third chapters that consist the core part of the thesis. Under these two chapters, syntactic and grammatic structure of the text, categorization of the vocabulary and its semantic and logical contribution to the text are researched, and how the text continuity succeeded is handled theoretically. With the theoric frame, also explanatory samples are given. At the end of the study, obtained results are counted.
Benzer Tezler
- Hasan Şükrü Efendi'nin 'Terceme-i Divan-ı Ahmed-i Yesevî'adlı eseri(inceleme-metin)
Hasan Şükrü's work named Terceme-i̇ Di̇van-i Ahmed-i̇ Yesevî(analysis-text)
SENA TEKİN BAĞCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve Edebiyatıİnönü Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET KORKUT ÇEÇEN
- Mehdi Divanı: İnceleme - transkripsiyonlu metin
Başlık çevirisi yok
NEZİHE SEYHAN
Doktora
Türkçe
2000
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN BİLGİN
- Eski Anadolu Türkçesinde organ adlarının kullanım alanları
Usage areas of organ names in Old Anatolian Turkish
ELANUR TUNCER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıAğrı İbrahim Çeçen ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NECİP FAZIL ŞENARSLAN
- Bâkî'nin El-i'lâm Bi-a'lâmi Beledi'llâhi'l-Harâm tercümesi (Fezâ'il-i Mekke): İnceleme-tenkitli metin
Bâkî's translation of El-i'lâm Bi-a'lâmi Beledi'llâhi'l-Harâm (Fezâ'il-i Mekke) : Review-critical edition
HALİL SERCAN KOŞİK
Doktora
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıCelal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADEM CEYHAN
- Cihân Melik Hâtun'un Divan'ında kaside, terciibent, kıta ve rubailer (Çeviri - inceleme - 'metin')
Qasida, qita, tarjiʿband and rubais in the Diwan of Jahan Malek Khatun (Translation - analysis - 'text')
HALİME SEZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Doğu Dilleri ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiFars Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VEYİS DEĞİRMENÇAY