Alevilikte dini otorite: Değişim ve süreklilik (Adıyaman örneği)
Religious authority in alevism: Change and continuity (Adıyaman sample)
- Tez No: 534972
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDULVAHAP TAŞTAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Sosyoloji, Religion, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Alevilik, Dini Otorite, Dedelik, Değişim, Süreklilik, Alevism, Religious Authority, Dedelik İnstitution, Change, Continuity
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Din Sosyolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 242
Özet
Bu çalışmada Adıyaman yöresinde yaşayan Alevilerin dini ve sosyal hayatının merkezinde yer alan dini otorite mekanizmasının işleyişi ve bu otoritenin süreç içerisinde uğradığı değişim/süreklilik ilişkisi incelenmiştir. Alevilerin inanç ve yaşayış bakımından dini önderlik pozisyonunda bulunan dedelik kurumu, bu kurumu temsilen bir dini otorite tipi olarak dedenin topluluk üzerindeki etkileri, denetleme ve uzlaştırma fonksiyonları temel bir problem olarak ele alınmıştır. Bunun yanı sıra, genel sosyal değişme bağlamında, topluluk üyeleri arasında özelliklede kentlerde yaşayan gençlerin dedelere karşı tutumları ve onları bir otorite olarak görüp görmedikleri tartışılmıştır. Alevilik, yer yer İslam öncesi geleneksel Türk inanç ve pratikleriyle, İslamlaşma sonrası kazanılan İslami inanç, değer ve pratiklerin adeta bir sentezini sunmaktadır. Burada daha çok sözlü kültüre özgü dini anlatılar, efsaneler ve pratikler öne çıkmaktadır. Dedelik kurumu da bu inanç sisteminin merkezinde yer almaktadır. Dedelik kurumu, ocak kültü ve musahiplik gibi asli kuruluşlarla hem dedelerin rolünü ve etkinliğini meşrulaştıran hem de topluluk üzerinde otorite ve denetleme gücü kazandıran bir mekanizma olarak çalışmaktadır. Toplumsal değişme sürecinde araştırma alanındaki dedelerin rolünde ve etkinliğinde bir farklılaşmanın olduğu görülmüştür. Kırsal alanlarda bu etkiler daha çok sosyal alanlarda uzlaştırıcı bir rol oynarken, kentlerde ve eğitim düzeyi yüksek kesimlerde dedelerin dini bir otorite olarak görülmesi geleneksel Alevi kimliği için sembolik bir değer taşımaktadır. Bunun yanında, araştırma alanına yansıyan şekliyle, özellikle genç kuşaklarda geleneksel alevi kültürüne ve ritüellerine bir eğilim görülmekle birlikte, dedelerin küresel çağda 'kendilerini yenileyememiş' olmalarına atfedilen bir otorite kaybından da söz edilebilir. Araştırmada nitel yöntem esas alınmış, veri toplama tekniklerinden katılımlı gözlem, derinlemesine görüşme ve literatür incelemesi kullanılmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, the functioning of the religious authority mechanism at the center of the religious and social life of Alevis living in Adıyaman region and the relationship between this authority and change in the process are examined. As a representative figure of religious authority, Dedelik institution, which is in the position of religious leadership in terms of faith and living of Alevis, has been considered as an important problem in controlling and reconciling the effects of the dede on the society. In addition, in the context of general social change, it was discussed whether the members of the community, especially the young people living in cities, viewed their attitudes towards dede as an authority or not. Alevism, with its traditional Turkish beliefs and practices before Islam, provides a synthesis of Islamic beliefs, values and practices gained after Islamization. Here, more religious narratives peculiar to the oral culture, legends and practices are prominent. The grandfather institution is located at the center of this belief system. Dedelik institution works as a mechanism that legitimizes the relativity and effectiveness of the grandfathers and gives authority and control over the community with the main institutions such as Ocak cult and brotherhood. In the process of social change, it has been seen that there is a differentiation in the role and effectiveness of the grandparents in the research field. In rural areas, these influences play a conciliatory role in social areas, whereas in rural areas and in high-educated areas, seeing dede as a religious authority has a symbolic value for traditional Alevi's identity. In addition, although there is a tendency for general alevi culture and rituals, especially in young generations, as reflected in the field of research, there is a loss of authority attributed to the dede that they have not renewed themselves in the global age. In the study, qualitative method is taken as the basis, participatory observation, in-depth interview and literature review is used.
Benzer Tezler
- Gaziantep Alevi Kültür Dernekleri Cemevi ve Serçeşme Cemevinde cem ibadetleri: Edep-erkân, semâh Ve deyişler
Cem worships in Gaziantep Alevi Cultural Associations Cemevi and Serçeşme Cemevi; edep-erkan, semah and sayings
FİRDES NEHİR TUNÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinGaziantep ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEHİYE KÖKSEL
- Afşin yöresi Alevi Bektaşilerin dini inanç ve ritüellerinin tespit ve değerlendirilmesi
Determination and evaluation of religious beliefs and rituals of Afsin region Alevis and Bektashis
HALİT KÖKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAMZA KARAOĞLAN
- Kültürel kimlik bağlamında Sivas Hafik Beydili köyü müzik pratikleri
Music practices in Sivas Beydi̇li̇ village within the context of cultural identity
DUYGU ULUSOY YILMAZ
Doktora
Türkçe
2014
Halk Bilimi (Folklor)Erciyes ÜniversitesiMüzik Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLAY KARŞICI
- Kırsal Alevilikte sosyal ve dini hayat 'Kayseri-Sarız-Tavla Köyü örneği'
Social and religious life in rural Alevism 'Case of Kayseri-Sarız-Tavla Village'
LEVENT AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinErciyes ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CELALEDDİN ÇELİK
- Kırsal Alevilikte sosyal ve dini hayat 'Kayseri-Sarız-Tavla köyü örneği'
Social and religious life in rural Alevism 'Case of Kayseri-Sariz-Tavla Village'
FADUMO MOHAMED DUALE
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
SosyolojiErciyes ÜniversitesiSosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYLİN YONCA GENÇOĞLU