Öğretmen adaylarının akıl yürütme stilleri, bilişsel çarpıtmaları ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi (Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği)
Investigations of reasoning styles, cognitive distortions and critical thinking tendencies of teacher candidates (Ondokuz Mayıs University Faculty of Education sample)
- Tez No: 537005
- Danışmanlar: PROF. DR. YUSUF BUDAK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 447
Özet
Akıl yürütme insanlığın başlangıcından itibaren pratik veya kuramsal olarak birçok disiplinde farklı boyutlarda incelenmiş, insan olmanın ayrılmaz bir parçası olarak tartışmaların, araştırmaları merkezinde yer almış bir konudur. Hangi bilim dalı ve hangi konu olursa olsun kişinin en sonunda bir şekilde karşılaşacağı alanlardan birisi akıl yürütmedir. Bu bağlamda bu çalışmanın temel amacı, akıl yürütme stilleri, bilişsel çarpıtmaları ve eleştirel düşünme eğilimleri açısından, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğretmen adaylarının durumunu incelemek ve aday öğretmenlerin akıl yürütme stilleri, bilişsel çarpıtmaları ve eleştirel düşünme eğilimleri arasında ilişki olup olmadığını, ve çeşitli demografik değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemektir. Öncelikle araştırmada veri toplama araçları geliştirmek üzere metodolojik çalışma yapılmıştır. Metodolojik araştırma, kuramsal araştırmalar, kuram veya model geliştirme, bir teoremi ispatlama, bir ölçe aracı geliştirme amacıyla yapılan araştırmalardır. Bu araştırmada“Akıl Yürütme Stilleri Ölçeği”ve“Bilişsel Çarpıtmalar Ölçeği”geçerlilik ve güvenirlik açısından incelenerek geliştirilmiştir. Ayrıca akıl yürütme stilleriyle ilgili bir model geliştirilererek bu path analizi (yol analiziyle) ile incelenmiş ve bunun demografik değişkenlere göre farklılaşıp farklılamadığı analiz edilmiştir. Araştırmada ölçekler geliştirildikten sonra nicel araştırma desenlerinden tarama modeline göre çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu nedenle, ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Bu doğrultuda, Eğitim Fakültesi öğretmen adaylarının akıl yürütme stilleri, bilişsel çarpıtmaları ve eleştirel düşünme eğilimlerinin arasındaki korelasyona bakılmıştır. Ayrıca bu değişkenlerin cinsiyet ve bölümlere göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Ayrıca katılımcılara, yarı yapılandırılmış açık uçlu akıl yürütme stilleri formu uygulanmış elde edilen cevaplar çeşitli değişkenler açısından kodlanarak istatisitksel olarak analiz edilmiştir. Sonuç olarak araştırmanın bulguları şu şekilde özetlenebilir: 1- Akıl Yürütme Stilleri ölçeğinin toplam puanlarının bilişsel çarpıtmaları arasında anlamlı bir ilişki bulunmamışken Akıl Yürütme Stilleri ve Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin toplam puanları arasında negatif yönde ve anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. 2- Metaforik tümdengelimsel akıl yürütmenin, emprik çıkarımsal akıl yürütmenin ve hipotetik çıkarımsal akıl yürütmenin, eleştirel düşünme eğilimlerinin bütün boyutlarıyla anlamlı negatif ve zayıf düzeyde bir ilişkisi olduğu bulunmuştur. Veriler analiz edildiğinde analojik tümevarımsal akıl yürütmenin, eleştirel düşünme eğilimlerinin bütün boyutlarıyla anlamlı negatif orta düzeye yakın bir ilişkisi olduğu bulunmuştur. 3- Bilişsel çarpıtmalarından duygu sömürüsü yanılgısının eleştirel düşünme eğilimlerinden üstbiliş, esneklik, sistematiklik ve açıkfikirlilik alt boyutlarıyla anlamlı fakat çok düşük düzey ilişkisi bulunmuşken, azim-sabır alt boyutuyla anlamlı bir ilişkisi bulunmamıştır. Bilişsel çarpıtmalardan yanlış sebep yanılgısının ve etki-tepki yanılgısının üstbiliş, esneklik, sistematiklik ve açıkfikirlili azim sabır alt boyutlarıyla anlamlı bir ilişkisi bulunamamıştır. Bilişsel çarpıtmalardan aceleci genelleme yanılgısının esneklik, sistematiklik ve açıkfikirlili azim sabır alt boyutlarıyla anlamlı bir ilişkisi bulunamamıştır, üstbilişle anlamlı fakat çok zayıf düzeyde ilişkisi bulunmuştur. 4- Akıl yürütme stillerinin alt boyutlarında da, emprik çıkarımsal, analojik tümevarımsal akıl yürütmenin bilişsel çarpıtmayla bir ilişkisi olmadığı, metaforik tümdengelimsel akıl yürütmenin duygu sömürüsü yanılgısı, hipotetik çıkarımsal akıl yürütmenin duygu sömürüsü ve aceleci genelleme yanılgısıyla negatif bir ilişkisi hariç diğer alt boyutlarla ilişkisi olmadığı bulunmuştur. 5- Hipotetik çıkarımın metaforik tümdengelim ve emprik çıkarımla korelasyonu çok zayıf düzeyde analojik-tümevarımla korelasyonu zayıf düzeyde, metaforik tümdegelimin emprik çıkarımla ilişkisi çok zayıf düzeyde, analojik tümevarımla ilişkisi zayıf düzeyde, emprik çıkarımın analojik-tümevarımla ilişkisi çok zayıf düzeyde bulunmuştur. 6- Bilişsel çarpıtmaların bütün alt boyutlarının birbirleriyle pozitif yönde anlamlı ve düşük düzeyde ilişkili olduğu bulunmuştur. 7- Mann-Whitney U testine göre akıl yürütme stilleri ölçeğinin alt boyutları toplam puanların karşılaştırılması sonucunda alt boyutların çoğunda cinsiyet açısından anlamlı bir farklılık bulunmadığı farklılığın sadece emprik çıkarım boyutunda olduğu görülmüştür. 8- Akıl yürütme stillerinin toplam puanlarında ve alt boyutlarında da bölümlere göre anlamlı farklılıklar olmadığı bulunmuştur. Bilişsel çarpıtmalar ölçeğinin toplam puanlarında ve alt boyutlarında da bölümlere göre anlamlı farklılıklar olmadığı bulunmuştur. Eleştirel düşünme eğilimlerinin alt boyutları yapılan Kruskal Wallis Testi sonucu bölümlere göre anlamlı fark göstermemektedir. 9- Akıl yürütme türü, Akıl yürütme biçimi, Akıl yürütme yönü ve kavram sıralaması arasında cinsiyete gore bir fark olup olmadığı incelendiğinde anlamlı bir fark olmadığı görüldüğü gibi bir korelasyonda olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. 10-“Hipotetik Çıkarımsal Akıl Yürütme”,“Analojik-Tümevarımsal Akıl Yürütme”,“Metaforik-Tümdengelimsel Akıl Yürütmeyi”“Emprik Çıkarımsal Akıl Yürütmeyi”olumlu yönde etkilediği bulunmuştur. Emprik Çıkarımsal Akıl Yürütmenin“, ”Analojik-Tümevarımsal Akıl Yürütmeyi“ olumlu olarak etkilemediği bulunmuştur. 11- ”Hipotetik Çıkarımsal Akıl Yürütme“, ”Emprik Çıkarımsal Akıl Yürütmeyi“ olumlu yönde etkilediği, ”Emprik Çıkarımsal Akıl Yürütme“ ”Analojik-Tümevarımsal Akıl Yürütmeyi“ olumlu olarak etkilemediği yönünde oluşturulan modelin cinsiyete göre farklılaştığı bulunmuştur. 12- ”Hipotetik Çıkarımsal Akıl Yürütme“, ”Emprik Çıkarımsal Akıl Yürütmeyi“ olumlu yönde etkilediği, ”Emprik Çıkarımsal Akıl Yürütme“ ”AnalojikTümevarımsal Akıl Yürütmeyi" olumlu olarak etkilemediği yönünde oluşturulan modelin üniversitey girişte kullanılan Tükçe-Sosyal, Türkçe-Matematik, Tükçe Matematik ve Matematik-Fen puan türleri için farklılaşmadığı bulunmuştur. Sonuç olarak, sonuç akıl yürütme stilleri modelinin genel eğitimde ve öğretmen eğitiminde kullanılabilecek güvenilir ve geçerli bir model olarak ele alınabileceği söylenebilir. Ayrıca, çalışma bulguları öğretmen eğitiminde akıl yürütme becerileri, eleştirel düşünme becerileri eğitimine gereksinim olduğu imasını içermektedir. Öneri olarak, akıl yürütme stilleri, deneysel ve betimsel olarak farklı modeller ve farklı örneklemlerle ve farklı veri toplama araçlarıyla incelenebilir.
Özet (Çeviri)
Reasoning has been studied in practically and theoratically different dimensions of many disciplines from the beginning of mankind, and has taken place at the center of discussions, researches as an integral part of being human. One of the areas in which the someones will encunter is reasoning irrispective of scientific branch or subject. In this context, the main purpose of this study, is to examine the current levels of the prospective teachers of Ondokuz Mayıs University in terms of reasoning styles, cognitive distortions and critical thinking tendencies and to determine the relationship among the reasoning styles, cognitive distortions and critical thinking tendencies and to investigate them according to various demographic variables. Firstly, a methodological study was conducted to develop data collection tools. Methodological research is a kind of theoretical research for theory or model development in order to prove a theorem, a research to develop a measurement tool. In this study, the“Reasoning Styles Scale”and the“Cognitive Distortions Scale”were developed in terms of validity and reliability. In addition, the path analysis was used by developing a model related to reasoning styles and it was also analyzed whether this differs according to demographic variables. After the scales were developed in the study, the study was carried out according to the screening model based on quantitative research designs. Therefore, the relational screening model was used. In this respect, the correlation among the reasoning styles, cognitive distortions and critical thinking tendencies of the prospective teachers of the Faculty of Education was examined. In addition, it was examined whether these variables differ according to gender and their main braches. In addition, semi-structured open-ended forms of reasoning styles were used and the obtained responses were coded in terms of various variables. In conclusion, the findings of the research can be summarized as follows: 1- It was found that there was no significant relationship between Toplam scores of Cognitive Distortions scale and Toplam scores of Reasoning Styles scale, but it was found that there was a negative and significant relationship between Reasoning Styles and Critical Thinking Dispositions.2. It was found that a significant negative and weak relationship with all dimensions of critical thinking dispositions of metaphorical deductive reasoning, emprical inferential and hypothetical inferential reasoning. When the data were analyzed, it was found that the analogical inductive reasoning had an averaage negative significant relationship with all dimensions of critical thinking tendencies. 3. There was a significant but very low level relationship between metacognition, flexibility, systematicity and open-mindedness sub-dimensions of critical thinking dispositions with the sub-dimension of emotional exploitation in cognitive distortions, but there was no significant relationship with perseverance-patience sub-dimension with emotional exploitation. It was found that there was no significant relationships among metacognition, flexibility, systematicity, and perseverance perseverance sub-dimensions of false causal attributions and cause and effect distortions. There was no significant relationships between the hasty generalization in the cognitive distortions and with the sub-dimensions of flexibility, systematicity, and perseverance perseverance, however a significant but very weak relationship with metacognition. 4- In sub-dimensions of reasoning styles, it has been found that empirical inference, analogical inductive reasoning does not have a significant relationship with cognitive distortions and it has been found that metaphorical deductive reasoning does not have any significant relationship with other sub-dimensions except the negative relationship betwen emotional exploitation and metaphorical deductive reasoning and negative relationship among emotional exploitation and hasty generelization with hypothetical inferential reasoning. 5- It was found that very weak correlation between hypothetical inference with metaphorical inferecence and weak correlation between hypothetical inference with analogical induction, very weak correlation between metaphorical inferecence with empirical inference, weak correlation between metaphorical inferecence with analogical induction, very weak correlation between empirical inference with analogical induction. 6. All sub-dimensions of cognitive distortions were found to be positively related to each other in a positive and low level correlation. 7- According to the Mann-Whitney U test, it was found that the Toplam scores showed no significant difference in terms of gender in most of the sub-dimensions of the sub-dimensions of the reasoning styles except empirical inference. 8- There were no significant differences in the Toplam scores and sub-dimensions of the reasoning styles according to the branches. There are also no significant differences in the Toplam scores and sub-dimensions of the cognitive distortions scale in terms of the branches. The sub-dimensions of the critical thinking tendencies do not differ significantly in terms of the branches according to the results of the Kruskal Wallis Test. 9- No significant correlation and difference was found to be among type of reasoning, form of reasoning, direction of reasoning and concept orders with gender. 10- It was found that“Hypothetical Inferential Reasoning”has positively affects“Analogical Inductive Reasoning”,“Metaphorical-Deductive Reasoning”“Empirical Inferential Reasoning”. It has been found that“Empirical Inferential Reasoning”does not positively affect the“Analogical Inductive Reasoning”.11- It was found that the model where“Hypothetical Inferential Reasoning”Hypothetical Inferential Reasoning“ has positively affects ”Analogical Inductive Reasoning“, ”Metaphorical-Deductive Reasoning“ ”Empirical Inferential Reasoning“ but ”Empirical Inferential Reasoning“ does not positively affect the ”Analogical Inductive Reasoning“ differs in terms of gender. 12- It was found that the model where ”Hypothetical Inferential Reasoning“ Hypothetical Inferential Reasoning”has positively affects“Analogical Inductive Reasoning”,“Metaphorical-Deductive Reasoning”“Empirical Inferential Reasoning”but“Empirical Inferential Reasoning”does not positively affect the“Analogical Inductive Reasoning”doesn't differ according to Turkish-Social, Turkish-Mathematics, Turkish Mathematics and Mathematics-Science score types used for university entrance exam. As a result, it can be said that the model of reasoning styles can be considered as a reliable and valid model which can be used in general education and teacher training. In addition, the study findings include the implication that there is a need for reasoning skills and critical thinking skills teacher training. As a suggestion, reasoning styles can be examined experimentally and descriptively with different models and different samples and different data collection tools.
Benzer Tezler
- Astronomi dersine yönelik bilimsel akıl yürütme stillerine uygun STEM ve argümantasyon etkinlikleri geliştirme ve etkinliklerin fen bilgisi öğretmen adaylarının akademik başarılarına, akıl yürütme ve argümantasyon becerilerine etkisi
Developing STEM and argumentation activities suitable for scientific reasoning styles for the astronomy course and the effect of the activities on the academic success, reasoning skills and argumentation skills of science teacher candidates
GÖKÇE SARIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Astronomi ve Uzay BilimleriAydın Adnan Menderes ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİLAL AKTAMIŞ
- Öğretmen adaylarının hipotetik-yaratıcı akıl yürütme becerilerinin, bilimsel epistemolojik inançları, öğrenme stilleri ve demografik özellikleri açısından incelenmesi
The investigation of the hypothetico-creative reasoning skills of the teacher trai̇nees in terms of their scientific epistemological beliefs, learning styles and their demographic characteristics
VOLKAN DURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Eğitim ve ÖğretimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiEğitim Programları ve Öğretimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BİLAL DUMAN
- Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının akıl yürütme stilleri ile eleştirel düşünme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examination of the relationship between reasoning styles and critical thinking skills of social studies teacher candidates
SİBEL ALBENİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimKastamonu ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERPİL RECEPOĞLU
DR. ÖĞR. ÜYESİ DURDANE ÖZTÜRK
- Öğretmen ve öğretmen adaylarının akıl yürütme yolları, sosyal sorun çözme, akılcı ve sezgisel karar verme becerileri
Teachers' and preservice teachers' reasoning ways, social problem solving, rational and intuitive decision making skills
GÜLİN YAKIT
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimAydın Adnan Menderes ÜniversitesiEğitim Programları ve Öğretimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MELTEM YALIN UÇAR
- Sınıf öğretmeni adaylarının matematik ve fen öğretimi sürecinde problem çözme basamaklarını kullanım durumları
The use of problem solving steps of preservice primary teachers in the process of mathematics and science teaching
NURHAYAT GÜREL
Doktora
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimBurdur Mehmet Akif Ersoy ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FİKRET KORUR