Üniversite öğrencilerinde travmatik yaşantı türü ve travma sonrası stres belirtileri ilişkisinde travma sonrası bilişler ve algılanan sosyal desteğin aracı rolünün incelenmesi
The investigation of the mediator role of post-traumatic cognitions and perceived social support in the relationship of traumatic event type and posttraumatic stress disorders symptoms in university students
- Tez No: 552561
- Danışmanlar: ÖĞR. GÖR. SEDAT İŞIKLI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 87
Özet
Bu çalışmada travma türü (insan ve doğa kaynaklı) ve travma sonrası stres belirtileri ilişkisinde travma sonrası bilişler ve algılanan sosyal desteğin aracı rolünün gösterilmesi hedeflenmiştir. Araştırma, geçmişte en az bir travmatik yaşantısı olan, 18 yaş ve üzeri, 216'sı kadın (%70), 91'i erkek (%30) olmak üzere 307 üniversite öğrencisi ile yürütülmüştür. Çalışmada katılımcılara“Demografik Bilgi Formu”,“Travma Sonrası Stres Tanı Ölçeği (TSSTÖ)”,“Travma Sonrası Bilişler Envanteri (TSBE)”ve“Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği'nin Gözden Geçirilmiş Formu (ÇBASDÖ)”uygulanmıştır. Değişkenler arası ilişkiyi incelemek için korelasyon analizi uygulanmıştır. Ayrıca değişkenlerin travma türüne (insan kaynaklı ve doğa kaynaklı) göre incelenmesi amacıyla MANOVA uygulanmış ve değişkenlerin aracı etkisi, aracı değişken analizi (PROCESS) ile çalışılmıştır. Çalışma boyunca travma sonrası bilişler travmatik yaşantı sonrası sahip olunan olumsuz düşünceleri ifade etmektedir. Analiz sonuçlarına göre, travma sonrası stres belirtileri ve travma sonrası olumsuz bilişler arasında pozitif yönde bir ilişki varken, travma sonrası stres belirtileri ve algılanan sosyal destek arasındaki ilişki negatif yöndedir. Benzer şekilde travma sonrası olumsuz bilişler ve algılanan sosyal destek arasındaki ilişki de negatif yöndedir. Değişkenler travma türüne göre incelendiğinde, travma sonrası stres belirtileri ve algılanan sosyal desteğin travma türüne göre farklılaşmadığı görülmüştür. Bununla birlikte, travma türünün travma sonrası olumsuz bilişlere etkisi anlamlıdır ve insan kaynaklı travmatik yaşantılarda travma sonrası olumsuz bilişler (benlik hakkında bilişler ve kendini suçlama alt boyutları) daha yüksektir. Travma türü ve travma sonrası stres belirtileri arasında, yani bağımsız ve bağımlı değişkenler arasında, anlamlı ilişki çıkmamıştır fakat Hayes (2009)'in önerdiği gibi aracı değişken analizi uygulanmıştır. Buna göre, insan kaynaklı travmatik yaşantı ve travma sonrası stres belirtileri ilişkisine travma sonrası olumsuz bilişlerin dolaylı bir etkisi olduğu söylenebilir. İnsan kaynaklı travma yaşamak travma sonrası olumsuz bilişleri etkilemekte ve travma sonrası olumsuz bilişler de algılanan sosyal desteği etkilemektedir. Fakat algılanan sosyal desteğin aracı rolü gösterilememiştir ve travma türünün travma sonrası stres belirtilerine olan toplam etkisi de anlamlı değildir. Bulgular ilgili alanyazın ışığında tartışılmıştır. Travma türünün travma sonrası bilişler açısından önemli bir değişken olabileceği düşünülmüştür. Ayrıca insan kaynaklı travmatik yaşantıların algılanan sosyal desteği etkileyiş yolu da bu çalışmada gösterilmiştir. Anahtar Sözcükler Travma Türü, Travma Sonrası Stres Belirtileri, Travma Sonrası Bilişler, Algılanan Sosyal Destek
Özet (Çeviri)
Aim of the study is to examine the mediator roles of posttraumatic cognitions and perceived social support between the trauma type (human-induced vs. nature-induced) and posttraumatic stress symptoms. The study was conducted with the participation of 216 female (70%), 91 male (30%) university students (307 in total) who were above 18 and has at least one traumatic experience.“Demographic Information Form”, Turkish forms of“The Posttraumatic Diagnostic Scale”,“Posttraumatic Cognitions Inventory”and“The Multidimensional Scale of Perceived Social Support”were conducted for data gathering. The relation between the variables was analyzed by correlation analysis. MANOVA was carried out to investigate the differences of the variables according to trauma type and lastly mediator analysis was conducted. In this study, posttraumatic cognitions refer to negative cognitions include negative cognitions about self, negative cognitions about world and self-blame subgroups. According to results, there is a positive relationship between posttraumatic stress symptoms and posttraumatic cognitions, but negative relationship exists between posttraumatic stress symptoms and perceived social support and between posttraumatic cognitions and perceived social support. After the MANOVA analysis, it is shown that trauma type has no effect on posttraumatic stress symptoms and perceived social support but effect of trauma type on posttraumatic cognitions are statistically significant which means that effect of human-induced trauma on posttraumatic cognitions is higher than nature-induced traumatic events. There is no significant relation between trauma type and posttraumatic stress symptoms but as Hayes (2009) recommended, mediator analysis was conducted. Results showed that the posttraumatic cognitions variable has an indirect effect on the relation between human-induced traumas and posttraumatic stress symptoms. Also, if the trauma type is human-induced trauma, then the traumatic experience affects the posttraumatic cognitions which later affect the perceived social support. But it is shown that the perceived social support has not a mediator effect and total effect of trauma type on posttraumatic stress symptoms is not significant. Results were discussed according to related literature. Trauma type may be an important variable while studying posttraumatic cognitions. Also, effect path of the trauma type on perceived social support was also shown in this study. Keywords Trauma Type, Posttraumatic Stress Symptoms, Posttraumatic Cognitions, Perceived Social Support
Benzer Tezler
- Üniversite öğrencilerinde travmatik yaşantıların, anksiyete ve umutsuzluk düzeyi üzerindeki etkisi
The effect of traumatic events on level of anxiety and hopelessness among university students
ZEYNEP IRMAK ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
PsikolojiHaliç ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. PERVİN SEVDA BIKMAZ
- Üniversite öğrencilerinin çocukluk çağı travmatik yaşantı düzeyi ile, bağlanma stilleri ve savunma mekanizmaları arasındaki ilişkinin incelenmesi
The relati̇onshi̇p between level of chi̇ldhood traumati̇c experi̇ences, attachment styles and defence mechani̇sms among uni̇versi̇ty students
SAFİYE ELİF ÇAĞATAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Psikolojiİstanbul Arel ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HALİS ÖZERK
- COVİD-19 pandemisinde üniversite öğrencilerinde Travma Sonrası Stres Bozukluğu görülme oranı ve stresle baş etme tarzı, psikolojik sağlamlık, travmayla başa çıkma algısı, COVİD-19 korkusuyla ilişkisi
The rates of Post-Traumatic Stress Disorder in university students in the COVID-19 pandemic and the relationships between post-traumatic stress disorder and stress coping style, psychological resilience, perception of coping with trauma, and fear of COVID-19
EZGİ ÜNAL
Doktora
Türkçe
2024
PsikolojiSağlık Bilimleri ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF ÖZAY ÖZDEMİR
- Üniversite öğrencilerinde varoluşsal kaygı: Erken dönem uyum bozucu şemalar,kontrol odağı ve travma sonrası gelişimin yordayıcılığı
Existential anxiety among university students: Predictiveness of early maladaptive schemas, locus of control and post-traumatic growth
MURAT YIKILMAZ
Doktora
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYDOĞAN AYKUT CEYHAN
- Travma yaşamış üniversite öğrencilerinde travma sonrası büyümeyi yordayan değişkenlerin incelenmesi
Investigation of variables that provided post-traumatic growth in university students with trauma
HAMİDE MERVE DOĞANÇAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜRKAN DOĞAN