Yoncatepe iskelet topluluğunda osteoartritin (Dejeneratif eklem hastalığı) incelenmesi
Examination of osteoarthritis (Degenerative joint disease) in Yoncatepe skeletal population
- Tez No: 554780
- Danışmanlar: PROF. DR. DERYA ATAMTÜRK DUYAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Antropoloji, Anthropology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Antropoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 129
Özet
Paleopatolojik çalışmalar eskiden yaşamış insan topluluklarının yaşam biçimleri, biyolojik özellikleri, sağlık durumları ve sosyo-kültürel yapılarına dair önemli veriler sunmaktadır. Arkeolojik iskelet materyalinde en sık gözlenen postkranial patoloji olan osteoartrit, sinovial eklemlerin dejenerasyonu sebebiyle artiküler kıkırdakta gerçekleşen fokal kayıp ve bunun sonucu olarak kemiklerin eklem yüzeylerinde oluşan birtakım reaksiyonlarla karakterizedir. Osteoartrit pek çok nedene bağlı oluşabilmekle birlikte, hastalığa etki eden en temel iki faktör yaş ve fiziksel aktivitedir. Yoğun ve tekrarlayan yapıdaki fiziksel aktivite örüntüleri, eklemler üzerinde mekanik strese sebep olarak, zaman içerisinde eklem dejenerasyonuna yol açıp osteoartrit oluşumunu tetiklemektedir. Osteoartrit çalışmaları, hastalığın etiyolojik karakterinden hareketle toplulukların fiziksel aktivite örüntüleri ve yaşam biçimlerine dair önemli çıkarımlar sunmaktadır. Bu çalışmada Urartu dönemine tarihlendirilen Yoncatepe Kalesi ve Nekropolü (Van) kazılarından 1998-2003 yılları arasında çıkarılmış iskelet materyalini oluşturan 119 yetişkin bireye ait 13 farklı sinovial eklem grubunun osteoartrit prevalansları incelenmiştir. İncelemelerimiz sırasında nekropoldeki iki adet mezarda gerçekleşen çökmeler sonucu Urartu dönemi gömüleriyle karışık halde ele geçmiş ve daha yakın bir tarihte gömüldüğü tespit edilen (G.Ö. ~100 yıl) aktüel bireylerin de yer aldığı anlaşılmıştır. Bölgede zaman içerisinde bireylerin eklem sağlığında bir değişim olup olmadığını araştırmak amacıyla aktüel bireyler de çalışmaya dahil edilmiştir. Çalışmanın bulgularına göre kranial eklemlerde en yüksek osteoartrit prevalansı Urartu dönemi bireylerinde atlanto-oksipital eklemde (%30,76), aktüel bireylerde ise temporomandibular eklemde (%22,22) tespit edilmiştir. Postkranial eklemlerde osteoartritin en fazla görüldüğü eklem bölgeleri Urartu dönemi bireyleri için sırasıyla vertebralar (%13,05), diz (%8,38) ve dirsek (%7,10) olarak belirlenmiştir. Aktüel bireylerde ise en yüksek prevalans oranı dirsek (%9,09), diz (%6,00) ve vertebral eklemlerde (%5,26) tespit edilmiştir. Buna göre Yoncatepe iskelet topluluğunda osteoartrit örüntülerinin ve dolayısıyla yaşam biçimlerinin her iki dönemde da benzer olduğu anlaşılmıştır. Bunun yanında ekstremite eklemlerinin bilateral asimetri göstermemesi ve ileri derece oteoartritin düşük oranda görülmesi, toplulukta primer osteoartrit tipinin daha ağır bastığına ve yaşın etiyolojik açıdan fiziksel aktiviteden daha önemli bir faktör olduğuna işaret etmektedir. Topluluk genelinde osteoartrit prevalansı Urartu dönemi iskeletlerinde %6,21, aktüel iskeletlerde %3,44 oranlarında tespit edilmiş olup aktüel dönemde osteoartrit prevalansında yaşanan düşüşün istatistiksel açıdan anlamlı olduğu belirlenmiştir. Bunun yanında Yoncatepe insanlarının her iki dönemde de osteoartrit açısından çağdaşları olan diğer Eski Anadolu topluluklarından daha sağlıklı oldukları anlaşılmıştır. Bu durum Yoncatepe iskelet topluluğunun her iki dönemde de oldukça genç nüfuslu olması dolayısıyla eklem tahribatına yol açan fiziksel aktivitelerin doğurduğu mekanik stresten çağdaşları kadar etkilenmediğini akla getirmektedir.
Özet (Çeviri)
Paleopathological studies provide important insights into lifestyles, biological features, health conditions, and socio-cultural structures of past human populations. Osteoarthritis, being the most common postcranial pathology, is a disease caused by wear and tear on the synovial joints, and characterized by focal cartilage loss and specific reactions on joint surfaces of bones. Osteoarthritis is multi-factorial, yet the most common aetiological factors of the disease are age and physical activity. Intense and repetitive patterns of physical activity cause mechanical stress on the joints, triggering joint degeneration that leads to the formation of osteoarthritis. Given the aetiological characteristics of the disease, osteoarthritis studies provide valuable predictions on physical activity patterns and lifestyles of past human populations. In this study, we examine the prevalence of osteoarthritis on 13 different synovial joint groups of 119 adult specimens that were recovered within the years of 1998-2003 at excavations of Yoncatepe Castle and Necropolis (in modern Van, Eastern Turkey). During our examinations, we discovered the presence of more recent burials (presumably ~100 years old) that were mixed with the Urartu period burials, by the collapse of two of the graves in the necropolis. We included the newer skeletal material in the study, calling them“modern”skeletons, in order to investigate the changes in the joint health of these individuals overtime. The results of the study suggest that the highest prevalence rate of cranial joints of Urartu skeletons is seen in atlanto-occipital joint (30.76%), while in modern skeletons prevalence rate is found higher in temporomandibular joint (22.22%). The joint regions showing the highest disease prevalence in the postcranial body are the vertebrae (13.05%), knees (8.38%), and elbow (7.10%) joints of the Urartu period individuals. On the modern skeletons, the highest prevalence rate is assessed in the elbow (9.09%), knee (6.00%) and vertebral (5.26%) joints, respectively. This indicates that osteoarthritis patterns, and hence, the lifestyles of Yoncatepe skeletal populations are similar in both periods. Additionally, bilateral symmetry of osteoarthritis in extremity joints, and low incidence of severe osteoarthritis imply that primary osteoarthritis is more prevalent in the population, and age is a more important aetiological factor than physical activity. Osteoarthritis prevalence of the skeletal population is assessed as 6.21% in Urartu period individuals, and 3.44% in modern individuals. The decrease in osteoarthritis prevalence in modern period was found statistically significant. Additionally, in terms of osteoathritis prevalence Yoncatepe people in both periods were healthier than their contemporaneous ancient Anatolian populations. This suggests that the Yoncatepe individuals were not affected by the mechanical stress caused by physical activities that led to joint degeneration due to the relatively young population in both periods.
Benzer Tezler
- Yoncatepe iskeletlerinde diş taşının incelenmesi
Examination of dental calculus in Yoncatepe skeletons
EZGİ KARABULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Antropolojiİstanbul ÜniversitesiAntropoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İZZET DUYAR
- Arkeolojik toplumlarda akrabalık ilişkileri: Bir moleküler antropolojik yaklaşım
Determination of the genetic relationships in van-yoncatepe archaeological population: A molecular anthropological approach
ŞEYDA ŞEBNEM ÖZCAN
- Urartu toplumunun osteolojik karakterleri
Osteolojical charecters of urartu population
AYŞE SOLMAZ
Doktora
Türkçe
2013
Adli Tıpİstanbul ÜniversitesiSosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET YAŞAR İŞCAN
- Van-Yoncatepe Sarayı çanak-çömlek parçalarının değerlendirilmesi
The evaluation of potteries from Van-Yoncatepe palace
NİHAL AYYILDIZ
- Van-Yoncatepe kazılarında ortaya çıkarılan demir silahlar
Iron weapons from Van-Yoncatepe excavations
CAN AVCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Arkeolojiİstanbul ÜniversitesiEskiçağ Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OKTAY BELLİ