Panaztepe, Adramytteion ve Yoncatepe iskelet topluluklarında beslenme biçimlerinin izotop analizi ile karşılaştırmalı olarak incelenmesi
A comparative study of dietary patterns in Panaztepe, Adramytteion and Yoncatepe skeletal collections by stable isotope analysis
- Tez No: 936571
- Danışmanlar: PROF. DR. DERYA ATAMTÜRK DUYAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Antropoloji, Anthropology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Antropoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 204
Özet
Eski insan topluluklarının izotop analiziyle beslenme alışkanlıklarına dair bilgiler toplumların beslenme alışkanlıklarını, diyet kompozisyonunun grup içi ve gruplar arasında farklılıklarını ortaya çıkarır. Elde edilen bilgiler sayesinde geçim stratejileri, sosyal statüleri, yaşam standartları ve sağlık profilleri hakkında bilgi edinilebilir. Bu tez çalışmasının amacı Anadolu'da farklı bölgelerde ve farklı dönemlerde yaşamış insanların beslenme alışkanlıklarını kemik kolajeninden elde edilen δ13C ve δ15N değerleriyle yeniden yapılandırmaktır. Çalışma materyalini Panaztepe (Geç Tunç Çağı) topluluğu için 24 erişkin birey, 4 bebek ve 4 faunal kalıntı (n=32); Yoncatepe Urartu topluluğu için 23 erişkin birey ile 5 faunal kalıntı (n=29); Adramytteion (Erken ve Orta Bizans) topluluğu için 23 erişkin birey, 6 bebek ile 4 faunal kalıntı (n=33); ve son olarak Panaztepe (Osmanlı Dönemi) topluluğu için 21 erişkin birey ve 6 bebek (n=27) oluşturmaktadır. Örneklerden elde edilen kolajen bileşenlerin δ13C ve δ15N analiz ölçümleri Element Analizi-Kütle spektrometresi (EA-IRMS) ile yapılmıştır. Çalışmamızda, Geç Tunç Çağı'nda yaşamış Panaztepe'deki yetişkin bireylerin ortalama δ13C ve δ15N değeri sırasıyla ‰-19,60 ve ‰9,87 olarak tespit edilmiştir. Bu değerler, Panaztepe insanlarının diyetlerinde ağırlıklı olarak karasal C3 bitki ve hayvanlar ile sınırlı denizel kaynakları tüketmiş oldukları ortaya çıkarmaktadır. İzotop verilerinin grup içi değerlendirmelerinde ise yaşlı bireylerin genç erişkin bireylere göre daha zengin δ13C ve δ15N değerine sahip oldukları anlaşılmıştır. Bu sayede yaşlı kesimin besin kaynaklarına erişimlerinin rahat, dolayısıyla toplumun“elit”kesimi olarak değerlendirilebileceği anlaşılmıştır. Yoncatepe Urartu topluluğu insanlarının ortalama δ13C ve δ15N değeri sırasıyla ‰-18,72 ve ‰11,21 olarak tespit edilmiştir. Bu değerlere göre Yoncatepe insanlarının beslenmede karasal C3 ve C4 bitki ve hayvan kaynakları tükettikleri anlaşılmıştır. Yoncatepe insanlarının izotop analiz verilerinin grup içi değerlendirmelerinde hem M2 numaralı mezardaki insanların hem de“yaşlı”kesimin zengin δ15N değerlerine sahip oldukları, protein kaynaklarına erişim açısından rahat, topluluğun“elit”kesimi oldukları anlaşılmıştır. Erken ve Orta Bizans Dönemi Adramytteion insanlarının ortalama δ13C ve δ15N değerleri sırasıyla ‰-19,23 ve ‰9,35 olarak tespit edilmiştir. Buna göre karasal C3 ve hayvan kaynakları tükettikleri anlaşılmaktadır. Toplulukta geniş dağılım gösteren δ15N değerleri yaş grubu açısından anlamlı bulunmuştur; yaşlı kesimin genç erişkinlerden daha yüksek δ15N değerlerine sahip olduklarını, dolayısıyla kaynaklara erişim yönünden daha avantajlı ve“elit”oldukları söylenebilir. Osmanlı Dönemi'nde yaşamış Panaztepe insanlarının ortalama δ13C ve δ15N değerleri sırasıyla ‰-19,30 ve ‰11,52 olarak tespit edilmiştir. İzotop verileri grup için beslenme alışkanlıkları açısından homojen bir yapı sergilemiş, karasal C3 bitki ve hayvan kaynaklarına dayalı beslenme alışkanlıklarına sahip oldukları açığa çıkmıştır. Ancak geniş δ15N değer aralığı, bireylerin ekonomik açıdan farklı avantajlara/dezavantajlara sahip olduklarını göstermektedir. Araştırmamızda hem karasal hem de denizel iklim koşullarında yaşamış Panaztepe (Menemen, İzmir), Yoncatepe (Van) ve Adramytteion (Burhaniye, Balıkesir) topluluklarının izotop analiz sonuçları kıyı ve iç kesimlerde ağırlıklı olarak karasal hayvanların tüketildiğini ortaya koymaktadır. Bununla birlikte Anadolu'da beslenme alışkanlıklarının coğrafyaya, iklime, döneme, sosyal statü ve sosyo-ekonomik yapıya göre değiştiğini ortaya çıkarmaktadır.
Özet (Çeviri)
Information on the dietary habits of ancient human populations through stable isotope analysis reveals the dietary habits of societies and the differences in diet composition within and between groups. Data can provide information about their subsistence strategies, social status, living standards and health profiles. The aim of this thesis is to reconstruct the dietary habits of people living in different regions and periods in Anatolia using δ13C and δ15N values extracted from bone collagen. The study material consists of 24 adults, 4 infants and 4 faunal remains (n=32) from the Panaztepe (Late Bronze Age) community; 23 adults and 6 faunal remains (n=29) from the Yoncatepe Urartian community; 23 adults, 6 infants and 4 faunal remains (n=33) from the Adramytteion (Early and Middle Byzantine) community; and finally 21 adults and 6 infants (n=27) from the Panaztepe (Late Ottoman) community. The δ13C and δ15N analyses of the collagen components obtained from the samples were measured by Elemental Analysis-Mass Spectrometry (EA-IRMS). In our study, the average δ13C and δ15N values of the adults of Panaztepe during the Late Bronze Age were found to be -19.60‰ and 9.87‰, respectively. These values reveal that Panaztepe people consumed mainly terrestrial C3 plants and animals and limited marine resources in their diets. Within-group analyses of the isotope data revealed that the older individuals had richer δ13C and δ15N values than the younger adults. This suggests that the elderly people would have had easy access to food resources and thus would have been considered as the“elite”of the society. The average δ13C and δ15N values of the Yoncatepe Urartu community were found to be -18.72‰ and 11.21‰, respectively. According to these values, it is understood that Yoncatepe residents consumed terrestrial C3 and C4 plant and animal resources. Intra-group evaluations of the isotope analysis data of the Yoncatepe people revealed that both the people in grave M2 and the“elderly”segment had rich δ15N values, were comfortable in terms of access to protein sources, and were the“elite”segment of the community. The average δ13C and δ15N values of the people of Adramytteion in the Early and Middle Byzantine periods were found to be -19.23‰ and 9.35‰, respectively. This suggests that they consumed terrestrial C3 and animal resources. The δ15N values showing a wide distribution in the community were found to be significant in terms of age groups; it can be said that the elderly people have higher δ15N values than young adults, thus they are more advantageous and“elite”in terms of access to resources. The average δ13C and δ15N values of Panaztepe people who lived in the Late Ottoman Period were found to be -19.30‰ and 11.52‰, respectively. The isotope data showed a homogeneous structure in terms of dietary habits for the group, revealing that they had dietary habits based on terrestrial C3 plant and animal resources. However, the wide range of δ15N values indicates that individuals had different economic advantages/disadvantages. The results of isotope analyses of Panaztepe (Menemen, İzmir), Yoncatepe (Van) and Adramytteion (Burhaniye, Balıkesir) communities living in both terrestrial and marine environments reveal that terrestrial animals were predominantly consumed in coastal and inland areas. It also reveals that dietary habits in Anatolia varied according to geography, climate, period, social status and socio-economic structure.
Benzer Tezler
- Aiolis kentleri ve mimari öğeleri
Aiolis cities and architectural elements
MUSTAFA ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
ArkeolojiSivas Cumhuriyet ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CENKER ATİLA
- Panaztepe Akropolü Orta Tunç Çağı seramiği
Panaztepe Acropolis Middle Bronze Age pottery
BEYZA GÜLMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
ArkeolojiAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN YÜCEL ŞENYURT
- Panaztepe (İzmir) kazı alanındaki tarihsel erozyon gelişiminin saptanması
The determination of ancient erosion at the Panaztepe (İzmir) excavation site
BENGÜ BÜYÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
ArkeometriÇukurova ÜniversitesiArkeometri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. FİKRET İŞLER
- Panaztepe buluntuları ışığında Geç Tunç Çağı'nda Batı Anadolu sahil kesimi mezarlarından ele geçen metal eserler
Metal artifacts recovered from Western Anatolian coastal graves in the Late Bronze Age in the light of Panaztepe finds
BERKAY PERÇİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
ArkeolojiSivas Cumhuriyet ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÜMİT ÇAYIR TIĞLI
- Panaztepe seramik verileri ışığında Erken Tunç Çağı ve Orta Tunç Çağı'na geçiş
Panaztepe pottery of Early Bronze Age and transition to the Middle Bronze Age
UMAY OĞUZHANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
ArkeolojiHacettepe ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ARMAĞAN ERKANAL