Geri Dön

Kentsel mekan olarak yer altı alanları: Yenikapı - Hacıosman metro hattı örneği

Underground areas as urban spaces: YenikapI - HacIosman metro line example

PDF İndir

  1. Tez No: 556576
  2. Yazar: HATİCE BETÜL MANNASOĞLU
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLDEN DEMET ORUÇ
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2019
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Kentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Kentsel Tasarım Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 195

Özet

Günümüzde gelişmiş ve gelişmekte olan kentlerin karşılaştığı en büyük sorunlardan biri hızlı kentleşmenin sebep olduğu sonuçlardır. Kentlerde nüfus arttıkça yeni kullanımlara ihtiyaç duyulmakta, özellikle kent merkezlerinde arazi sıkıntısı yaşanmaktadır. Bunlara ek olarak kent merkezlerinde enerji tüketimi artmakta, doğal kaynaklar zarar görmektedir. Her ne kadar çoğu şehir için ilk seçenek olmasa da, kentsel büyümenin önüne geçilmesi, farklı kullanımların tek mekanda entegrasyonunun mümkün kılınması, yer üstünde yeni kullanımlara veya kamusal mekanlara alan sağlanması, iklim şartlarından korunmak, enerji tasarrufu sağlamak, mevcutta atıl durumda bulunan kullanımları değerlendirmek, yer altında inşaata müsaade eden elverişli zemin koşullarının bulunması gibi sebeplerden ötürü yer altı alanları kentler için yeni bir alternatif olarak değerlendirilmektedir. Yer altı alanları geçmişten günümüze kentsel mekanda önemli roller üstlenmektedir. Tarihsel gelişimleri incelendiğinde yer altındaki güncel kullanımlar, geçmişte karşılaşılan örneklerin modern bir yorumu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bugün çevresel ve kentsel sorunlarla da ilişkili olarak yer altı alanlarının kentlerde önem kazanmaya başladığı görülmektedir. Dünyanın birçok yerinde ulaşım, altyapı, depolama gibi kullanımların yanı sıra; alışveriş alanları, sosyal ve kültürel aktivite alanları, kamusal alanlar gibi kullanımlar yer altında faaliyet göstermeye başlamıştır. Yer altında gelişen yeni kullanımlarla birlikte kentsel mekan kavramı şehirlerde farklı bir boyut kazanmıştır. Ancak, yer altı yalnızca kentsel mekanda belirli ihtiyaçların karşılanması amacıyla tasarlanmamalı; yer altı alanlarının farklı boyutlarını ele alan kapsamlı çalışmalar hazırlanmalıdır. Artık birçok ülkede spor alanlarından ibadethanelere, ticari faaliyetlerden eğitim birimlerine kent yaşamına dair çoğu kullanım yer altında faaliyet göstermeye başlasa da; yer altı alanlarını ele alan sayılı çalışma bulunmaktadır. Tez çalışması kapsamında incelenen Kanada, Finlandiya, Çin ve Japonya gibi ülkeler yer altı kullanımı konusunda dünya çapında öne çıkmaktadır. Kanada'da başlangıçta plansız gelişen yer altı alanları zamanla planlamaya dahil edilmiş, Helsinki'de ise bu alanlar en başından planlı olarak gelişmiştir. Çin ve Japonya'da ise plansız gelişim gösteren yer altı alanlarının getirdiği sorunlarla baş edilmeye çalışılmakta, yeni geliştirilen uygulamalarla bu alanlar planlamaya dahil edilmektedir. Türkiye'de yer altı alanları ile ilgili yapılan çalışmalar örneklerde incelenen dünya ülkelerine kıyasla az olup, bu bağlamda gerçekleşen en çarpıcı örnekler İstanbul'da bulunmaktadır. Tezin alan çalışmasında incelenen Yenikapı-Hacıosman Metro Hattı İstanbul'da günlük kullanıcı sayısı bakımından en önde gelen hattır. Metro hattı bu tez çalışması kapsamında, ulaşım boyutundan farklı olarak yer altındaki istasyonlara entegre olarak gelişen kentsel kullanımlar bakımından incelenmiştir. İstanbul'da yer altı ulaşım ağlarından bağımsız bir şekilde var olan yer altı çarşıları ve kullanımları bulunsa da tez çalışmasında Yenikapı-Hacıosman Metro Hattı'nın seçilmesinin sebebi; hat boyunca ticari birimler, sosyal ve kültürel alanlar, sergi alanları gibi farklı kullanımların bulunması ve gelişim potansiyeli barındırmasıdır. Dünyadaki ve İstanbul'daki çalışmalar ışığında yer altında gelişen kullanımların şehirlerdeki mekan ihtiyacına alternatif oluşturacağı düşünülmektedir. Özellikle Yenikapı-Hacıosman Metro Hattı'nda bulunan istasyonlarda her geçen yıl yeni fonksiyonların eklenmesi ile büyüyen yer altı kullanımları, İstanbul için yer altının kentsel mekan olarak kullanımı bakımından önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir. İstanbul'da son yıllarda yer altı ulaşım ağlarına entegre olarak gelişim göstermeye başlamış olan farklı yer altı fonksiyonları konumları sebebiyle oldukça erişilebilir mekanlardır. Ancak bu alanların plansız gelişimi şimdiden birçok sorunu beraberinde getirmiştir. Yenikapı-Hacıosman Metro Hattı'nda gelişim göstermeye başlamış olan farklı türden kullanımların, yer altındaki yaya tünellerinde ortaya çıkan artık alanları değerlendirmek amacıyla oluşturulduğu görülmektedir. Yer altı alanlarının sağlıklı hizmet sunabilmesi için gereken teknik şartlar, eklenen kullanımların mekanla ilişkisi, kullanıcıların bu alanlardan beklentileri ve kullanıcı kapasitesi gibi birçok konuda gerekli çalışmalar yapılmadan uygulamaya geçilmesi yer altındaki kullanıcı deneyimlerini doğrudan etkilemektedir. Konumları sebebiyle ortaya çıkan havasızlık, gün ışığından yoksun olma, dış dünya ile bağlantı kopukluğu gibi sorunların kullanıcılarda olumsuz ön yargıya neden olduğu bilinmektedir. Bu yüzden yer altı yalnızca mevcut potansiyeli değerlendirmek odaklı tasarlanmamalı, kullanıcı faktörü her aşamada göz önünde tutulmalıdır. Bu tezin alan çalışması kapsamında konu ile ilgili 3 odak grup belirlenerek anket çalışması ve yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. İstanbul'da Yenikapı – Hacıosman Metro Hattı kullanıcıları ve istasyonlarda çalışan kişiler ile 4 farklı istasyonda toplamda 240 adet anket yapılmıştır. Katılımcıların“kentsel yer altı kullanımları”ile ilgili görüşleri, bu alanlardan beklentileri, bu alanların katılımcılar üzerinde bıraktığı hisler gibi birçok konuda farklı değerlendirmelere ulaşılmıştır. Anket çalışmasının yanı sıra İstanbul'da yer altı alanları hakkında söz sahibi olan kurumların bu konuya yaklaşımını öğrenmek için İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin ilgili birimleri ve Metro AŞ. ile görüşmeler yapılmıştır. Son olarak şehir planlama, sürdürülebilirlik, kentsel tasarım gibi konulardaki uzmanlarla görüşülerek bu kişilerin yer altı alanları hakkındaki görüşleri öğrenilmiştir.

Özet (Çeviri)

One of the biggest problems faced by developed and developing cities today is the results caused by rapid urbanization. As the population increases in cities, new uses are required; especially in urban centers, there is a shortage of land. In addition, energy consumption increases in urban centers and natural resources are damaged. Although it is not the first choice for most cities, the underground areas are considered as a new alternative for cities due to the reasons such as; preventing urban growth, create space for new uses or public spaces, protecting from climate conditions, saving energy, reusing the existing infrastructure, having available soil for underground construction and enabling the integration of different uses in one place. The underground areas undertake important roles in the urban space from the past to the present. When the historical developments are examined, the recent use of underground appears as a modern interpretation of the examples encountered in the past. Today, it is seen that underground areas are gaining importance in cities in relation to environmental and urban problems. Nowadays, in many places of the world, in addition to the transportation, infrastructure and storage uses; shopping areas, social and cultural activity areas, public spaces began to operate in underground. The urban space concept has gained a different dimension in the cities with the new uses under the ground. However, underground should not only be designed to meet specific needs in urban space; comprehensive studies on the different dimensions of the underground areas should be prepared. Although in many countries, many uses from sports areas to places of worship, from commercial activities to education and so on have started to operate underground; comprehensive studies dealing with underground areas are very few. Countries such as Canada, Finland, China and Japan, which are examined within the scope of the thesis study, are prominent in the world for underground usage. Initially, unplanned underground areas in Canada were included in the planning over time, and in Helsinki these areas were planned in the beginning. In China and Japan, it is tried to deal with the problems caused by underground areas that show unplanned development, and these areas are included in the planning with the newly developed applications. There are a few studies related to the underground usage in Turkey when it is compared with the examples from other countries, and the most striking examples in this regard took place in Istanbul. Yenikapı - Hacıosman Metro Line, which is examined in the field study of the thesis, is the leading line in terms of number of daily users in İstanbul. In the context of this thesis, except from its transportation use, the metro line has been examined in terms of urban uses which are integrated with underground stations. Even though there are underground bazaars and other underground uses in Istanbul, which are independent of underground transportation networks, the reason for the selection of Yenikapı- Hacıosman Metro Line in the thesis study is; It has different land uses such as commercial units, social and cultural areas, exhibition areas and has potential for future development. In the light of the studies in the world and in Istanbul, it is thought that the underground areas will provide an alternative to the need for space in the cities. Especially developments in underground stations in Yenikapı - Hacıosman Metro Line, with the addition of new functions every year, is considered as an important step for the use of underground as the urban space for Istanbul. In recent years, different underground functions that have begun to develop in underground transportation networks are very accessible places due to their location. However, the unplanned development of these areas has already brought many problems. It is seen that the different types of uses that have started to develop in Yenikapı - Hacıosman Metro Line have been formed in order to evaluate the residual areas occurring in underground pedestrian tunnels. The technical conditions required to provide healthy services, the relationship between the new functions and existing spaces, the expectations of the users from these areas must be examined. Because, these criteria's directly affect the user experiences in the underground. It is known that problems due to their positions, such as; airlessness lack of daylight, and disconnection from the outside world cause prejudice in the users. Therefore, underground areas should not be designed to focus only on assessing the existing potential, the user factor should be considered at every stage. In this study, the underground areas will be examined within the scope of urban space usage. The aim of the study is to examine the historical development process of urban underground areas and different usage examples in the world and to answer the question“Can urban underground areas provide an alternative to urban space in cities?”. The interactions of these areas with urban life will be explored by investigating the existing underground uses and inferences will be made about how the qualifications of successful underground use in cities should be. In addition, the use of these areas in the context of urban space will be examined and the development processes of the existing underground areas will be evaluated. It is aimed to evaluate urban underground uses which have started to develop planned or unplanned way in Istanbul. Underground areas in Yenikapı - Hacıosman metro line will be examined with its past / today / future development fictions and their relationships with their environment and with its users. As a result, inferences will be made on the future of urban underground areas in Istanbul. It is foreseen that underground use, which has started in particular areas, may be a development alternative for Istanbul especially at the central points in the future. Within the scope of this study, 3 focus groups were identified and face-to-face interviews and survey studies were conducted. A total of 240 questionnaires were conducted in 4 different stations in Yenikapı - Hacıosman Metro Line with its users and workers in these stations. Different evaluations such as“the opinions of the participants related to urban underground areas”, their expectations, their feelings while experiencing underground and more were gathered. In addition to the survey study, interviews were held with the relevant units of Istanbul Metropolitan Municipality about this subject and Metro AŞ. Finally, the views of the people about underground areas were discussed with the experts on urban planning, sustainability and urban design. In this thesis, underground areas which are considered from different dimensions in a wide frame are examined under five main chapters. The chapter part of the thesis is the introduction of the causes, method and scope of the study. In the second chapter, the historical development of the underground use of underground underground areas has been examined. The current usage types, the organizations working on urban underground areas, the situation of underground areas in planning policies are the other topics examined in second chapter. In the light of all these, the effects of the underground areas on natural environment, built environment, accessibility, economy and human psychology are also evaluated. In the third chapter, the approaches developed related with urban underground areas in different countries of the world are discussed. Canada, Finland, Japan and China are examined in this topic and the experiences of different countries on planning, implementation and usage are evaluated. The fourth chapter is the case study, which detailed information of the Yenikapı - Hacıosman Metro Line is given, and interviews with the institutions responsible for the planning of these areas, the users of the urban underground areas of the metro line and the urban planning experts were evaluated. The fifth chapter is the result of the thesis study and evaluations have been made in the light of the information obtained within the scope of the thesis. In this study, it was concluded that unconsciously developed underground areas to solve the problems in cities cause new urban problems and the approaches to be developed to solve these problems are a compelling action for decision makers. While there are problems in urban areas, even in areas with planned development, it is quite difficult to deal with underground problems where intervention is more difficult. In addition, when it is considered as underground urban use, it offers spaces with many problems due to its location. Current technology is providing suitable technical infrastructure, minimizing the problems and creating active spaces. In addition, the projections of underground uses on the ground, ground and underground uses relation and their compatibility are important for creating functional spaces. When we look at Istanbul, it is seen that the newly developed underground uses mostly occur according to the demands in the stations with the highest user density. Although these uses can respond to some needs by reviving the pedestrian path, it has an atmosphere where technical problems directly affect the quality of the space. It is thought that urban underground areas will be an important alternative for Istanbul in order to prevent the need for land in central areas of underground areas, to prevent urban sprawl, to contribute to the formation of public spaces, to increase urban accessibility and to create sheltered spaces. Although there is no planning for the underground areas at present, the problems encountered in these areas are a warning for the authorities. It is necessary to prevent the repetition of the problems in the existing uses and to give a new dimension to the conurbation in a city like Istanbul which cannot produce solutions to the results of the conurbation above the ground.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    323703

    Urban sectıons:Interactıon between transportatıon ınfrastructure and ground

    Kentsel kesitler:Ulaşım altyapısı ve zemin etkileşimleri

    NURGÜL YARDIM

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2012

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Disiplinlerarası Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ORHAN HACIHASANOĞLU

  2. Tez No

    472849

    A lens model for parks from physical attributes to emotion

    Kamusal alan tasarımında fiziksel–duygusal nitelik etkileşiminin lens modeli ile değerlendirilmesi

    BURCU ÖZDEMİR

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2017

    Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEHMET OCAKÇI

  3. Tez No

    101492

    Kentsel mekan içerisinde yer alan yeşil alanların değerlendirilmesi: İstanbul-Ümraniye örneği

    Evaluation of green system existing in urban residence; İstanbul-Ümraniye sample

    SÜLEYMAN KARALI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2001

    Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik Üniversitesi

    PROF. DR. AYŞE SEMA KUBAT

  4. Tez No

    557493

    Kıyı alanlarında kentsel mekan kalitesinin iyileştirilmesine yönelik bir araç olarak kentsel tasarım rehberleri: Silifke - Taşucu örneği

    Urban design guidelines as a tool to improve urban space quality in waterfront areas: The case of Silifke - Taşucu

    SEVİL ESRA GÜDER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Mimarlıkİstanbul Kültür Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEYNEP AYŞE GÖKŞİN

  5. Tez No

    349769

    Kentsel mekan üretim süreçlerinde mimarın rolü: İstanbul örneği

    The role of the architect in the production of urban space: Istanbul example

    EVREN AYSEV DENEÇ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. İPEK AKPINAR

    PROF. DR. ARDA İNCEOĞLU

Geri Dön