Exploring the spatial determinants in different types of retail clusters the case study of Üsküdar
Farklı ticaret kümelerine etki eden mekansal faktörlerin incelenmesi Üsküdar örneği
- Tez No: 557832
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE SEMA KUBAT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentsel Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 191
Özet
Özellikle 1900'lü yıllardan itibaren, ekonomik aktivitelerde yığılma ekonomi literaturünde çokça tartışılan konulardan biri olmuştur. Bu konuda ana bir kaynak olarak, Marschall'ın yığılma ekonomileri (1890) kentsel ve bölgesel ekonomilerin mekansal dinamikleri üzerine teorilerde bir kırılma noktası oluşturmuş. Bu çalışmanın literatürde yarattığı etki de göz önünde bulundurularak, firmaların spesifik konumlarda yığılma eğilimleri ve yığılma endüstrileri üzerine yapılan çalışmalar 1900'lü yıllardan itibaren ekonomi literatürünü giderek geliştirmiştir. Sonuç olarak, bugünün kümelenme teorileri; firmaların ve endüstrilerin yığılma ve yerleşimleri üzerine yapılan bu çalışmalar sonucu şekillenmiştir. Günümüzde farklı teorisyenlerin farklı bakış açıları sonucu gelişmiş bir kümelenme literatürü bulunmasına rağmen, bu konudaki çalışmaların çok büyük bir çoğunluğunun ekonomi alanı çerçevesinde şekillendirildiği görülmektedir. Bu noktada şunu belirtmek gerekir ki kümeler sadece ekonomik değil aynı zamanda mekansal boyutu da bulunan dinamik yapılardır, fakat ekonomik teorilerde mekansal boyut çok fazla incelenen bir konu değildir. Kümelenme konusundaki çalışmaların büyük bir çoğunluğu kentsel, bölgesel, ulusal ve global ölçeklerde gerçekleştirilmektedir. Literatürde yakın ölçeklerde gerçekleştirilen kümelenme çalışmaları da bulunmasına rağmen, bu çalışmaların da büyük bir çoğunluğunun bu kümelenmelerin bölgesel getirilerin tespiti amacıyla yapıldığı görülmektedir. Diğer yandan, kümelenmelerin aynı zamanda yerel ve yerleşim merkezleri ölçeğinde, kafeler, araç kiralama ofisleri gibi küçük ölçekli işletmeleri içerecek şekilde de oluştuğu bilinmektedir. Özellikle bu tip kümeler için ekonomik boyutunun yanı sıra bu kümelenmlerin mekansal boyutu ve bu mekansallığın sosyal yaşama yansımaları da oldukça önem arz etmektedir. Öte yandan, kümelenme konusundaki çalışmaların büyük bir çoğunluğu tüm endüstrileri kapsayacak şekilde veya sadece üretim endüstrileri ve sanayi sektörünü kapsayacak şekilde hipotezlerini oluşturmuştur. Fakat şunu söylemek doğru olacaktır ki farklı sektörler farklı içsel dinamiklere sahiptir ve bu nedenle kümelenirken farklı faktörlerden etkilenmeleri makul bir sonuçtur.Bu nedenle bölgesel ve büyük ölçekli kümelenme çalışmaları için tüm sektörlere uygulanabilen kapsamlı yaklaşımların geliştirilmesi uygun görülmekle beraber; yakın ölçekli çalışmalarda farklı sektörlerin kümelenme dinamiklerinin daha doğru tespit edilebilmesi için, literatürün farklı sektörlere yönelik içsel dinamikleri göz önünde bulunduran detaylı metodolojiler dahilinde geliştirilmesi gerektiği düşünülmüştür. Bu noktaya gelindiğinde, mekansal boyutları ile kentsel oluşum ve kentsel yaşam üzerindeki yarattığı etkiler sebebiyle diğer sektörlerden farklılaşan ticaret sektörü kümelenmeleri ve bu kümelenmelerin içsel dinamikleri bu tezin konusunu oluşturmuştur. Bu konunun seçilmesinde literatürde ticaret sektörü kümelenmelerini kentsel tasarım ve planlama alanında ele alan, yakın ölçekli çalışmaların oldukça nadir olarak bulunması da etkili olmuştur. Açıkanan tüm bu konulara istinaden, ticaret sektörü ve farklı ticaret gruplarının kümelenmelerini etkileyen faktörlerin tespit edilebilmesine yönelik spesifik bir metodolojinin bulunmayışı literatürdeki bir eksiklik olarak tespit edilmiştir. Bu çalışmada, kentsel merkezlerdeki ticaret kümelenmelerinin yer seçimlerini etkileyen faktörler tanımlanmaya çalışılmıştır. Böylelikle, mekansal müdahaleler ve fizikser değişimler ile; kentsel merkezlerdeki ticaret kümelenmelerinin ne derece geliştirilebileceğinin veya yokoluşuna sebebiyet verebileceğinin anlaşılması amaçlanmıştır. Bu değişimlerin aynı zamanda kentsel merkezlerdeki işleyişi ve yaya aktivitelerini önemli bir ölçüde etkileyeceği düşünülmüştür. Çalışma süresince, öncelikle literatür araştırmasına dayanarak analiz çalışmasının temeli oluşturulmuştur. Öncelikle, ticaret kümelerini etkileyen potansiyel faktörlerin tespit edilebilmesi için literatürdeki kapsamlı çalışmalar ve ticaret sektörü odaklı çalışmalar taranmış, bu çalışmalardan elde edilen kümenmelerin oluşumunu destekleyen faktörler bir araya getirilmiş ve listelenmiştir. Aynı zamanda literatür araştırmaları sonucu, uluslararası kullanılan bir ticaret sektörü işkolları kodlama sistemi, bu sektör içerisindeki farklı ticaret iş kollarının gruplandırılması için kullanılmıştır. İkincil olarak, farklı ticaret gruplarının mekansal kümelerinin tespit edilebilmesi için bir method oluşturulmuş ve alan çalışması üzerinde uygulanmıştır. Alan çalışması içerisinde,öncelikle alan içerisinde yer alan tüm ticari sınıflar NACE sistemine göre isimlendirilmiş ve benzerliklerine göre gruplandırılmıştır. Bu bilgiler ışığında alan içerisindeki tüm giriş kat ticari sınıflar coğrafi bilgi sistemlerine girilmiştir. ArcGIS içerisindeki kernel nokta yoğunluğu fonksiyonu kullanılarak; benzer ticari sınıfların gruplandırılmasından elde edilen her bir ticari grubun yoğunlaşma alanları tespit edilmiş, bu grupların kümelenme alanları belirlenmiştir. Üçüncü olarak, farklı mekansal faktörlerin farklı coğrafi ticaret kümeleri üzerindeki etkilerinin tespit edilebilmesi için analiz prosedürü uygulanmıştır. İlk aşamada üç farklı ticari grup kümelenme analizlerinin gerçekleşmesi için seçilmiştir. Arz yönlü analizler başlığı altında literatür çalışmasında elde edilen, kümelerin oluşumunu destekleyen faktörler bir anket şeklinde organize edilmiştir. Bu anketler, seçilmiş ticari gruplarda yer alan işletmecilere her bir faktörün etki derecesini 1 ile 5 arasında derecelendirmeleri istenecek şekilde uygulanmış, böylece farklı ticaret gruplarının kümelenmelerini etkileyen faktörler ağırlıklandırılarak tespit edilmeye çalışılmıştır. İkinci aşamada, kentsel organizasyon ve kümeleri konumları arasındaki ilişkinin ortaya konması ve erişilebilirlik değişkeninin kümelenmedeki etkisinin belirlenebilmesi için mekan dizim (space syntax) yaklaşımı kullanılmıştır. Bu doğrultuda, seçilen her bir ticari grup için; coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak gerçekleştirilen mekansal kernel nokta yoğunluk değerleri ile mekan dizim (space syntax) yöntemlerinden elde edilen yol segmentlerinin entegrasyon değerleri arasındaki korelasyonlar hesaplanmıştır.Üçüncü aşamada, çalışma alanındaki 34 farklı noktada yaya sayımları gerçekleştirilmiştir. Sayımlar bir hafta sonunda üç farklı zaman diliminde ve 5 dakikalık periyotlar halinde gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmadan elde edilen veriler, mekan dizim yöntemlerinden elde edilen bulguların yaya yoğunlukları ile ne kadar desteklendiği gösterilerek mekan dizim yönteminin geçerliliğinin ispatlanması ve yaya yoğunlukları ile ticari kümelenmeler arasındaki paralelliğin incelenmesi için kullanılmıştır. Ticaret sektörüne bütüncül bir bakışla yaklaşan çoğu çalışmanın aksine, bu tez içerisinde ticaret sektörünün iç dinamikleri ve alt grupları kullanılarak farklı ticari grupların kümelenmelerinin mekansal belirleyenleri ve mekansal etkileri üzerine yoğunlaşılmıştır. Bu çalışmada sadece belirlenmiş üç farklı ticaret grubunun kümeleri analiz edilmiş olsa da, farklı ticaret gruplarının bir mekandan kendilerine özgü beklentileri olduğu görülmüştür. Bu beklentilere bağlı olarak da farklı grupların yer seçme kriterleri değişkenlik göstermektedir. Benzer servisleri sağlayan ve benzer mekansal beklentileri olan ticari grupların mekansal olarak kendilerine uygun belirli alanlarda kümelenme göstermeleri de beklenen bir sonuç olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kümelenmeler de farklı mekanlar ve hatta sokaklar için özgün ticari ve tarihi kimlikler oluşmasına katkı sağlamakta, böylelikle kullanıcıların belleğinde yer edinerek kullanıcıların mekan algılarını da şekillendirmektedir. Sonuç olarak tarih boyunca şekillenerek gelişen bu mekan ve sokak kimliklerini koruyarak geliştirmek için, herhangi bir planlama veya tasarım çalışması öncesinde mevcut durumda var olan farklı ticari dokuların tespit edilmesi ve bunların kümelenmeleri etkileyen faktörlerin belirlenmesi önem arz etmektedir. Bu tezde elde edilen bilgiler ve bulgular ışığında, bu doğrultuda uygulanabilecek bir dizi ön planlama ve tasarım aşaması önerisi sunulmaktadır. Böylelikle, tasarım ve planlama çalışmaları sonucunda, mevcut durumda mekansal kimliğe katkı sağlayan kümelenme alanlarındaki özelliklerin korunacağı ve kullanıcı mekansal algılarının zarar görmeyeceği iddaa edilmektedir.
Özet (Çeviri)
Especially since early 1900, agglomeration of economic activities has been one of the most discussed topic in the literature of economy. As being a primary source in this field, Marshall (1890)'s agglomeration economies has created a breaking point for related theories about the spatial dynamics of urban and regional economics. Depending on that agglomeration tendencies of firms in a specific locations, localization of industries have been studied and gained strength in the literature of economy since that years. As a result, today's cluster theories are been shaped by such studies on localization and agglomeration of industries. Depending on these issues, there is an improved literature on cluster theory supported by various approaches of different theoricians today, yet it has seen that almost all the theories on clusters framed and investigated in the field of economy. In this point it is important to say that clusters are the dynamic organisms which have both economic and spatial aspects, but in economic theory space is not a much studied concept. Most of the studies on clusters have been conducted in urban, regional, national or global scales. Even there are cluster studies conducted in smaller scales, high percentage of those narrow-scoped studies are aimed and researched the regional or national returns of those clusters. On the other hand, it is known that clusters also occur in some local scales by including small-scaled businesses such as restaurants, car dealers and antique shops. For these type of clusters, spatial aspects and social reflections of those spatialities are as important as the economic returns. Moreover, generally most of the studies on clusters have been adjusted to all types of industries or they only involved manufacture industries while forming their hypothesis. Yet, it is rational to say that different sectors have different dynamics and they should have been affected by different factors while clustering. For this reason comprehensive approaches on clustering applicable to all sectors is maybe acceptable for regional or bigger scaled studies, but for certain information about clustering dynamics of different sectors; literature should be filled by different cluster methodologies implemented according to internal dynamics of different sectors. At this point, as being different than all other sectors in terms of significant spatial reflections in urban structure and life, clusters of retail sector and their inner dynamics is chosen as a topic to be analysed. By chosing this topic it is also taken into consideration that within the literature of cluster, there is almost no study researching clusters of retail sector in the field of urbanism with the city centre or neighborhood scale. Due to the all of the facts explained above, a unique methodology to explore the determinants of retail clusters and the spatial factors of clustering tendencies of different retail types in urban centers are detected as deficiencies in the literature. In this study, it has tried to describe the determinants affecting the locations and structures of retail clusters in urban centers. By doing so, it has aimed to understand that how spatial interventions and physical transformations in urban centers can trigger the formation or decline of specific retail clusters which can change the operation of city centers and pedestrian acvitivities. Throughout this study, firstly, according to literature research, substructure of analyse procedure is prepared. To reach out the possible spatial determinants of retail clusters; according the literature review, contributing factors in emergence of clusters in comprehensive and retail specific studies are collected together and listed. Again depending on the literature research on the structure of retail sector, an internationally approved retail classification system is used to define different retail groups in the retail sector. Secondly, a method is presented to detect the geographical clusters of different retail groups and applicated the field study. In the field study, all retail types are named according to NACE system, classified and grouped according to specific similarities among them.Then, all of the ground floor retail groups in the field study area are attached to the geographical information systems. By using Arcmap Kernel point density (KD) function of ArcGIS spatial density of each retail group is estimated. According to the spatial agglomeration levels of each retail groups, retail cluster borders were detected. Thirdly, analyse procedure is conducted to estimate the influence of different spatial determinants on detected geographical retail clusters. In first step, clusters of three retail groups were selected to execute the analyse process. Under the title of Measurement of retail cluster determinants, contributing factors in emergence of clusters found in literature review organized as a questionnaire to understand the effects of cluster determinants in different type of retial groups. Questionnaires were conducted with the retailers of selected retail clusters. They are asked to choose the effect of each determinant while selecting a location from one to five. In second step, to measure the effect of accessibility determinant in clusters, space syntax analyses are conducted. To obtain that correlations between kernel point density values obtained from ArcGİS and integration values of segments produced by Depthmap Map were measured for each retail groups. In third step, pedestrian counts are conducted in 34 different points of the study area. Countings are executed in three different time period of a weekend.By using the data obtained from this study, pedestrian volume analyses has been implemented as a pilot study to understand how space syntax analyse findings are supported by the pedestrian flows in the study area and how much retail clusters associate with the pedestrian volumes. On the contrary to common studies treating retail sector with a holistic approach, in this thesis; inner dynamics and sub-groups of retail sector, then spatial determinants and spatial reflections of retail clusters have been most concentrated terms. Even all the analyses of this thesis has been conducted upon the only three subgroups of retail sector, it has seen that every subretail group with similar services and products has their own requirements from a place. Depending on those requirements, their locations and site selection criteria change. Therefore, it is inevitable that stores with similar services and needs, create clusters in definite spaces which provide their spatial requirements. Moreover, those clusters originate unique spatial identities for places and even for streets that create various space perceptions users. As a result of that, to protect and develop urban and street identities developed through the history, it is significant to detect different retail patterns and their clustering determinants before implementing any planning and designing decisions especially for historical urban centers. Parallel to that, by taking into account the detailed findings of the this thesis, series of recommendations are presented. With implementation of them, it is claimed that it will be possible to maintain the spatial identities and perceptions of place users' developed through the history.
Benzer Tezler
- Türkiye'nin güney kıyıları üst infralittoral kayalık sahillerinde habitat (β) çeşitliliği
Habitat (β) diversity in upper infralittoral rocky shores on the southern coast of Turkey
MURAT ÖZAYDINLI
Doktora
Türkçe
2018
Deniz BilimleriDokuz Eylül ÜniversitesiDeniz Bilimleri ve Teknolojisi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KEMAL CAN BİZSEL
- Zamansallık ve mekansallık bağlamında heterotopyaların sentaktik ve semantik irdelenmesi
A syntactic and semantic research on the temporality and spatiality of heterotopias
İLGİ HACIHASANOĞLU
- Urban transformation as political and ideological intervention in space: A case study in Diyarbakır
Mekana politik ve ideolojik bir müdahale olarak kentsel dönüşüm: Diyarbakır örneği
DİREN TAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BARIŞ MÜCEN
- Spatial patterns of the turkish manufacturing industry in the context of economic integration: An analysis for the post 1980 period
Türkiye imalat sanayiinin ekonomik entegrasyon kapsamında mekansal örüntüleri: 1980 sonrası dönemin analizi
PINAR FALCIOĞLU
- Human capital and spatial attractiveness what are the determinants for human capital flow?
Beşeri sermaye ve mekansal çekicilik: Beşeri sermaye akımlarının mekansal belirleyicileri nelerdir?
DİLCU GÖNÜL
Doktora
İngilizce
2019
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLDEN ERKUT