XII.-XIII. yüzyıllarda Maturidiliğin Irak, Suriye ve Anadolu'da yayılışı
Spread of Maturidism in Iraq, Sryia and Anatolia in the period of XII. and XIII. ages
- Tez No: 565428
- Danışmanlar: PROF. DR. SIDDIK KORKMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Mâturîdîlik, Anadolu, Irak, Suriye, Büyük Selçuklu Devleti, Yüzyıl, Maturidism, Anatolia, Iraq, Syria, Great Seljuk State, century
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Mezhepleri Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 146
Özet
İtikadî İslam Mezhepleri arasında yer alan Mâturîdîlik, Ebu Mansur el-Mâturîdî'nin (ö. 333/944) fikirleri çerçevesinde X. yüzyılda, Orta Asya'da ortaya çıkmış bölgedeki Hanefi Türkler arasında yayılmıştır. İlerleyen süreçte bölgedeki Müslüman Türk devletlerinin desteğiyle beraber söz konusu mezhep, geniş bir coğrafyaya yayılma imkânı bulmuştur. Büyük Selçuklu Devleti'nin Irak, Suriye ve Anadolu bölgelerinde siyasi ve askeri hâkimiyet kurması, Mâturîdî geleneğin bu bölgelere taşınmasına zemin hazırlamıştır. Büyük Selçuklular, XI. yüzyılın ortalarından itibaren egemen oldukları bölgelere, Orta Asya'dan Hanefi-Mâturîdî âlimleri getirerek onları kadılık, vaizlik, hatiplik, müderrislik ve imamlık gibi mühim görevlere tayin etmişlerdir. Bu durum Maturidiliğin Irak, Suriye ve Anadolu bölgesinde yayılışına büyük katkı sağlamıştır. Büyük Selçuklulara ek olarak, Suriye'de hüküm süren Zengi'ler gibi bölgesel Türk devletleri ve Anadolu'da hâkimiyeti elinde bulunduran Anadolu Selçukluları ile Türkmen Beylikleri de Hanefi-Maturidiliğin desteklenmesi politikasını sahiplenmişlerdir. Anadolu'nun Türkler tarafından fethedilmesi ve Müslüman yurdu haline getirilmesinden sonra faaliyete geçirilen Hanefi medreselerinde Mâturîdî âlimlerin ders vermesi Maturidiliğin bu coğrafyada yayılışı bakımından büyük önem arz etmektedir. Orta Asya menşeli âlimlerin Irak, Suriye ve Anadolu bölgesine göçü XII ve XIII. yüzyıllarda tüm hızıyla devam etmiş, Moğol istilasının yaşandığı yıllarda daha da hızlanmıştır. Bu dönemde Doğu'dan gelerek söz konusu bölgede Maturidiliğin yayılmasına katkı sağlayanlar arasında Alâüddin es-Semerkandî (ö. 539/1144), Burhâneddin el Belhî (ö. 548/1153), Alâüddin el-Kâsânî (ö. 587/1191) ve Ahmed b. Muhammed el-Gaznevî (ö.593/1196-7) gibi âlimlerin ismi ön plana çıkmaktadır. Çalışmamızda XII. ve XIII. yüzyıllarda Orta Asya'dan Irak, Suriye ve Anadolu bölgesine göç eden Hanefi-Maturidi âlimlerin ortaya koydukları yoğun çabalar neticesinde söz konusu bölgede Maturidiliğin yayılış serüvenini tüm yönleriyle ele almaya çalıştık.
Özet (Çeviri)
Maturidism, which is among the Teological Sects of Islam, emerged in the X century in Central Asia within the framework of the ideas of Abu Mansur al-Mâturîdî (d. 333/944) and spread among the Hanafi Turks in the region. In the following times, with the support of the Muslim Turkish States in the region, this sect has had the opportunity to spread to a wide geographical region. The political and military dominance of the Great Seljuk State in Iraq, Syria and Anatolia has prepared the grounds for the transfer of the Mâturî tradition to these regions. Great Seljuks, from the middle of the XI century, brought the Hanafi-Mâturîd scholars from the Central Asia to the regions they ruled, and appointed them to the important positions such as qadi, preacher, orator, medrese professor and imam.This situation has contributed greatly to the distribution of Maturidism in Iraq, Syria and Anatolia. In addition to the Great Seljuks; the regional Turkish states such as the Zengi in Syria, the Anatolian Seljuks who held the rule of Anatolia, and the Turkmen Principalities also adopted the policy of supporting the Hanafi-Maturidism. The teaching activities of the Maturidi scholars in the Hanafi schools, which were put into operation after the conquest of Anatolia by the Turks and turned into a Muslim country, had great importance in terms of the spread of Maturidism in this geography. Migration of Central Asian scholars to Iraq, Syria and Anatolia continued at full speed in the XII and XIII centuries and it was accelerated during the Mongol invasion. In this period, the name of the scholars like Alâüddin es-Samarkandi (d. 539/1144), Al-Da'addin al-Qaykhid (d. 548/1153), Alâüddin al-Kāshani (d. 587/1191) and Ahmad b. Muhammad al-Ghaznawi (d.593 / 1196-7) came forward among those who contributed to the spread of Maturidism in the region. In our study, we tried to adress with all aspects of the spreading of Maturidism in the region as a result of the intense efforts of Hanefi-Maturidi scholars who migrated from Central Asia to Iraq, Syria and Anatolia in the XII and XIII centuries.
Benzer Tezler
- XII-XIII. yüzyıllarda Güney Kafkasya'da Kıpçaklar
Kıpchaks in Southern Caucasus in the XII-XIII. centuries
ERHAN ATEŞ
- Geç ortaçağ'da İtalya'nın siyasi durumu
The political situation of Italy in late medieval age
SAİT EMRE ÇİFTÇİ
- Kazak halk kültüründe Dede Korkut
Başlık çevirisi yok
ZHADYRA SALMENOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıKarabük ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZHYLDYZ ISMAILOVA
- Fioreli Joachim'in apokaliptik düşünceleri ve 13. yüzyıl tarikatlarına etkileri üzerine tartışmalar
Disputes on the apocalyptic ideas of Joachim of Fiore and its impact on the orders of 13th century
ARDA ERGİN