Cengiz Bektaş'ın 'Anadolulu' mimarlık söylemini yolculuk ve yerel modernlik üzerinden okumak
Reading Cengiz Bektaş's discourse of anatolian architecture through travel and local modernity
- Tez No: 567024
- Danışmanlar: PROF. DR. ESİN BOYACIOĞLU, PROF. DR. TOMRİS ELVAN ALTAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 303
Özet
Bu tez çalışması, kültürel bilinçlenme ve mimarlıkta yerel modernlik arayışında mimarın yolculuğunun rolünü incelemeyi amaçlamaktadır. Modernliğin büyük anlatısı çerçevesinde vurgulanan evrensellik söylemi yerine yerel kültürün içindeki evrensel değerlerin keşfedilmesinde yolculuk eleştirel bir arayış süreci olarak tanımlanmıştır. İcat edilmiş soyut bir“evrensellik”tanımı yerine yerel olanın içindeki evrensel potansiyeli somut olarak açığa çıkarmayı hedefleyen“evrensel özne”lerin yerel-modern keşifleri araştırılmak istenmiştir. Bu kapsamda yolculuk pratiğini mimarlık söyleminin ve mesleki üretim kurgusunun odağına yerleştiren ve yerel-modern mimarlık yaklaşımını oluşturmada bir anahtar olarak gören Cengiz Bektaş'ın anlayışı ve deneyimi örneklenmiştir. Mimarlıkta 1920'lerden itibaren etkili olan Uluslararası Üslup'un önerdiği biçimsel kısıtlılık yerine, 1950'ler sonrası dönemde yerel değerlerden yola çıkan modernizmi savunan bölgeselci ve konumlandırılmış modernist yaklaşımlar öne çıkmıştır. Mimarlıkta bu gelişmelerle eş zamanlı olarak 20. yüzyıl ortasında kültürel zeminde yerelliğe odaklanan Mavi Anadolucular'ın Anadolu aydınlanması söylemleriyle aynı paralellikte Bektaş, kültürel bir üretim alanı olarak gördüğü mimarlıkta Anadolu'ya özgü düşünsel ve pratik üretim ortaya koyma ödevini üstlenmiştir. Bu doğrultuda Mavi Anadolucular'ın kendisinin de katıldığı Mavi Yolculukları'nda olduğu gibi, Bektaş da Anadolu coğrafyasında yaşamış kadim kültürleri ve onların bugüne ulaşmış geleneklerini öğrenmek, anlamak, çağdaşlık çerçevesinde canlı tutarak geleceğe aktarmak için yolculuk pratiğinin yerinde görme deneyiminden faydalanmıştır. Bektaş, geliştirdiği Anadolulu mimarlık söylemi çerçevesinde geleneğe eklemlenen çağdaş bir üretimi ve bu bağlamda bölgesel ve modern bir mimarlık yaklaşımını benimsemektedir. Evrensel özne olarak Bektaş'ın, yolculuklarında Anadolu'nun geleneksel yapılarında keşfettiği evrensel ve çağdaş unsurları mimari ve kültürel alanda aktardığı, paylaştığı ve çağdaş üretim içinde yeniden somutlaştırdığı; bu yönleriyle aydın kültür öncüsü ve öncü mimar olma rolünü üstlendiği vurgulanmıştır.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the role of architect's journey in gaining cultural consciousness and on the search of local modernity in architecture. Travel is defined as a process of a critical quest for discovering universal values included in local culture instead of the discourse of universalism underlined in the frame of the grand narrative of modernism. Rather than the invented abstract description of“universality”, this study focuses on local-modern discoveries put forward by“universal subjects”who searched for the universal potential in the local. In this context, Cengiz Bektaş, who sees travel as a key to construct his architectural discourse and local-modern approach in his architectural production process, is studied. From the 1950s onwards, regionalist and situated modernist approaches seeking the modern in local architecture came into prominence replacing the International Style of early 20th century. Simultaneously, intellectuals of Blue Anatolia movement in Turkey focused on local cultural values in their Anatolian enlightenment discourse. Correspondingly, Bektaş aims at highlighting Anatolia's local and contemporary values and undertakes the task of architectural production peculiar to Anatolia. Accordingly, as in the“blue”travels of intellectuals of Blue Anatolia movement, which Bektaş also participated, he made use of the experience of seeing-on-site offered by traveling so as to learn ancient cultures settled in Anatolia with contemporary consciousness and to transfer them to the future. Within the scope of Anatolian architectural discourse, Bektaş embraces a contemporary, regional and modern approach in architecture that is articulated via tradition. In this study it is emphasized that Bektaş as a universal subject discovers universal properties in Anatolian tectonic by means of his travels. Bektaş's travels provide him to transfer and share his discoveries on both cultural and architectural ground and to concretize his discoveries via his contemporary architectural production. By using travel as a tool for discovery, education and production, Bektaş adopted the pioneering role given by modernity; consequently, it is observed that Bektaş accepts the role of being a modern architect and an intellectual culture pioneer.
Benzer Tezler
- Anadolu halk yapı sanatı ve çağdaş mimarlık pratiği: Cengiz Bektaş mimarlığında halk yapı sanatının izleri ve Denizli yöresi konutları örneği
Anatolian folk architecture and the contemporary architectural practice: Vestiges of folk architecture in Cengiz Bektas architecture and the case of Denizli houses
İREM AKMİL KAHRAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MimarlıkÇankaya ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEYNEP ÇİĞDEM UYSAL ÜREY
- Alevi - Bektaşi semahları, bölümleri ve melodik yapılar!
Flame - Bektaş world, sections and melodic structures!
DAİMİ CENGİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
1988
Güzel Sanatlarİstanbul Teknik ÜniversitesiMusiki Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. FİKRET DEĞERLİ
- İç Anadolu bölgesi türkülerimizin Türk musikisindeki makamsal karşılıkları
The meaning of centre Anatolian regions songs in terms of the tunes in Turkish musiki
SÜLEYMAN KOYUNCU
- Güneydoğu Bulgaristan'da Alevi-Bektaşi kültür varlıklarına ait edebi metinlerin incelenmesi (Hasköy-Kırcaali-Mestanlı)
Studies of literary passages of Alevi Bektashi cultural wealth in southern-east Bulgaria (Hasköy-Kırcaali-Mestanlı)
CENGİZ TÜSGİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiBalkan Çalışmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RIDVAN CANIM
- Nevruz Bayramı merasiminin Azerbaycan ve Türkiye'de icrası melo-poetik esaslarının hususiyetleri
The performance of the Nevruz Day ceremony in Azerbaijan and Turkey characteristics of melo-poethics principles
DAİMİ CENGİZ
Doktora
Türkçe
2005
Güzel SanatlarBaku Music Academy-Uzer HajibejovPROF. DR. GÜLNAZ ABDULLAHZADE
DOÇ. DR. MEHERREM QASIMLI