Orhan Veli şiirinde özne ve varoluş sorunsalı
Subject and existence problem in Orhan Veli poetry
- Tez No: 568510
- Danışmanlar: PROF. DR. SIDDIKA DİLEK YALÇIN ÇELİK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Orhan Veli, Türk Şiiri, Özne, Varoluş, Psikanalitik, Orhan Veli, Turkish poem, subject, existence, psychoanalytical
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 310
Özet
Orhan Veli Kanık; Cumhuriyet sonrası Türk Edebiyatı'na modernist bir açılım getirmiştir. Geleneksel şiir algısını yıktığı bilinen şairin, özne ve varoluş sorunsalını anlamak için şiirlerine felsefi yaklaşım ve psikanalitik çözümleme yöntemiyle bakılmıştır. Giriş bölümünde hayatı, sanat anlayışı ve eserleri hakkında bir önbilgi verildikten sonra birinci bölümde şiirlerindeki metafor kullanımı üzerinden yapılacak psikanalitik incelemenin sınırları çizilmiştir. Özne kuruluşunda yaşanan varoluşsal sorunsalların tespit edilebilmesi için şiirsel söylem ifadesinin sınırları ikinci bölümde çizilmiştir. İncelemeler kısmında Hegel, Marx, Freud ve Lacan'ın yaklaşımlarıyla, şiirlerin bilinç ve bilinçdışı boyutları öne çıkarılmıştır. Dördüncü bölümde modern düşüncenin kurucularından Hegel'in diyalektik yaklaşımı; insan, doğa, özbilinç noktalarından şiirlere yöneltilmiştir. Bu şiirlerde gerçek, oluş, özgürlük yansımalarına ve Efendi-köle diyalektiğinin görülme biçimlerine yer verilmiştir. Orhan Veli şiirinin toplumsal zeminde bireye bakışını anlayabilmek için ikinci bölümde aidiyet ve emek kavramları kullanılarak Marksist eleştiri yaklaşımı esas alınmıştır. Şiirlerde bulunan sınıfsal yaklaşımlar, sınıflar arası mücadeleler, ücretli emek ve mülkiyete bakış, emeğe yabancılaşma ele alınmıştır. Beşinci bölümde Freud'un yol göstericiliğinde, şiirlerin bir rüya metni gibi ele alınmasıyla bilinçaltının şiirlere etkisi incelenmiştir. Şairin duygu durumlarının altında yatan sebepler metaforlar üzerinden bulunmaya, varoluşsal sancılarının temeline inilmeye çalışılmıştır. Altıncı bölümde ise Lacan'ın bilinçdışında yer alan evreler ve metaforların Orhan Veli şiirindeki yansımalarına bakılmıştır. Özellikle (Lacan'ın tabiriyle) bildiği varsayılan özne, ayna evresi, babanın adı, arzu nesnelerinin şiirlerde metaforik bir söylemle kullanılmış olması tezi sonuca vardırmış; bireyin özne ve varoluş sorunsallarının felsefî ve psikolojik temelleri belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Orhan Veli Kanık brought a modernist initiative to Turkish literature in the post- Republican periods. Being famous for changing the traditional poem perception, his poems have been studied by philosophical approach and psychoanalytical analysis method in order to understand the subject and existence problem. After an introduction about his biography, sense of art and works; in the first section the framework was determined for psychoanalytical analysis which has been conducted through metaphor usage in his poems. The boundaries for the term of poetic discourse were defined in the second section in order to determine existential problems in subject selection. In the research part, consciousness and unconscious characteristics of the poems were pointed out form the approaches of Hegel, Marx, Freud and Lacan. In the fourth section, dialectical method of Hegel, who was one of the founders of modern -thought, was applied to the poems with respect to human, nature and self-consciousness points. The reflections of truth, existence and freedom, and the incidence of master-slave dialectics were included in these poems. The second part was based on the Marxist criticism by using the sense of belonging and labor concepts in order to understand the perspective of the Orhan Veli poem for the individual in social terrain. Social class approaches, the struggles between classes, contingent labor and property view, social alienation to labor concepts of poems were discussed. In the fifth section, the effect of subconscious to the poems was investigated. The underlying causes of emotions were tried to be analyzed through metaphors. In the sixth section, the phases in the Lacan's unconscious and reflections of metaphors in Orhan Veli poems were examined. Specifically, the metaphoric usage of subject who assumed to be aware (In Lacan's terms), the mirror stage, the name of the father and the object of desire in poems contributed to reach a result in thesis, and the philosophical and psychological essentials of individual's subject and existence problem was identified.
Benzer Tezler
- Orhan Veli'nin şiirlerinde öykü izleri, Sait Faik'in öykülerinde şiir izleri
Story traces in Orhan Veli?s poems, poem traces in Sait Faik?s stories
EMEL AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıBalıkesir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET NARLI
- Garip şiirinde materyalist unsurlar
Materialist elements in Garip poetry
EDA KAÇMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TARIK ÖZCAN
- Garip şiirinde nesne yaklaşımı
Object approach in Garip poetry
NİSA ALPASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TARIK ÖZCAN
- Garip şiirinde gerçekliğin temsili
Representation of reality in 'garip' poetry
EYYÜP GÜNEŞ
Doktora
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıAdıyaman ÜniversitesiYeni Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA KARABULUT
- Cumhuriyet dönemi otobiyografik şiirlerde ben ve öteki meselesi (1923-1980)
The issue of self and other in Republican autobiographical poems (1923-1980)
MUHAMMED KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEMAL TİMUR