Tanzimat Dönemi Türk Tiyatrosu etrafında direktör Ali Bey'in hayatı, eserleri ve edebî kişiliği
Tanzimat Period Turkish Theater around the director Ali Bey 's life, works and literary personality
- Tez No: 569448
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ESAT CAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Türk Dili ve Edebiyatı, Performing and Visual Arts, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Trakya Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 515
Özet
Türk toplumunda yenileşme hareketlerinin evveliyatını birçok araştırmacı Lale Devri'nden başlatırken bazıları ise daha öncesine kadar götürmektedir. Gerçek anlamda yenileşmenin/Batılılaşmanın olduğu ve büyük bir ivedilik kazandığı devir ise On Dokuzuncu asrın başlarından itibaren, özellikle 3 Kasım 1839'dan sonraki dönemdir. Devletin üst kademelerinden başlayarak devam eden bu süreçte, topluma lokomotif vazifesini ise münevverler, bilhassa edipler üstlenir. Ediplerin fikirlerini cemiyete aktarmak için tercih ettikleri edebî türlerin başında ise gazete ve tiyatro gelir. Âli Bey, seyahat, tercüme, sözlük, mizahî hikâye türlerinde eser vermekle beraber asıl ustalığını tiyatroda gösterir. Yazarın tiyatro sahasındaki çalışmaları telif, tercüme ve uyarlama şeklinde olup ayrıca tiyatro sanatçılarına diksiyon dersi verdiği de bilinen bir husustur. Yazar tiyatro eserlerinde, özünden kopmaya başlayan ve Batılılaşmayı yanlış anlayan insanların hâlini, ailedeki kültürel yozlaşmaları, ebeveynlerin birbirlerine karşı sevgi ve saygıyı kaybedişlerini, güvensizlikleri, cemiyetin alt tabakasındaki insanların hayatlarını, can sıkıcı tipleri, ayrıca İstanbul'daki Rum, Ermeni, Çingene gibi Müslim veya gayr-i Müslim topluluk veya cemaatlerin, azınlıkların hayat tarzlarını konu olarak alır. Yazarın dil konusundaki hassasiyeti ve vukufu, eserlerinde samimi, canlı ve tabiî bir sahne diline ulaşmasını sağlar. O, tiyatro dilinin bütün incelik ve hünerlerini eserlerine yansıtabilmiş öncü şahsiyetlerdendir. Âli Bey, Türk basın tarihinde ilk mizah gazetesi olarak bilinen Diyojen'in ilk muharrirlerindendir. Onun, Diyojen'den başlayarak Hayâl ve Çıngıraklı Tatar isimli mizah gazetelerine yazdığı yazılar, uzmanlarca Türk mizahının Batılı tarzdaki ilk örnekleri olarak kabul edilir. Bu çalışmada, Âli Bey'in hayatı araştırılmış, tiyatro terimi ve Türk tiyatrosundan hareketle, yazarın tiyatro eserleri merkeze alınıp bütün eserleri incelenmiş ve edebî kişiliği tespit edilmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
In Turkish society, many researchers have initiated the evolution of Innovation movements in the Tulip Era, while others lead them even before. In literal meaning, the period of reformation / Westernization and a great momentum is the period after the beginning of the nineteenth century, especially after November 3, 1839. In this period, which started from the upper echelons of the state, the locomotives in the society were intellectuals, especially the scholars. To share the ideas of the Scholars to the society, the literary form preferred was the newspaper and the theater. Âli Bey produced works in travel, translation, dictionary, humorous story genres and shows his specialization in theater. It is acknowledged that the author's works in the field of theater are translated, adapted and copyrighted, and he coached diction lessons to theater stage artists. In theatrical works, the writer begins to break away from the essence and misunderstand the Westernization, the cultural degeneration of the family, the loss of love and respect of the parents, the distrust of the society, the lives of the people in the lower layer of the society, discusses the lifestyles of minorities, annoying types also discusses the lifestyles of minorities such as Greek, Armenian, Gypsy, Muslim or non-Muslim communities in Istanbul. The author's sensitivity and knowledge of language enabled him to reach an intimate, vibrant and natural scene language in his works. The author was one of the pioneers who reflects all the richness of a national and local literary language in his works. Âli Bey was one of the first writers of Diogenes known as the first humor newspaper in the Turkish press history. His work on the humor newspapers called Hayâl and experts consider Çıngıraklı Tatar, starting from Diogenes, as the first Western style examples of Turkish humor. In this study, the life of Âli Bey was researched, the theatrical works of the author were taken to the center, while all his works were examined and his literary personality was tried to be determined.
Benzer Tezler
- Direktör Âli Bey'in tiyatroları ve oyunlarda mizah
The theatres of Direktör Âli Bey and humor in plays
BATUHAN ERDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıDokuz Eylül ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NURCAN ŞEN
- Türk Tiyatrosunda trajedi
Tragedy in Turkish Theatre
ZEHRA BALI KAPLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Sahne ve Görüntü SanatlarıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜZEYYEN BUTTANRI
- Değerler dünyası açısından Namık Kemal'in tiyatroları üzerine bir inceleme
A Review on Namık Kemal's theaters in terms of the world of values
GÜLSÜM DURMUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM KAVAZ
- Mehmed Tâhir Münîf'in 'İbret' adlı tiyatrosu: İnceleme-metin
Mehmed Tâhir Münîf'splay 'İbret': Analysis and text
BÜLENT AYANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sahne ve Görüntü SanatlarıMardin Artuklu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEYHAN KANTER
- Cumhuriyet dönemi Türk tiyatrosunda İbiş tipi ve model oyunlarında incelenmesi
The Charakter 'İbiş' in Turkish theatre of republic age, and the analysis of this character in model plays
KERİM DÜNDAR