Türkçe sözlü söylemde ödünleme ve işlevleri
Concession and its functions in Turkish spoken discourse
- Tez No: 571489
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSÜM SONGÜL ERCAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Ödünleme, Sözlü Söylem, Etkileşimsel Dilbilim, Söylem Çözümlemesi, Concession, Spoken Discourse, Interactional Linguistics, Discourse Analysis
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Genel Dilbilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Dilbilim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 106
Özet
Dilde ödünleme alanyazında iki tümce arasındaki uyumsuzluk ya da çatışma, amacına ulaşamamış bir beklenti ya da şaşırtıcı bir sonuç, bir normdan sapma, olası bir engel, nedensel bir ilişkinin olumsuzlanması, şaşırma, karşıt beklenti ya da uygunsuzluk olarak tanımlanmaktadır. Ödünleme bağlaçlar, ilgeçler, ulaçlar gibi farklı dilsel kaynaklarla ya da bağlamdan elde edilen ipuçlarına dayanılarak örtük olarak gerçekleştirilebilmektedir. Öte yandan, alanyazında farklı dillerde ödünlemenin nasıl yapıldığı ile ilgili kavram karmaşasının giderilmesi amacıyla, bir tümcedeki ödünleyici ilişkiyi göstermeye yarayan tüm yapılar ödünleyici dilsel kaynak ya da ödünleyici söylem belirleyici olarak da kabul edilebilmektedir. Sözlü söylemde ödünleme karşıtlığın gösterilmesi, olası yanlış anlaşılmaların önlenmesi, düzeltme/onarım, uzlaşma, konu yönetimi yapma işleviyle kullanılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkçede ödünlemenin hangi dilsel kaynaklarla gerçekleştirildiğinin ve sözlü söylemde hangi işlevleri yerine getirdiğinin Etkileşimsel Dilbilim (ED) çerçevesinde saptanmasıdır. Çalışmanın veritabanı Türkçe gündelik konuşma örneklerinden oluşan altı saatlik ses kaydından elde edilen çevriyazı metinlerinden oluşmaktadır. Çalışmanın bulguları Türkçe sözlü söylemde ödünlemenin yoğun olarak örtük biçimde değil, bir dilsel kaynak kullanılarak açık biçimde gerçekleştirildiğini ve en sık kullanılan ödünleyici dilsel kaynağın ama olduğunu ortaya koymuştur. İşlevler açısından bakıldığında ise Türkçe sözlü söylemde ödünlemenin en çok karşıtlığın gösterilmesi amacıyla kullanıldığı saptanmıştır.
Özet (Çeviri)
Concession in language has been defined in the literature as incompatibility or conflict between clauses, a frustrated expectation or surprising consequence, a diversion from a norm, a potential obstacle, negation of a causal relation, surprise or counter-expectation. Concession can be marked explicitly by various linguistic resources such as connectives, propositions or converbs, or expressed implicitly based on contextual cues. On the other hand, any linguistic device that serves to mark concessive relationship in a clause has been defined as concessive linguistic resource or discourse marker in order to overcome confusion in literature as to how concession is made in different languages. The functions of concession in spoken discourse have been reported as expressing a contrast, preventing potential misunderstandings, correction/repair, alignment and topic management. The aim of this study is to identify linguistic resources used to mark concession in Turkish and to determine the functions of concession in spoken discourse within the framework of Interactional Linguistics. The database of the study consisted of transcriptions of six hours of Turkish everyday conversations. Findings of the study revealed that concession is mostly marked explicitly in Turkish spoken discourse and that the most commonly used concessive marker was ama (but). As for the functions, it was found that concession is used mostly to express a contrast in Turkish spoken discourse.
Benzer Tezler
- Türkçe sözlü söylem yapısı ve artgönderim
Turkish spoken discourse structure and anaphora
AYTAÇ ÇELTEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
DilbilimDokuz Eylül ÜniversitesiGenel Dilbilim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LÜTFİYE OKTAR
- Türkçede günlük konuşma bağlamında kullanım sıklığı yüksek söylem belirleyicilerinin işlev ve konum özellikleri
Functional and positional features of discourse markers in high frequency of occurrence in the context of daily speech in Turkish
CEM DEMİRAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimDokuz Eylül ÜniversitesiGenel Dilbilim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FUNDA UZDU YILDIZ
- Yabancı dil olarak Türkçede –dır biçimbiriminin öğretimi üzerine ders malzemesi hazırlama
Preparing course materials for teaching -dir morpheme in Turkish for foreigners
CANSU AKSU
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiYabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CANER KERİMOĞLU
- The use of academic vocabulary in argumentative essays of the Turkish ELT students and the native speakers of English: A corpus-based study
Anadili Türkçe olan İngiliz Dili Eğitimi öğrencileri ve anadili İngilizce olan öğrencilerin tartışmacı yazılarında akademik sözcük kullanımı: Derlem temelli bir çalışma
HATİCE BİRİNCİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Eğitim ve ÖğretimAmasya ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MELİKE BAŞ