Antalya'nın elektrifikasyonu ve Antalya eski elektrik fabrikası
Electrification of Antalya and Antalya old powerplant
- Tez No: 572590
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HİLAL TUĞBA ÖRMECİOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 274
Özet
Yaklaşık altı yüzyıl önce başlayan sanayileşme süreci boyunca keşfedilen yeni enerji kaynakları, toplumları doğrudan etkilemiş ve bu süreç, son iki yüzyılda hiç olmadığı kadar hızlanmıştır. Öncelikle 18. yüzyıl sonunda, merkezinde dokuma sanayisi bulunan ve su enerjisinin egemenliğinde gerçekleşen bir sanayileşme süreci yaşanmıştır. Daha sonra buhar makinesinin icadıyla kömür enerjisi önemli hale gelmiş ve buhar gücü ve demiryolu dönemine girilmiştir. 19. yüzyılın başını kapsayan bu dönemden sonra 19. yüzyıl sonunda elektrik enerjisi insan hayatına girmiş ve gündelik hayatı tamamen değiştirmiştir. Yeni enerji keşifleriyle birlikte sanayide ve gündelik hayatta gerçekleşen bu gelişmeler ve değişimler, yaklaşık elli senelik dönemleri kapsayan beş dalga halinde gerçekleşmiştir. Bu dalgalar, sanayileşmenin başladığı İngiltere'de ve Batı Avrupa'da çok daha belirgin yaşanırken, Osmanlı İmparatorluğu gibi Avrupa'ya göre daha geç sanayileşen ülkelerde yavaş olmuştur. Kondratieff Dalgaları olarak da bilinen ve birbirini takip eden sanayi dalgaları, sanayileşme sürecine giren tüm ülke, bölge ya da şehirlerde ardışık şekilde yaşanmış ve dalgaların hızından bağımsız olarak, bir ülke, bölge veya şehirde, bir dalga yaşanmadan bir sonraki dalgaya geçilememiştir. Bu nedenle belirli bir bölgenin ileri bir sanayi dalgasında olması için önceki dalgaları yaşamış olması gerekmektedir. Bu bilgi ışığında, tezin kapsamına giren ve Üçüncü Sanayi Dalgası olarak adlandırılan elektrik, su enerjisinden yararlanılan ve dokuma sanayisinin geliştiği birinci dalganın ve kömür enerjisinin kullanıldığı buharlı makine dönemini kapsayan ikinci dalganın tamamlandığı bölgelere, diğer yerlerden önce gelmiştir. Osmanlı İmparatorluğu'nun sanayileşme süreci, Avrupa'nın sanayileşme dalgalarına göre Avrupa ile karşılaştırmalı olarak incelendiğinde, birçok sanayi dalında Avrupa'nın yaklaşık yüz yıl gerisinden gelindiği görülmektedir. Üçüncü Sanayi Dalgası olan elektrik enerjisi çağına bakıldığında ise, Osmanlı İmparatorluğu'nun altı il/ilçesinin Avrupa ile yakın dönemde elektrik kullanımına geçtiği anlaşılmaktadır. Bu yerler, İstanbul, İzmir, Selanik, Şam, Beyrut ve Tarsus'tur. Bu bölgelerin öncülüğünde 1888 yılından itibaren Osmanlı İmparatorluğu topraklarında elektrik fabrikaları açılmaya başlamıştır. 1932 yılına gelindiğinde ise Türkiye'de elli üç elektrik fabrikası faaliyet göstermektedir. Bu fabrikalardan biri, Antalya Elektrik Fabrikası'dır. 1928 yılında halkın özverili çalışmaları ve özel teşebbüs ile kurulan elektrik fabrikası, Antalya'nın aydınlanmasını ve aydınlatma için yağ kandilleri ve gaz lambaları kullanan Antalyalıların elektrikle aydınlatma ile ilk defa tanışmasını sağlamıştır. Su gücüyle çalışan bu fabrika, Antalyalıların gündelik hayatlarında bir dönüm noktası olmuştur. Modernleşmenin önemli bir simgesi olan elektriğin Antalya'ya gelmesi ve bazı caddelerin ve evlerin aydınlatılmaya başlanması, Türkiye'nin merkez illerindeki modernleşme hareketinin periferde kalmış bir şehri de etkisi altına aldığını göstermektedir. Kuruluşundan itibaren kırk yedi yıl boyunca faaliyetini sürdüren fabrika, arıklardaki suların yetersizliği nedeniyle kapatılmıştır. Yapı, Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından 04.04.1997 tarihinde 3305 sayılı kararla tescillenmiştir. Ancak fabrikanın kapatıldığı dönemden beri herhangi bir iyileştirme çalışması yapılmadığı için yapı günümüzde metruk haldedir. Antalya Eski Elektrik Fabrikası, Antalya'nın aydınlatılmasını ve modern bir Antalya'nın doğmasını sağlaması dışında, fabrikanın Türkiye'deki ilk elektrik fabrikalarından biri olması ve periferde bir şehirde, halkın çabalarıyla kurulması nedeniyle de ülke, kent, elektrifikasyon ve ekonomi tarihi için önemlidir. Bu bağlamda tezde Erken Cumhuriyet Döneminde Antalya'nın ekonomik ve sosyal yaşamına katkıları açısından şehrin elektrifikasyonu ve elektrik fabrikasını incelemek ve kent tarihi açısından önemini ortaya koymak amaçlanmıştır. Çalışmada Antalya'nın elektrifikasyonuna ve Antalya Eski Elektrik Fabrikası'na odaklanılırken, Türkiye'de benzer dönemde açılmış diğer elektrik fabrikaları da araştırılmış ve incelenmiştir. Türkiye'nin ilk elektrik fabrikalarının hala ayakta olan örnekleri bulunmaktadır ancak bu yapılarla ilgili akademik çalışmalar yetersizdir. Fabrikaların her biriyle ilgili ayrı çalışmalar yapılıp, fabrikalar belgelenmeli ve kolektif hafızalardan silinmeleri engellenmelidir. Çalışma, Türkiye'nin elektrifikasyon sürecinin incelenmesine; elektrifikasyonun modernleşme, sanayileşmedeki yerinin ve elektrik fabrikalarının tarihi öneminin ortaya konmasına öncülük etmekte ve bundan sonraki çalışmalara da altlık oluşturmaktadır. ANAHTAR KELİMELER: Antalya'nın Elektrifikasyonu, Antalya Elektrik Fabrikası, Antalya'nın Sanayileşmesi, Antalya'nın Erken Cumhuriyet Dönemi Sanayi Yapıları
Özet (Çeviri)
During the industrialization process that began about six centuries ago, new energy sources directly influenced societies and this process has accelerated more than ever in the last two centuries. Firstly, an industrialization process focused on the textile industry in the dominance of water energy was experienced in industry at the end of the 18th century. After that, with the invention of the steam engine, coal energy has become important and steam power and railway era has begun. After this period covering the beginning of the 19th century, electric energy entered human life at the end of the 19th century and completely changed the daily life. Together with the new energy discoveries, these developments and changes in industry and daily life have been realized in five waves covering approximately fifty years. These waves are much more pronounced in the developed countries such as England and Western Europe, whereas they are slower in the countries that industrialized later than Europe like Ottoman Empire. Consecutive industrial waves, also known as Kondratieff Waves, have been experienced successively in all countries, regions or cities that are in the process of industrialization and a country, region or city could not move to the next wave without experiencing the previous one. For this reason, a particular region must have experienced previous waves in order to be in an advanced industry wave. In the light of this information, electricity, called as the Third Industrial Wave, has started the regions that were completed the first industrialization wave in which the textile industry had been developed or the second industrialization wave which had been the steam machine period. When the industrialization process of the Ottoman Empire is examined comparatively with Europe, it is seen that the Ottoman Empire was nearly a hundred years behind in many industrial branches according to the industrialization waves. When dealing with the Third Industrial Wave and the era of electric energy, it is understood that the six city/county of the Ottoman Empire began using electricity along with Europe. These places are Istanbul, Izmir, Thessaloniki, Damascus, Beirut and Tarsus. Under the leadership of these regions, it began opening power plants in Turkey in 1888 and fifty-three plants were operating in 1932. One of these factories is Antalya Power Plant. The power plant, which was established in 1928 by the self-devoted work and private enterprise of the local people, ensured the illumination of the city and provided the first electric lighting for local people who used oil lamps and gas lamps for lighting. This factory has been a turning point in the daily life. The use of electricity in Antalya and the beginning of the lighting of some streets and houses shows that modernization movement in Turkey's central cities has spread to the periphery. The factory, which runs for forty seven years starting the date of the establishment, was closed due to insufficient water supply. The factory was registered in 04.04.1997 by the Antalya Regional Board for the Preservation of Cultural Heritage, but nowadays it has been abandoned since there has been no work for restoration. Beyond providing Antalya's lighting and let the beginning of the modern Antalya, Antalya Old Power Plant is significant for country, city, electrification and economy history as it is one of the first power plants in Turkey and established by private enterprise efforts to a city in the periphery. Under these circumstances in this thesis, it is aimed to examine the electrification and power plant of the city in terms of its contribution to the economic and social life of Antalya in the Early Republican Period and to reveal its importance for the history of the city. In this study, while the main focus is the electrification of Antalya and Antalya Old Power Plant, the other power plants opened in the same period in Turkey are researched and studied. Although there are examples of these power plants which are still standing, the studies about them are inadequate. Individual studies should be carried out for each of the power plant structures and they should be documented and prevented from being vanished from collective memories. The study has led to the investigation of Turkey's electrification process and revealing the importance of electrification in modernization, industrialization and the historical importance of power plants and it constitutes a basis for further studies. KEYWORDS: Antalya Power Plant, Electrification of Antalya, The Factories of Antalya in Early Republican Era, The Industrialization of Antalya
Benzer Tezler
- Antalya'nın Demre ilçesindeki Aziz Nikolaos Kilisesi freskoları
The Frescoes of St. Nicholas Church in Demre
NİLAY ÇORAĞAN
Doktora
Türkçe
1998
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YILDIZ ÖTÜKEN
- 17 no'lu Antalya Şer'iyye Sicili'nin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi 1297-1300 (m. 1879-1883)
The transcription and evaluation of Court Record numbered 17 of Antalya 1297-1300 (a.d. 1879-1883)
SEDA TAN
- 14 no'lu Antalya Şer'iyye Sicili defterine göre 1865-1866 yılları arasında Antalya şehrinin idari ve sosyo-ekonomik durumu
The administrative and socio-economic status of antalya between 1865 and 1866 according to the 14 numbered Court Records of Antalya
AYTEN SİLSÜPÜR
- Antalya'nın destinasyon markası özelliklerinin turistler ve turizm aktörleri açısından değerlendirilmesi
Evaluation of destination brand characteristics of Antalya from tourists' and tourism actors' perspectives
DUYGU AYDIN
- Sura Apollon Tapınağı ve ilişkili kült kalıntıları
Temple of Apollo in sura and related cult ruins
RIFAT ONUR İBCİ