Kırgızlarda at ve at kültürü
The horse and horse-breeding in Kyrgyz culture
- Tez No: 576832
- Danışmanlar: PROF. DR. İLHAN ŞAHİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 97
Özet
Eski çağlarda, Kırgız sosyal, ekonomik ve kültür tarihinin, genel manada atlı konar-göçer bir kültüre dayalı olduğunu söylemek lazımdır. Kırgızların kültür hayatını daha iyi anlayabilmek için, at ve atlı kültürün, Kırgız kültürü içindeki yerini ve fonksiyonunu değerlendirmek gerekir. Çünkü at, Kırgız sosyal hayatının her alanında önemli bir yere sahiptir. Atın evcilleştirilip binek hayvanı olarak kullanılması, Kırgız kültür ve uygarlığının önemli bir aşama kazanmasına yol açmış ve Kırgız tarihinde bir dönem noktasını teşkil etmiştir. Kırgız atı, hızlı, açlığa, dağ silsilelerini aşmaya dayanaklı ve pratik olma özelliği ile Kırgızların geniş sahalara yayılmasını sağlamıştır. Kırgızların eskiden beri hayvancılık konusunda uzman olmaları, atı yetiştirmede kendilerine has bir sistem geliştirmelerinde etkili olmuştur. Bunun yanında Kırgızlar kendi kültürlerini dış ülkelere tanıtmada ve yabancılarla ilişkilerinde atı simge olarak kullanmışlardır. Kırgızlardaki her bir uruu veya urukun kendine ait tamgasını (damga) atlara vurması ve bu damganın atın mensup olduğu uruğu ve bölgeyi göstermesi bunun önemli bir örneğidir. Belirtilen hususlar çerçevesinde Kırgızların hayatında hayvancılık önemli bir yer tutuyordu. Kırgızların göçebe hayatına paralel olarak hayvancılığa dayalı ekonomik faaliyeti içinde ilk başta at geliyordu. Konar – göçer Kırgızlar için atın bu denli önemli olması, Kırgız ekonomik ve sosyal hayatında büyük yer tutmasına sebep olmuştur. Kırgız sosyo – kültürel ve ekonomik hayatında atın öneminin büyük olması, Kırgızların ata verdikleri değeri artırmış ve atla âdeta bütünleşen koşumlar, diğer Türk boylarında olduğu gibi Kırgız kültüründe de önemli yere sahip olmuştur. Atın bütün Türk boyları için hayati önem taşıması, çok eski dönemlerde at koşum kültürünün oluşmasında önemli bir rol oynamıştır. Ayrıca, günümüzde birbirlerinden çok uzak olan Türk boylarında at koşumlarını oluşturan öğeler, tarihe ve coğrafyaya meydan okurcasına hemen hemen aynı isimle anılır olmuştur. Elde edilen yazılı kaynakların yanında, Kırgız kültür ve uygarlık tarihinin önemli kaynaklarından bir olan sözlü kaynaklardan hareketle atın, Kırgız kültürünün eski ve yeni dönemlerdeki yerini ve önemini anlamak mümkündür. Bu sözlü araştırmalar üzerinde geniş boyutlarıyla herhangi bir inceleme yapılmamıştır. Oysa bu araştırmalar, Kırgızlardaki at kültürünün incelenmesindeki temel kaynaklar olarak bilinmektedir. Bu sebeple biz çalışmamızda sözlü kaynaklara da yer verdik. boylarında olduğu gibi Kırgız kültüründe de önemli yere sahip olmuştur. Atın bütün Türk boyları için hayati önem taşıması, çok eski dönemlerde at koşum kültürünün oluşmasında önemli bir rol oynamıştır. Ayrıca, günümüzde birbirlerinden çok uzak olan Türk boylarında at koşumlarını oluşturan öğeler, tarihe ve coğrafyaya meydan okurcasına hemen hemen aynı isimle anılır olmuştur. Elde edilen yazılı kaynakların yanında, Kırgız kültür ve uygarlık tarihinin önemli kaynaklarından bir olan sözlü kaynaklardan hareketle atın, Kırgız kültürünün eski ve yeni dönemlerdeki yerini ve önemini anlamak mümkündür. Bu sözlü araştırmalar üzerinde geniş boyutlarıyla herhangi bir inceleme yapılmamıştır. Oysa bu araştırmalar, Kırgızlardaki at kültürünün incelenmesindeki temel kaynaklar olarak bilinmektedir. Bu sebeple biz çalışmamızda sözlü kaynaklara da yer verdik.boylarında olduğu gibi Kırgız kültüründe de önemli yere sahip olmuştur. Atın bütün Türk boyları için hayati önem taşıması, çok eski dönemlerde at koşum kültürünün oluşmasında önemli bir rol oynamıştır. Ayrıca, günümüzde birbirlerinden çok uzak olan Türk boylarında at koşumlarını oluşturan öğeler, tarihe ve coğrafyaya meydan okurcasına hemen hemen aynı isimle anılır olmuştur. Elde edilen yazılı kaynakların yanında, Kırgız kültür ve uygarlık tarihinin önemli kaynaklarından bir olan sözlü kaynaklardan hareketle atın, Kırgız kültürünün eski ve yeni dönemlerdeki yerini ve önemini anlamak mümkündür. Bu sözlü araştırmalar üzerinde geniş boyutlarıyla herhangi bir inceleme yapılmamıştır. Oysa bu araştırmalar, Kırgızlardaki at kültürünün incelenmesindeki temel kaynaklar olarak bilinmektedir. Bu sebeple biz çalışmamızda sözlü kaynaklara da yer verdik.
Özet (Çeviri)
It should be told that social, economical and cultural history of Kyrgyz people was in generally based on riding nomadic life in ancient period. Its important to appreciate the place and function of horse and horse-breeding in Kyrgyz culture in order to understand the cultural life of the Kyrgyz people. Because the horse plays a great role in all spheres of Kyrgyz people's social life. The becoming of the horse as domestic saddle horse gave rise to the important stage of Kyrgyz culture and The oral sources have not been deeply investigated yet. In fact oral sources are the main sources in investigation on horse-breeding culture. Oral sources also have been used in this master's dissertation. civilization and was the constitutive step for new epoch. The Kyrgyz horse with its special features as rapidity and steed fast its endurance in starvation and in mountains let the Kyrgyz people spread widely. Being authority in the field of stock-breeding from ancient times they created their own system on horse-breeding. At the same time the Kyrgyz people used the horse as a symbol when they represent their culture in relationship with other countries. Every tribe put their own mark on horses in order to show their ownership. According to the aforesaid the stock-breeding was of great importance in the Kyrgyz people's life. The horse was the main source in nomadic life and realizing economical activity, which was based on stock-rising. Since the horse became important in social-cultural and economical life of Kyrgyz people, as well as Turkic people, they began to attach great importance to horse's harness. That's why the harness culture had been appeared in ancient times in all Turkic tribes, even if they live further from each other nowadays. This fact can be an additional information for the history and geography. According to the current written sources, oral sources which is one of the main sources about the history of Kyrgyz culture and civilization we can realize the importance of the horse in present and ancient cultural life.
Benzer Tezler
- Sosyo-kültür tarihi bakımından Kırgızlarda tören ve merasimler
Celebrations and ceremonies of the Kyrgyz in terms of socio-cultural history
FERAY OFLAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CENGİZ BUYAR
- Ortaçağda Kırgızların sosyal ve ekonomik yapısı
Social and economic structure of the Kyrgyz people in the Middle Ages
SELÇUK ÇEVİK
- Türkiye'de Kırgız göçmenleri: Kültürel süreklilik ve değişme
Kırghiz immigrants in Turkey: Cultural persistence and change
MİKİKO UEHARA
- Moldo Niyaz: Sanat-i Digär (Astar) Metin-inceleme-sözlük
Başlık çevirisi yok
GÜLZADA NARMAMATOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Batı Dilleri ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET BURAN
- Kırgız Türklerinde çocuk folkloru
Children's folklore in Kırgız Turks
SHADMANAİ SUPATAEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Nevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÇERİBAŞ