Şemseddin ed-Dameğânî ve itikâdî İslâm mezheplerine yaklaşımı
Shams ad-Deen ad-Damaghani and his approach to the theological Islamic sects
- Tez No: 576930
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET ÜMİT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Tarih, Religion, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 155
Özet
Fırkalaşma olgusunun nüveleri, İslâm tarihinde Hz. Peygamber'in vefatından sonra hulefa-i raşidîn döneminde ortaya çıkmaya başlamıştır. İslâm toplumunda farklı sosyal, siyasî ve kültürel etkenlerin yanısıra, dinî öğretilerin farklı yorumlanması ile birlikte, değişik görüşler ortaya çıkmış ve zamanla itikâdî ve siyasî alandaki farklılıklar İslâm mezheplerin doğuşuna zemin hazırlamıştır. Bu süreç içerisinde teşekkül eden fırkalar, hem kendi öğretilerini ortaya koymak hem de karşıt görüşlere eleştiriler yöneltmek için eserler kaleme almaya başlamışlardır. Elinizdeki çalışmada, Hicrî VII. Yüzyılda yaşadığı tahmin edilen Şemseddin ed-Dameğânî'nin, el-Cevheretü'l-hâlisa ani'ş-şevaib fi'l-akaidi'l-menkume ala cemi'l-mezâhib adlı eserinden hareketle İtikâdî İslâm mezheplerine yaklaşımı ele alınmıştır. Tez giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde tezle ilgili genel bilgilerle birlikte metod ve kaynaklar hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Şemseddin ed-Dameğânî'nin hayatı, eseri, yaşadığı sosyo-kültürel, siyasi ortam ve eserinde yararlandığı kaynaklar ele alınmıştır. İkinci bölümde ise el-Cevheretü'l-hâlisa adlı kitabını merkeze alarak, Şemseddin ed-Dameğânî'nin kendi döneminde yaşayan mezhepleri nasıl ele aldığı, nasıl tasnif ettiği ve onlara ne gibi eleştiriler yönelttiği değerlendirilmiştir. Bu görüşleri değerlendirilirken bir yandan da Dameğânî'nin genel olarak vermiş olduğu bazı görüşlerin, hangi mezhebe ait olduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu bölümün sonunda ise Şemseddin ed-Dameğânî'nin mezheplere dair kendi tercih ettiği yaklaşıma yer verilmiştir. Dameğânî, mezheplerin birbirlerine tekfir ithamlarında bulunduğu bir çağda yaşamış, bu tekfir ithamlarının ölçüsüzce yapılmasından rahatsızlık duymuş, arkadaşının sorusu üzerine de mezhepler hakkındaki görüşlerine dair el-Cevheretü'l-hâlisa'yı kaleme almıştır. Eserinde, Bâtıniyye dışında hiçbir mezhebi doğrudan tekfir edilemeyeceğini belirtmiş, mezheplere yönelik eleştirilerini aklî ve naklî delillerle temellendirmiştir. Kendisinin ilim yolculukları ve birikimi sonucunda herhangi bir mezhebe mensubiyeti olmamakla birlikte Ehl-i sünnet içerisinden Sûfîyye'den, Şîa içerisinden de Zeydîlerin zahit olanlarından takdirle söz etmiştir.
Özet (Çeviri)
In Islamic history, the core of the phenomenon of fractionalization began to emerge after the death of Prophet Muhammed (pbuh), in the period of Rashidun Caliphate. In addition to different social, political and cultural factors in Islamic society, with the diversity in interpretations of religious doctrines, the different opinions have emerged and over time the differences in religious and political spheres have prepared the ground for the emergence of Islamic sects. In this process, the constituted sects started to write works both to reveal their own teachings and to criticize opposing views. In this study, the approach of Shams ad-Deen ad-Damaghani, who is estimated to have lived in the Hijri VII century, to the Islamic sects is discussed in the light of his work by the name of al-Jawharatu al-khalisa an ash-shawaib fi al-aqaid al-mankuma ala jamee' al-mazahib. The thesis consists of introduction and two chapters. In the introduction part, general information about the thesis, method used and resources are given. In the first chapter, the life of Shams ad-Deen ad-Damaghani, his work, the socio-cultural and political environment he had lived and the sources he used in his work are discussed. In the second chapter, in the light of his book, al-Jawharatu al-khalisa, it was evaluated that how Shams ad-Deen ad-Damaghani handled, classified and criticized the sects living in his time. While evaluating these opinions, at the same time, it was tried to determine which sect of some of the opinions given by Damaghani in general are belong to. At the end of this chapter, Shams ad-Deen ad-Damaghani's own approach to sects is given. Damaghani lived in an age when denominations were accused of takfir (تكفير, declare someone an unbeliever) to each other, he felt uncomfortable about the improper accusations, and upon the question of his friend, he wrote al-Jawharatu al-khalisa about his views on the sects. In his work, he stated that no denomination can be directly rejected except for Batiniyya, and he criticized the sects with rational and recited evidences. Although he did not belong to any sect as a result of his scientific journeys and accumulation, he talked about Sûfîyye from the Ahl-i Sunnah and from the Zaydi people who were the zahid ones.
Benzer Tezler
- Şemseddin Sivasi'nin Zübdetü'l Esrar fi Şerhi Muhtasari'l-Menar adlı eserinin tahlil ve tahkiki
Verification and anlysis of Sivasi's book that named Zubda al-Asrar fi Sharh Muhtasar al-Manar
YAKUP TAKCI
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
DinCumhuriyet ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DAVUT YAYLALI
- Doğu Türkistan'daki aşırı nüfus artışının tarım sektörü üzerine etkisi
High population growth's effection agriculture sector in east Turkistan
İLYAR ŞEMSEDDİN
- Muhammed b. Ali b. Ahmed İbn Tolun ed-Dımeşki'nin (953/1546) hayatı, eserleri ve Hz. Peygamber dönemi vesikalarına dair dönemi vesikalarına dair İ'lamü's-sailin An Kütübi Seyyidi'l-Mürselin adlı eseri
Başlık çevirisi yok
YUSUF DURMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
TarihHarran Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KASIM ŞULUL
- Şemsuddin Ebû Sabit Muhammed b. Abdilmelik Ed-deylemî ve Tefsirü'd-Deylemî
Şemsuddi̇n Ebû Sabi̇t Muhammed b. Abdi̇lmeli̇k ed-Deylemî and Tefsi̇rü'd-Deylemî
MEHMET MÜBAREK ÇELİK
Doktora
Türkçe
2015
DinHarran ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSA KAZIM YILMAZ
- Şemsuddîn Ebû Sâbit Muhammed B. Abdulmelik Ed-Deylemî'nin (V.589/1193) Kitâbü Tasdîkı'l-Maârif adlı eserinin edisyon kritiği
Re-evaluation and critical edition of the work of of Shams al-Din Abu Sabit Muhammad b. Abd al-Malik al-Daylami (V.589/1193) Kitâb al- Tasdîq al-Maârif
YAHYA YAŞAR