Geri Dön

Idiomaticity, formulaicity and semi-fixed constructions in Turkish

Türkçe'de deyimsellik, kalıplaşma ve yarı-belirlenmiş yapılanmalar

PDF İndir

  1. Tez No: 582092
  2. Yazar: ALİ YAĞIZ ŞEN
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ASLI GÖKSEL
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Dilbilim, Linguistics
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2019
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: Boğaziçi Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Dilbilim Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 199

Özet

Bu çalışma, Türkçe'de deyimsellik, kalıplaşma ve yapılanma (construction) kavramlarının durumunu, yarı-berlilenmiş yapılanmalarla (YBY) sınırlı olacak şekilde incelemektedir. Bu kavramlar Türkçe'de birbirinden bağımsız olarak incelenmiştir ancak yapım-merkezli bir yaklaşım içerisinde veya sistematik bir biçimde derinlemesine araştırılmamıştır. Bu anlamda, muhtemeldir ki, bu çalışma, 'ayranı kabarmak' türünden temel deyimlerin ötesini görmeye çalışarak deyimsellik ve kalıplaşmanın sürem arz eden olgular olduğunu ve dilin ne kadar her yerine yayılmış olduğunu, Türkçe bağlamında, gösteren ilk çalışmadır. İnceleme, bu amaçla, üç kuramsal payanda üzerine inşa edilmektedir: Wray'in (2002) kalıpsallık kuramı, Wulff'un (2008) deyimsellik tanımı ve Goldberg'ün Bilişsel Yapılanma Dilbilgisi (BYB) (2005). Yarı-belirlenmiş, [Fiili-(y)A Fiili(y)A X mI Fiili] (ör. 'Gele gele sen mi geldin?') türünden yapılanmalar, hem biçim hem işlev açısından, özellikle de kiplik işlevi bakımından, derinlemesine incelenmektedir. YBY'lere dair ana bulgular şu şekildedir: i) bütünsel ve saydamsız doğaları gereği, kiplik üstü kapalı bir şekilde ifade edilmektedir; ii) en yaygın ifade edilen kiplik türü duysaldır (boulomaic); iii) YBY'lerin söylem içerisindeki temel işlevleri savuşturmak, eleştirmek ve/veya şikayet etmektir. Kiplik, deyimselliğin ve kalıpsallığın süremlilikleri ve BYB'deki yapılanma kavramının Türkçe'deki durumunun ve diller arasındaki yerinin araştırılması bağlamında, keşif mertebesinde ve başlangıç niteliğindeki bu çalışmanın katkı sağlayacağı ümit edilmektedir. Benzer şekilde, sözlükbilgisi/sözlükçülük ve Türkçe'nin yabancı dil olarak eğitimi alanlarında, yarı- belirlenmiş yapımların ön plana taşınmasının yararı olacağına inanılmaktadır.

Özet (Çeviri)

This study investigates idiomaticity, formulaicity and constructions in Turkish, limiting the analysis to semi-fixed multiword constructions. These concepts have been independently studied for this language, however, never within a constructionist approach or in systematic relation to each other. In this regard, this is arguably the first study that shows that beyond canonical idioms such as ayranı kabarmak 'burst with anger', one finds how varying degrees of idiomaticity and formulaicity relate with each other and how widespread they are in the language. In doing this, the analysis is founded upon three theoretical pillars: Wray's theory of formulaicity (2002, 2008); Wulff's (2008) definition of idiomaticity, and Goldberg's Cognitive Construction Grammar (CCG) (2005). A thorough analysis of form and function, particularly modal function, is provided for semi-fixed constructions such as [Vi-(y)A Vi(y)A X mI Vi] (e.g. gele gele sen mi geldin?! 'Of all the people YOU came (complaining tone)?!'. The main findings are: i) in the spirit of their holistic and non- transparent nature, SFCs tend to denote modality implicitly; ii) boulomaic modality is the most commonly expressed; iii) the prevalent discourse functions of SFCs are dismissing, criticizing, and/or complaining. It is hoped that this exploratory and preliminary study contributes to the studies of modality, the scalar nature of idiomaticity and formulaicity, and the status of the concept of construction in CCG sense for Turkish and cross-linguistically. It is believed that Turkish lexicography and pedadogy can benefit from giving a more central role to semi-fixed constructions.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    832837

    Multiword units in academic writings by native speakers of English and Turkish EFL learners: A lexical bundles approach

    İngilizce'yi ana dili olarak konuşanlar ve yabancı dil olarak İngilizce öğrenen Türk öğrencilerin akademik yazı dillerinde çok sözcüklü birimler: Sözcük öbeği temelli bir çalışma

    SİBEL AYBEK

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    DilbilimÇukurova Üniversitesi

    İngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. CEM CAN

  2. Tez No

    317146

    Kur'an'daki deyimler, Kırgızca karşılıkları ve Arapça öğretiminde kullanımı

    Idioms of Quran, Kyrgyz equalents and using in Arabic teaching

    İNAYETULLA AZİMOV

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    DilbilimGazi Üniversitesi

    Yabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUSA YILDIZ

Geri Dön