Anadolu'da greko-pers etkili mezar stellerinde betimlenen av sahneleri
Hunting scenes on the greco-persian grave steles in Anatolia
- Tez No: 583239
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ZELİHA GİDER BÜYÜKÖZER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Pers, Akhaemenid, Mezar steli, Av Sahnesi, Av ikonografisi, Persian, Achaemenid, Grave stele, Hunting Scene, Hunting iconography
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 124
Özet
Anadolu, Pers Kralı Kiros'un MÖ 546 tarihinde Lidya Krallığı'nı yıkması ile Büyük İskender'in MÖ 333 tarihinde İskenderun yakınlarındaki İssos'ta, Daryus'u yenmesi arasında kalan 200 yılı aşkın bir süre içinde İran egemenliğine sahne olmuştur. Savaşlarla geçen bu dönemde Anadolulu şehir devletleri eski kültürel ve ekonomik güçlerini kaybederlerken, Persler'in lüks yaşantılarından da etkilenmekten geri kalmamışlardır. Bu dönemde Anadolu yeni bir sanatsal ve kültürel perspektif kazanmıştır. Anadolu, doğuda yaşayan Pers büyük kralına bağlı satraplıklara ayrılmış ve bu satraplıklar kendilerine bağlı yerel yöneticileri, toprak sahiplerini ve beyleri de beraberinde getirmiştir. Yerli ve Persli halklardan oluşan bu yöneticiler doğudaki büyük krala bağlı ve onun yaşam tarzının taklitçisi olmuşlardır. Satraplıkların başındaki valileri ve bu valiliklere bağlı yerel yöneticileri etkileyen kralın kahramanca davranışları, askerlik özellikleri, yöneticilik ve dini vasıfları dönemin sanat eserlerinde kesitler halinde betimlenmiştir. Bu bağlamda daha çok Batı Anadolu (İon), Greek ve doğu etkisiyle harmanlanmış bu eserler, 19. yy'ın başlarında Adolf Furtwangler döneme ait antik gemmeler üzerindeki betimleri referans alarak 'Greko-Pers' terimini arkeoloji literatürüne kazandırmıştır. Anadolu'nun Pers yönetimi altındaki çeşitli merkezlerinde bulunmuş olan ve çalışmamızın konusunu oluşturan, Greko-Pers etkili mezar stelleri MÖ 6. yy'ın ikinci yarısından MÖ 4. yy'ın başlarına kadar tarihlendirilmiştir. Bu dönem arasındaki zaman diliminde çalışma yapan yerel ve taşralı sanatkârlar, Anadolu'nun Geç Arkaik ve Erken Klasik sanatının etkisi altında eserler vermektedirler. Bundan dolayıdır ki çalışmamızın konusunu oluşturan av temalarında Arkaik, erken Klasik ve doğunun etnik unsurları aranmıştır. Duvar resimleri, anıtlar ve lahitler üzerinde kalabalık ve uzun anlatımıyla yer bulan avlanma ikonografisi, mezar stelleri, bullalar ve gemmeler, mühürler, kolye uçları vb. eserler üzerlerinde büyük sahnelerden alınmış birer kesit şeklinde yer almıştır. Daha çok yaban domuzu, geyik ve küçük hayvanların avlandığı sahneler dışında, krali bir av sayılan aslan ve panter avları da eserler üzerinde betimlenmiştir. Pers, Greek ve Anadolu halkları için spor, siyaset, propaganda, kültürel ve dini açılardan önem taşıyan av ikonografisi, Neolitik Dönem'den bu yana sevilerek betimlenmiş olup, yöneticilerin sporsal, siyasi, propaganda, kültürel ve dini yönlerinin bu temayla birleştirilerek sergilenmesi ise Asur'dan başlayarak, Geç Hitit, İonya ve Anadolu ile devam etmiştir. Mezar stelleri üzerindeki avlanma betimlemeleri Pers giyimli kişiler tarafından yapılmaktadır. Bu figürlerin daha çok Pers aristokrasi sınıfından, yerel yöneticilerden veya alt toprak sahiplerinden kişilerin olduğu tahmin edilmektedir.
Özet (Çeviri)
Anatolia has been a scene for the Iranian hegemony for over 200 years between the destruction of Lidyan kingdom in 546 BC by the Persian King Cyrus, and defeat of Daryus III at Issus near Alexandretta (Iskenderun) in 333 BC by Alexander the Great. While Anatolian city states lost their cultural and economic power during this war-ridden period, they were also affected by the luxurious lives of Persians. In this period, Anatolia gained a new artistic and cultural perspective. Anatolia was divided into satrapies under control of the great Persian king in the East, and these satrapies brought together with them the local leaders and the land owners. Satraps from local and Persian populations were loyal to the king to the East and also imitators of his life style. Heroic acts, military features and leadership skills of the king, who influenced the governors overseeing the satrapies and the local leaders under those governors, were portrayed in part in the artistic works of the period. In this sense, the Achaemenid art took its place in the grave monuments, grave steles, sarcophaguses, bullas and seals. When the topic of our subject – hunting scenes of Achaemenid period – is being examined, they are categorized according to the portrayed figures and the artefacts those figures were portrayed on. Hunting iconography, which found a place on murals, monuments and sarcophaguses with crowded and long portrayals, was portrayed in parts on grave steles and bullas. Aside from the scenes where mostly the hunting of wild boars, deer and smaller animals were portrayed, hunting of lions and panthers, which were considered more royal, were also pictured. Hunting iconography, which had great importance among Persian activities, has also been an activity imitated by the local population of Anatolia. Although the concept of hunting seems more of an activity of Persian aristocrat class, it has intrigued the local leaders who imitated this class, and consequently, just as the Persians, they joined the tradition of establishing great gardens called paradeisos where they could practice hunting activities just as the Persians did. Hunting, which required bravery, skill and mastery, has been a theme popularly portrayed on the funerary monuments, sarcophaguses and grave steles of the people of that era.
Benzer Tezler
- Arkaik Dönem plastik eserleri ışığında Lykia ikonografisinde yerli ve yabancı unsurlar
Lycian iconographic elements in Archaic Period plastics
ŞÜKRÜ ÖZÜDOĞRU
- Akhaimenid Dönemi siyasi tarihinin Kallias barışı'na kadar değerlendirilmesi: M.Ö. 550-449
Assessment of the political history of the Achaemenid Period until the peace of Callias: 550-449 Bce
DUYGU NARÇİN
- Larisa (Buruncuk) Athena kutsal alanı
Larisa (Buruncuk) Athena Sanctuary
FİGEN ÖZTÜRK AKAN
Doktora
Türkçe
2024
Arkeolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEJAT TURGUT SANER
- Bursa, Balıkesir ve Bandırma müzelerindeki Kyzikos sikkeleri
The coins of Kyzikos from the museums Bursa, Balıkesir and Bandırma
HACER MOTOR
- Anadolu'da M. Ö. 6.-5. yüzyıllarda inşa edilen tümülüslerden örnekler ve mimari içerikleri
Architectural qualities of tumuli built in Anatolia in 6th-5th centuries BC
DUYGU ÇALIŞKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Arkeolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEJAT TURGUT SANER