Kültürel mirasa yönelik suçlarSüleymaniye yenileme alanı örneği
Offenses against cultural heritageSuleymaniye renewal area case
- Tez No: 589319
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ YAŞAR DİLEK ERBEY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Kültürel Miras, Kentsel Koruma, Kentsel Yenileme, Yenileme Alanları, 2863 sayılı Kanun, 5366 sayılı Kanun, Suç Duyurusu, Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlıkları, Süleymaniye, Cultural Heritage, Urban Conservation, Urban Renewal, Renewal Areas, Law No. 2863, Law No. 5366, Official Complaint, Immovable Cultural Property to be Protected, Suleymaniye
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentsel Koruma ve Yenileme Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 213
Özet
İsmini, Mimar Sinan'ın eşsiz eseri Süleymaniye Külliyesinden alan Süleymaniye Bölgesi; nitelikli sosyal yapısı ile Külliye çevresinde geleneksel Osmanlı mahallesi kimliğinde şekillenmiş, ahşap evleri, dar ve topografyaya uyumlu sokak dokusu ve oluşturduğu siluetiyle önem kazanmıştır. Zaman içinde gerçekleşen idari, ekonomik ve sosyal değişimler Süleymaniye Bölgesini de etkilemiştir. Alanda; yaşam ve mekân kalitesi bozulmuş, sosyal refah düşmüş, iç göçün ilk durağı haline gelmiş, bölgenin yerlisi azalmış ve yoksullaşma artmıştır. Bu durum sivil mimarlık örneği yapılara ve anıt eserlere de yansımıştır. Ülkemizde koruma yaklaşımları 20. yy'ın ikinci yarısında yasal ve yönetsel bir zemine kavuşmuştur. 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 1983 yılında yürürlüğe girmesi ile kültürel mirası korumanın kurumsallaşması ve hukuki temellerinin sağlamlaşması hedeflenmiştir. Kanun koruma kullanma dengesi açısından istenen sonuçları sağlayamamış, uzun yıllara yayılan katı, bürokratik ve hiyerarşik yapı korumanın önüne geçmiştir. Bu durum farklı yöntem arayışlarına neden olmuş, 5366 sayılı Kanun kapsamında merkezi idare eliyle ilan edilen yenileme alanlarında yerel idarelerin yetkileri artırılarak yenileme avan ve uygulama projeleri ile kurumsal, yasal, yönetsel süreçlerin ve planlama çalışmalarına takılmadan hızla uygulama aşamasına geçilmesi çözüm olarak görülmüştür. Kültürel mirası koruma konusunda gelinen noktada, kültür varlıklarının hızla yok olmasının önüne geçilememektedir. Korumanın bir üst bilinç olarak yerleşmemesi, elitist ve seçmeci bir yönünün olması, katılım gücünü arkasına alamaması, yöntem belirleme açısından tabana yayılamaması, yetkilerinin ve sorumluluklarının ilgililerince bilinmemesi, ekonomik maliyetler gibi sebeplerle söz konusu kanun kapsamında kültürel mirası korumanın zorluklarının yanı sıra rantın artan baskısı, kanun tanımama ya da kanunun zayıf yönlerini kullanma ve yaşam koşullarının getirdiği zorunluluklar gibi etkenlerin devreye girmesi sonucunda kültürel mirasa karşı izinsiz fiziki müdahalelerle sıklıkla karşılaşılmaktadır. Bu durum, ihbara konu olduğunda, yerinde inceleme sırasında ya da parsel komşuluğuyla ilgili bir inceleme sırasında şans eseri tespit edilmektedir. Sit alanlarında ve/veya korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarında gerçekleştirilen izinsiz inşai ve fiziki müdahaleler korumanın en önemli sorunlarındandır. Koruma mevzuatı, bir bütün olarak, kültürel mirasın korunabilmesi için süreci tanımlarken, izinsiz uygulamalar hem kültürel mirasın özgünlüğünü yok etmekte, hem de Kanunun arka kapısı gibi davranarak emsal teşkil etmektedir. Süleymaniye Yenileme Alanında, Koruma Kurulu tarafından, 2863 sayılı Kanunun 65. maddesi kapsamında izinsiz inşai ve fiziki müdahale, aykırı uygulama, basit onarımı aşan uygulamalar, kazı çalışması, onaylı restorasyon projesine aykırı uygulama, izinsiz tadilat, tescilli yapıda izinsiz otopark kullanımı, tescilli yapıların yanması ve yıkımı konuları ile ilgili suç duyurusunda bulunulmuştur. Mevzuata göre suç duyurusunda bulunulan taşınmazların özgün hallerine getirilmesi gerekmektedir. Ancak çoğunlukla korunması gerekli kültür varlığına geri döndürülemez mahiyette müdahaleler gerçekleştirildiği ya da yakarak/yıkarak tamamen yok edildiği için özgün haline getirilmemektedir. Suç duyurusundan sonra ya müdahale olduğu gibi kalmakta, ya mevcutta projesi yoksa projelendirilerek, ya da mevcut projesi var ama aksi yönde bir uygulama gerçekleştiyse tadilat projesi hazırlanarak izinsiz uygulama meşrulaştırılmaktadır. İzinsiz inşai ve fiziki müdahalelerin üst üste gelmesi ile sayı çığ gibi büyümekte ve korunması gereken özellikler bir bir yok olmaktadır. 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunda değişen maddeler, değişmeyen ya da az değişen maddelerin etkinliğini ya da kullanım alanını kısıtlamıştır. Böylece değişikliğe uğramayan kimi maddeler geçersiz hale gelmiştir. Kanunun bir bütün olarak çalışması ve mantık silsilesi kırılmış, mevzuat ve koruma statülerinde parçalanmış bir yapı ortaya çıkmıştır. Böylece mevzuata dayalı çeşitli işlemler gerçekleştiriliyor olmasına rağmen amacına uygun sonuç üretemez hale gelmiştir. Süleymaniye yenileme alanına ilişkin alınan tüm kararların yarısından çoğunun projelendirme sürecine ilişkin olmasına rağmen, alan yerinde incelendiğinde sivil mimarlık örneği olsun olmasın çok sayıda yapının yıkıldığı, ancak aciliyet söylemiyle ivedilikle Kurulda değerlendirilen projelerin geçen zamana rağmen aynı hızla uygulamasına geçilmediği görülmektedir. Süleymaniye yenileme alanı kapsamında İstanbul I Numaralı Yenileme Alanları Koruma Bölge Kurulu tarafından gerçekleştirilen suç duyurularının çoğunluğu Dünya Miras Alanı sınırları içerisinde yer alan taşınmazlara ilişkin olup, tanımlanan statünün uygulamada ve yasal yönetsel süreçte anlamlı bir karşılığı bulunmamaktadır. Diğer yandan suç duyurularının %25'i anıt eserlere ilişkin olup, I. Grup korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olan bu yapıların ayrıcalıklı ve öncelikli bir statüsü olmasına rağmen izinsiz inşai ve fiziki müdahalelere açıktır. Şahıslar olduğu kadar, kamu kurumları, Vakıflar, Belediye İktisadi Teşekkülleri de izinsiz inşai ve fiziki müdahalede bulunmakta ya da projelerin onay süreci bir yandan devam ederken uygulamaya geçmektedirler. Kültürel mirasa yönelik suçların önlenmesi için öncelikle koruma mevzuatının ve koruma statülerinin parçalanmış yapısının ele alınarak, kültürel mirası korumanın ruhuna uygun, bütüncül ve anlamlı bir hale getirilmesi; süreç yönetimi ile sonuç odaklı ve etkin bir yaklaşım geliştirilmesi önem taşımaktadır.
Özet (Çeviri)
Suleymaniye District that takes its name from Suleymaniye Kulliye (Islamic/Ottoman Era Social Complex), the unique work of Sinan the Architect; is shaped around the social complex with its eligible social structure in Ottoman neighborhood identity, gained importance with its wooden houses, its narrow street pattern that is coherent with topography and with its silhouette. Administrative, economic and social changes occurred during time affected Suleymaniye District. Spatial quality is corrupted in the area, social welfare is lost, it became the first stop of migration, vernacular population decreased and poverty increased. This condition was reflected on the buildings that are examples of civic architecture and on monumental artifacts. Conservation approaches in our country has found legal and administrative ground in the second half of 20th century. It is aimed that conservation of cultural heritage to institutionalize and legal bases to become stronger when the Law No. 2863 on The Protection of Cultural and Natural Assets took effect. The code couldn't provide the results for conservation and usage balance, the strict bureaucratic and hierarchical system averted conservation. This caused the search for newer methods, the power of local governments was increased in renewal areas that were declared by the central government within the context of Code 5366 and with preliminary and implementation renewal projects passing to implementation phase without getting caught on institutional, legal, administrative processes and to planning was seen as a solution. About the conservation of cultural heritage currently, the rapid disappearance of cultural assets cannot be prevented. Unauthorized physical interventions on cultural heritage are seen frequently due to conservation not being rooted as a sub awareness, having an elitist and eclectic side, not getting the support from the power of participation, not being able to spread to the basis, the power and responsibilities not being acknowledged by those concerned and reasons such as economic costs beside the challenges of conservation of cultural heritage as a result of the involvement of factors such as the increasing pressure of unearned income, not acknowledging the code or using the weaknesses of the code and challenges of living conditions within the context of the code mentioned. This condition, when is subject to denunciation, during the on-site spot check or during a check related to lot neighborhood is being detected by chance. The unauthorized constructional and physical interventions realized on cultural heritages in conservation areas are among the most important problems of conservation. The conservation legislation, as a whole, while defining the process for the protection of cultural heritage, unauthorized applications are both destructing the uniqueness of the cultural heritage and are serving as a model by acting as the back door of the code. In Suleymaniye Renewal Area, unpermitted construction and physical intervention within are under the scope of Article 65 of Law No. 2863, are stated as crime by the Protection Board which include contradictory application, applications exceeding simple repair, excavation works, contradictory applications to approved restoration project, unauthorized modification, unauthorized parking in registered buildings, burning of registered buildings and demolition issues, According to the law, the properties that have been stated as criminal complaint should be brought back to their authentic condition. However, it is often not able to be applied as its original because it is irreversible to the cultural property that must be preserved, or because it is completely damaged by fire or demolishment. After the criminal complaint, the intervention mostly remains as it is, or the unpermitted applications are being legitimized by designing a project if it does not have an existing one, or by applying restoration projects for cases with a project that application has been realized in the opposite direction in real practice. With the unpermitted construction and physical interventions overlapping, the number of wrong implementations grow as fast as an avalanche and the assets that need to be conserved disappear one by one. The articles changed in Law No. 2863 on the Protection of Cultural and Natural Assets has restricted the effectiveness or use that articles do not change or change slightly. Thus, some unchanged articles became invalid. The functioning of the law as a whole and the chain of logic have been broken and a fragmented structure has emerged in legislation and protection status. Thus, although various transactions based on legislation have been carried out, it has become unable to produce appropriate results for its purpose. Although more than half of all decisions taken in the Suleymaniye renewal area are related to the project design process, when the site is examined, it is seen that many buildings have been demolished whether they are an example of civil architecture or not, however the projects which are evaluated urgently on the Board, due to the urgency stated, have not been carried into action at the same speed. Within the scope of the Suleymaniye renovation area, the majority of the official complaints made by the Istanbul I. Regional Renewal Area Protection Board relate to the immovables within the boundaries of the World Heritage Site and the defined status does not have a clear place in practice and legal administrative process. On the other hand, 25% of the official complaints are related to the monuments, these Group I immovable cultural assets needs to be protected is open to unauthorized construction and physical interventions despite the privileged and prioritized status of these buildings. As well as individuals, public institutions, foundations, municipal economic organizations are involved in unauthorized construction and physical intervention or they carry into action while the projects are being evaluated. In order to prevent offenses against cultural heritage, by considering the fragmented structure of conservation legislation and conservation status and in accordance with the spirit of protecting cultural heritage, it is important to develop a holistic, meaningful result-oriented and effective approach through process management.
Benzer Tezler
- Kültürel mirasa yönelik mobil uygulama önerisi: Arkadios Sütunu örneği
Mobile application proposal for cultural heritage: The example of Arcadios Column
SÜMEYYE ŞAHİN
- Yükseköğrenim gören bireylerin somut kültürel mirasa yönelik tutumları ile kültürel miras kavramına ilişkin metaforik algıları üzerine bir çalışma
A study on the attitudes of individuals at higher education towards concrete cultural heritage and their metaphoric perceptions on the concept of cultural heritage
BURCU GÜNDEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TurizmNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EBRU GÜNEREN
- Yerel halkın kültürel mirasa yönelik farkındalık düzeyi: Diyarbakır ili örneği
Awareness of local people towards cultural heritage: The case of Diyarbakır
FATİME BAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TurizmBatman ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEBAHATTİN EMRE DİLEK
- Yerel halkın kültürel mirasa yönelik algı ve tutumunun mekana bağlılık düzeyi üzerindeki etkisi
The effect of local public's perception and attitude to cultural heritage on the level of attitude to the place
BURHAN YAVAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TurizmKarabük ÜniversitesiKültürel Miras ve Miras Alan Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CENK MURAT KOÇOĞLU
- Adana ilinin sahip olduğu somut kültürel mirasa yönelik yerel halkın farkındalık ve deneyimleme düzeylerinin belirlenmesi
Determining the awareness and experience levels of local people towards the tangible cultural heritage of Adana
TUTKU KARAALİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TurizmMersin ÜniversitesiTurist Rehberliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEVDA BİRDİR