The effects of cross-morphemic letter transpositions on morphological processing in Turkish: A psycholinguistic ınvestigation
Türkçe sözcüklerde biçimbirim sınırındaki harf yer değişikliklerinin biçimbilimsel işlemlemeye etkisi:Ruhdilbilimsel bir inceleme
- Tez No: 593866
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BİLAL KIRKICI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İngiliz Dili Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 134
Özet
Mevcut çalışma Türkçe anadil konuşucularının, görsel sözcük tanımanın ilk aşamalarında, biçimbilimsel ayrıştırma esnasında anlamsal bilgiye ulaşıp ulaşamadıklarını incelemiştir. Anlamsal geçirimliliğin hedef sözcüklerin tanınması üzerindeki etkilerini test etmek amacıyla iki maskelenmiş hazırlama deneyi uygulanmıştır. Çalışmanın temel hazırlayıcı sözcük koşulları şu şekildedir: (a) anlamsal olarak geçirimli (Örn. çizim-ÇİZ), (b) anlamsal olarak geçirimsiz (Örn. tuzak-TUZ) ve (c) yalnızca yazımsal örtüşme gösteren (Örn. kasap-KAS). Geçirimli hazırlayıcı-hedef sözcük çiftleri hem anlamsal hem de biçimbilimsel olarak ilintili iken geçirimsiz hazırlayıcı sözcük grubu, ilgili hedef sözcüklerle anlamsal olarak bağıntlı olmayan, yalnızca sahte bir biçimbilimsel ilişki ortaya koyan sözcüklerden oluşmuştur. Örtüşük yazımlı sözcük çiftleri ise yalnızca yazımsal özellikler açısından bir bağıntı ortaya koymaktadır. Buna ek olarak, biçimbirim sınırında gerçekleştirilen harf yer değişikliklerinin anlamsal bilginin erken işlemleme esnasındaki rolü üzerine olan tartışmalara katkısını görmek adına, her bir deneysel durum için, hazırlayıcı sözcüklerin biçimbirim sınırlarında harf sırası ve harf kimliği değişikliği eyletimleri uygulanmıştır (Örn. harf yer değişikliğine uğramış hazırlayıcı sözcükler: çiizm-ÇİZ, harf kimliği değişimine uğramış hazırlayıcı sözcükler: çiurm-ÇİZ). Sonuç olarak, hem geçirimli hem de geçirimsiz hazırlayıcı sözcüklerin istatistiksel olarak anlamlı hazırlama etkileri ortaya koydukları saptanmıştır. Fakat, biçimbirim sınırında uygulanan harf yer değişikliği sonucunda, geçirimsiz yapılarda elde edilden anlamlı hazırlama etkisinin kaybolduğu gözlemlenmiştir. Diğer yandan, geçirimli yapılarda gözlemlenen hazırlama etkisinin, biçimbirim sınırlarındaki harf yer değişikliklerinden geçirimsiz yapılardaki kadar ciddi şekilde etkilenmediği görülmüştür. Bulgular, anlamsal bilginin biçimbilimsel olarak karmaşık yapılardaki sözcüklerin erken işlemlenmesi sürecine dahil olmadığını savunan önce-biçim görüşüyle çelişmektedir. Gözlemlenen hazırlama etkisi örüntüleri, biçim-anlambilimsel ve biçim-yazımsal bilgilerin erken işlemleme sürecinde eş zamanlı etkinleştiğini ileri süren ikil-yollu işlemleme modellerinin öngörüleriyle örtüşmektedir.
Özet (Çeviri)
This study investigates whether Turkish native speakers have access to semantic information in the course of morphological decomposition at the early stages of visual word recognition. Two masked priming experiments were conducted to test the effects of semantic transparency on the recognition of target words. The main prime conditions of the study were the following: (a) semantically transparent (e.g., çizim-ÇİZ, Eng. drawing-DRAW), (b) semantically opaque (e.g., tuzak-TUZ; Eng. trap-SALT), and (c) form overlap (e.g., kasap-KAS; Eng. butcher-MUSCLE). Transparent pairs were both semantically and morphologically related whereas opaque pair shared no semantic but a pseudo-morphological relation. Form overlap pairs displayed overlapping orthographic features only. The letter order/identity of the primes were also manipulated at the morpheme boundary for each condition (e.g., transposed-letter primes: çiizm-ÇİZ, replaced-letter primes: çiurm-ÇİZ) to see how cross-morphemic transpositions would inform the debates on the role of semantic information in the early processing. The results showed significant priming effects of both semantically transparent and opaque forms. However, it turned out that opaque forms revealed no priming effect when they included letter transpositions at the morpheme boundary. The significant priming effects obtained from transparent forms, on the other hand, were not decreased by cross-morphemic transpositions as dramatically as that obtained from opaque forms. The findings contest the form-first account which supports the view that the early processing of morphologically complex forms is blind to semantic information. The observed priming effect patterns were consistent with the predictions of dual-route models of morphological processing, which assume parallel activation of morpho-orthographic and morpho-semantic information.
Benzer Tezler
- The processing of ambiguous morphemes in Turkish
Türkçede anlam belirsizliği barındıran biçimbirimlerin işlemlenmesi
ESRA ATAMAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
DilbilimOrta Doğu Teknik Üniversitesiİngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BİLAL KIRKICI
- Dikey dairesel silindirik açık su havuzlarında hidrodinamik kuvvetler
Hydrodynamic forces for vertical axis circular cylinder containing a concertric cylindrical hole in finite depth
MÜKERREM ERTEN(İLKIŞIK)
- Trabzon kentsel dokusunda morfolojik analiz
Morphological analysis of the built environment in Trabzon
PELİN DURSUN
Doktora
Türkçe
2002
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLSÜN SAĞLAMER
- Word2vec temsillerini kullanarak Türkçede soru sınıflandırmasında derin öğrenme analizi
A deep learning analysis on Turkish question classification task using word2vec representations
ŞEYHMUS YILMAZ
Doktora
Türkçe
2020
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolDüzce ÜniversitesiElektrik-Elektronik ve Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SİNAN TOKLU
- Çapraz bağlı hyalüronik asit jelinin fare modelinde kolon kanseri peritoneal implantasyonu üzerine etkilerinin incelenmesi
The effects of cross linked hyaluronic acid gel on colon cancer peritoneal implantation utilising A mouse model
İSMAİL BURAK GÖK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2021
Genel CerrahiAkdeniz ÜniversitesiGenel Cerrahi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEZER GÜRER