Geri Dön

The processing of ambiguous morphemes in Turkish

Türkçede anlam belirsizliği barındıran biçimbirimlerin işlemlenmesi

  1. Tez No: 594309
  2. Yazar: ESRA ATAMAN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. BİLAL KIRKICI
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Dilbilim, Linguistics
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2019
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: İngiliz Dili Eğitimi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 116

Özet

Anlam belirsizliğinin işlemlenmesini araştıran çalışmalar günümüze kadar çoğunlukla sözlüksel anlam belirsizliğine odaklanmıştır. Öte yandan, biçimbirimsel anlam belirsizliği farklı dillerdeki yaygınlığına rağmen daha az çalışılmıştır. Yazım ve anlam arasında yer alan baş sözcük seviyesinde bir temsilin (İng., lemma level representation) İngilizce ve Çincedeki anlam belirsizliği barındıran biçimbirimlerin işlemlenmesini başarılı bir şekilde açıkladığı ileri sürülmüştür. Buna ek olarak, anlam sıklığının da bu biçimbirimlerin işlemlenmesini etkilediği görülmüştür. Bu arka plana dayanarak, bu tez, yazım ve anlam arasında yer alan baş sözcük seviyesinde bir temsilin Türkçede türetilmiş yapıdaki eş sesli sözcüklerde yer alan biçimbirimsel anlam belirsizliğinin (Örn. yanıcı sözcüğündeki yan biçimbirimi) işlemlenmesini açıklamada kullanılıp kullanılamayacağını araştırmıştır. Çalışmanın ikinci amacı Türkçede anlam belirsizliği barındıran biçimbirimlerin anlam sıklıklarının bu biçimbirimlerin işlemlenmesini etkileyip etkilemediğini incelemektir. Dört farklı hazırlayıcı sözcük türü (baskın, ikincil, geçirimsiz ve ilintisiz) ve iki farklı hedef sözcük türü (baskın ve ikincil) kullanılarak hazırlanan maskelenmiş hazırlama deneyi yetişkin ana dili Türkçe katılımcılara uygulanmıştır. Sonuçlar istatistiksel olarak anlamlı bir biçim-anlambilimsel hazırlama etkisinin olmadığını göstermiştir. Anlam sıklığının anlamlı bir etkisi de bulunamamıştır. Bu bulgular yazım ve anlam arasında yer alan baş sözcük seviyesinde bir temsile olan ihtiyacı ortadan kaldırmıştır. Fakat veride istatistiksel olarak anlamlı olmayan ancak 'baskın' ve 'ikincil' hedef sözcüklerin işlemlenmesinde farklılık ortaya koyan göz ardı edilemeyecek bir örüntü saptanması yine de yazım ve anlam arasında yer alan baş sözcük seviyesinde bir temsil ve anlam sıklığının etkisiyle açıklanabilir.

Özet (Çeviri)

Studies investigating the processing of linguistic ambiguity have to date mostly focused on lexical ambiguity. Morphemic ambiguity, on the other hand, has been less frequently studied in spite of its cross-linguistic prevalence. An intermediate level of representation (i.e. the lemma level) between form and meaning has been claimed to successfully account for the processing of ambiguous morphemes in English and Chinese. Moreover, meaning frequency has been found to affect the processing of these morphemes. Dwelling on this background, this thesis investigated whether an intermediate level of representation could be used to explain the processing of morphemic ambiguity in derived homonymous words (i.e. yan, Eng., side or to burn, in yanıcı, Eng., flammable) in Turkish. The second aim was to examine whether the relative meaning frequencies of the ambiguous morphemes would modulate the processing of morphemic ambiguity in Turkish. A masked priming lexical decision task (SOA: 50 ms) designed with four prime types (i.e. dominant, subordinate, opaque, unrelated) and two target types (i.e. dominant and subordinate) was run with adult Turkish native speakers. The results showed that no significant morpho-semantic priming was obtained, and the effect of the meaning frequency was not significant, which could imply that no intermediate level of representation is necessary. However, a statistically non-significant trend in the data indicated a different pattern of processing for the dominant and the subordinate targets, which could still be explained by an intermediate level of representation and the effect of the meaning frequency.

Benzer Tezler

  1. Türkçe tümcelerin öğelerinin bulunması

    Finding constituents of Turkish sentences

    NİLAY COŞKUN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik Üniversitesi

    Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. EŞREF ADALI

  2. Karmaşık tümce işlemlemesi ve yapısal belirsizliğin çözümlenmesinde sözdizimsel ve anlambilimsel bilginin rolü

    The role of syntactic and semantic information in complex sentence processing and structural ambiguity resolution

    ELİF SÜTÇÜ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    DilbilimAnkara Üniversitesi

    Dilbilim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ÖZGÜR AYDIN

  3. Yapay açıklıklı radar görüntüleme algoritmalarının interpolasyon kullanmaksızın gpu üzerinde gerçeklenmesi

    Realization of interpolation-free synthetic aperture radar imaging algorithms by using gpu

    ÖZGÜR ALTUN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik Üniversitesi

    İletişim Sistemleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SELÇUK PAKER

  4. Vehicle change in right-node raising and verb phrase ellipsis in English and Turkish

    Türkçe ve İngilizce'de eylem öbeği eksiltme ve sağ budak yükseltme yapılarında taşıyıcı değişimi

    EMİNE EREN GEZEN

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2022

    DilbilimOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    İngiliz Dili Öğretimi Bilim Dalı

    PROF. DR. MARTİNA GRACANİN YUKSEK