Türkiye'de Modern Mimarlık Döneminde Gaziantep Kent Tasarımının mimari süreklilik bağlamında değerlendirilmesi
Evaluation of Gaziantep Urban Design in terms of architectural continuity context in Contemporary Architecture Period of Turkey
- Tez No: 597040
- Danışmanlar: DOÇ. DR. YASEMEN SAY ÖZER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimari Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 241
Özet
Zaman içerisinde değişerek ve dönüşerek varlıklarını sürdüren kentler, değişimin getirdiği yeniliklerin yanında aynı zamanda geçmişin izlerini de taşıyarak biçimlenmektedir. Kentlerin bu izler bağlamında değerlendirilmesi, kentsel dokuların anlaşılması ve kentsel sürekliliğin sağlanabilmesi açısından gereklidir. Bu bakış açısıyla gerçekleştirilen çalışma,20. yüzyılın başlarında Gaziantep kent dokusunda yaşanan değişimi, bu değişime yön veren planlama çalışmaları ve geçmişten bu güne süregelen izler bağlamında ele almayı ve karşılaştırmayı amaçlamaktadır. Planlama kapsamında alınan kararların kentin değişim sürecini tek başına yönlendiremeyeceği, süregelen kentsel ve mimari değerlerin, süreci önemli ölçüde etkileyeceği düşüncesi, çalışmanın bu değerler üzerine odaklanmasını gerekli kılmıştır. Bu doğrultuda kentin değişim süreci, geçmişten gelen değerler bağlamında irdelenerek, geleneksel ve modern kent dokuları arasındaki ilişki çözümlenmeye çalışılmıştır. Dönemin Türkiye'sinin modernizm ideolojisinden bağımsız değerlendirilemeyeceği düşüncesiyle, çalışmada öncelikli olarak modernizm kavramı ve ardındaki düşünsel alt yapı ortaya konulmuştur. Bu kapsamda modernizm ve süreklilik kavramları arasındaki ilişkiye değinilerek, modernizmin Türkiye mimarlığı ve kent tasarımı üzerindeki etkisi sorgulanmıştır. Kentsel ölçekte alınan kararların parça-bütün ilişkisi oluşturarak mimarinin tüm ölçeklerine yansıdığı düşüncesi, yaşanan değişimin planlama çalışmaları ışığında değerlendirilmesini gerektirmiştir. Yapılan değerlendirmede, planlama çalışmalarına yön veren yasal düzenlemelere ve süreçte rol oynayan aktörlerin tasarım anlayışlarına yer verilerek, kentsel değişimin ardında yatan düşünsel alt yapı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bilindiği gibi Türkiye'de kapsamlı planlama çalışmaları Ankara'nın imarıyla birlikte başlamış ve bu doğrultuda kentlerin mimari biçimlenişi değişmiştir. Ancak tüm Anadolu kentlerinin bu değişimi eş zamanlı olarak yaşadığını söylemek güçtür. Bu süreç Gaziantep kenti için 1938 yılında Hermann Jansen tarafından hazırlanan ilk kent planı ile başlamış, plan kapsamında alınan kararlar 1950 Kemal Ahmet Ȃru-Kemali Söylemezoğlu Planı'nda da sürdürülmüştür. Dolayısıyla kent dokusunda önemli değişimlerin yaşandığı bu kırılma noktası, modernizm ideolojisiyle benimsenen yeni kentsel ve mimari anlayışın izlerini sürmek, geleneksel kent dokusundan modern kent dokusuna geçiş evresindeki farklılıkları ve aynı zamanda süreklilikleri ortaya koyabilmek açısından irdelenmiştir. Çalışmada, kent kurgusunun oluşumunda rol oynayan kentsel ulaşım sistemi, yeşil alan kurgusu, konut alanları ve konut mekân organizasyonları, ticaret ve yönetim alanları gibi bileşenler üzerinden kartografif yöntem kullanılarak yapılan değerlendirmeler süreklilik kavramının kentsel ve mimari boyutta tartışılmasını mümkün kılmıştır. Bu bileşenlerin kentin planlama öncesindeki ve sonrasındaki durumlarının karşılaştırılmasıyla kentsel ve mimari sürekliliklerin varlığı sorgulanmıştır.
Özet (Çeviri)
The cities, which continue to exist by change and transformation over time, are shaped by carrying the traces of the past as well as the innovations brought by change. The evaluation of the cities in the context of these traces is necessary in terms of understanding the urban tissues and ensuring urban continuity. The study performed with this perspective aims to examine and compare the changes in the urban texture of Gaziantep at the beginning of the 20th century in the context of the planning studies that guide this change and the traces of the past. The idea that the decisions taken within the scope of the planning cannot lead the change process of the city by itself and that the ongoing urban and architectural values will affect the process considerably, has made it necessary for the study to focus on these values. In this context, the process of change of the city was examined in the context of the values originated from the past and the relationship between traditional and modern urban textures were tried to be analyzed. With the consideration that Turkey in that period cannot be evaluated independently of the ideology of modernism, studies primarily demonstrated the concept of modernism and the intellectual infrastructure beyond it. In this context, referring to the relationship between modernism and continuity concepts of modernism, Turkey architecture and its impact on urban design were questioned. The idea that the decisions taken at the urban scale is reflected in all scales of the architecture by creating a part-whole relationship and the change in the architecture necessitated the evaluation of the changes in the light of the planning studies. In the evaluation made, legislations leading planning studies and design understandings of the actors playing role in the process took place and the intellectual infrastructure underlying urban change was tried to be emphasized. As is known, comprehensive planning efforts began with the construction of Ankara in Turkey and in this direction architecture configuration of cities have changed. However, it is difficult to say that all Anatolian cities live this change simultaneously. This process started with the first urban plan prepared by Hermann Jansen in 1938 for the city of Gaziantep and the decisions taken within the scope of the plan preceded in the 1950 Kemal Ahmet Kemali Ȃru- Kemali Söylemezoğlu Plan. Therefore, this breaking point, which has undergone significant changes in the urban texture, was examined in order to reveal the new urban and architectural understanding which is adopted with the ideology of modernism, and to show the differences in the transition period from the traditional urban texture to the modern urban texture and at the same time to emphasize the continuities. In the study, the assessments which are conducted via cartographical method by the components such as urban circulation network, green open areas, residental areas and space organizations of houses, commercial and governmental areas that played a role in the formation of the urban fiction made it possible to discuss the concept of continuity in the urban and architectural aspect. The existence of urban and architectural continuities was questioned by comparing the situation of components before and after the planning of the city.
Benzer Tezler
- 1923-1960 döneminde Gaziantep'in imarı: Süreç ve aktörler
The development of Gaziantep in 1923-1960 period: Process and actors
MİNE ÖZOVACI KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VESİLE GÜL CEPHANECİGİL
- Erken Cumhuriyet Dönemi Türkiye'sinde kent planlama kültürünün yeşil politika ve hedefler çerçevesinde değerlendirilmesi - hermann jansen planları
Evaluation of urban planning culture in Early Republican Era Turkey within the framework of green policies and goals - hermann jansen plans
SİBEL GAZİ
Doktora
Türkçe
2023
TarihAnkara ÜniversitesiSosyal Çevre Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KÜBRA CİHANGİR ÇAMUR
- Modern period urban heritage sites as fragmented contexts: Conservation principles and strategies for the existing traces and components of Hermann Jansen's Adana plan
Parçalanmış bağlam olarak modern dönem kentsel miras alanları: Hermann Jansen'in Adana planının mevcut izleri ve bileşenleri için koruma prensipleri ve stratejileri
TUĞBA SAĞIROĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiKültürel Mirası Koruma Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AYŞE GÜLİZ BİLGİN ALTINÖZ
- İstanbul-İkitelli Organize Küçük Sanayi Bölgesi'nde mevcut durumun tespit ve değerlendirilmesi
Başlık çevirisi yok
F.ECEM EDİS
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KAYA ÖZGEN
- Erken cumhuriyet döneminde modern mimarlık ve sinemadaki temsili: Türkiye'nin kalbi Ankara (1934) filmi
Modern architecture in early republican period and representation: The case of Türkiye'nin kalbi Ankara (1934)
BURAK CAN YAKUPOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
MimarlıkBaşkent Üniversitesiİç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. UMUT ŞUMNU