Terkos su yoluna ait yapılar
Terkos waterway structures
- Tez No: 599317
- Danışmanlar: PROF. DR. NUR URFALIOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Tarihi ve Kuramı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 143
Özet
Su, yaşam için yegane ihtiyaçtır. Dünya'nın başlangıcından bu yana yerküremizde bulunan bu madde her türlü canlının yaşam kaynağını oluşturmaktadır. İnsanlık tarihine bakıldığında medeniyetler hep suyun bulunduğu lokasyonlara kurulmuştur. Temiz su erişimi her daim insanlık için bir problem olmuştur. Tarihsel sürece bakıldığında döneminde çözülen suya erişim problemi, bir sonraki dönemde göç, savaşla değişen yönetimler, yapı artışları gibi nüfussal nedenlerden ötürü daha fazla ihtiyaç haline gelmiş bu nedenle geçmiş dönemde çözülen problem yeni dönemde tekrar problem olmuştur. Dönemin teknolojileri kullanılarak farklı su yapıları inşa edilerek temiz suya ulaşmak ve kente ulaştırmak amaçlanmıştır. Tarihte birçok medeniyete başkent olan İstanbul da, birçok şehir gibi tatlı su kaynağı bakımından sorun yaşamıştır. Farklı dönemlerde şehrin su ihtiyacını karşılamak amacıyla dönemin teknolojisine uygun tesisler kurularak sorun çözülmeye çalışılmıştır. Roma-Bizans döneminde açık ve kapalı sarnıçlar, fetih sonrası Osmanlı döneminde su yolları ve şebekeler, son dönem Osmanlı döneminde ise buhar-motor teknolojisiyle iletilerek yüksek rakımda inşa edilen su kuleleri gibi yapılarla şehrin su ihtiyacı karşılanmıştır. 19. yüzyıl sonlarına kadar Halkalı, Kırkçeşme, Üsküdar ve Taksim gibi su yolları inşa edilmiştir. 1874 yılında ise Sultan Abdülaziz tarafından Fransız şirketine verilen imtiyazla kurulan Terkos Su Şirketi (Dersaadet Anonim Su Şirketi, fr. Compagnie des Eaux de Constantinople) gelişen İstanbul'un su ihtiyacını karşılamak için atılan önemli bir adım olmuştur. Beyoğlu, Galata, Haliç sahilleri ve Boğaz'ın Rumeli yakasında bulunan yapılara suyun iletilmesi maksadıyla kurulan tesisler sayesinde, İstanbul'a Terkos Gölü'nden basınçlı su verilerek konutlara suyun ulaştırılması sağlanmıştır. Bu çalışmada Terkos su yollarına ait anıtsal yapılar incelenerek mimari özelliklerinin belgelenmesi ve isale hattının bütüncül olarak ortaya çıkarılarak korunması için gerekli önerilerin sunulması amaçlanmıştır. İstanbul'da kurulan 5. büyük su tesisi olan Terkos isale hattı geç dönemde inşa edildiğinden yapılarda ileri teknoloji kullanılmış olup çalışma kapsamında incelenen yapılardan bazıları şunlardır: Terkos ve Feriköy su pompa istasyonları, Kağıthane su dağıtım yapısı, Edirnekapı, Şişli, Feriköy, Arnavutköy, Kireçburnu ve Boyacıköy su depoları, Bomonti su kulesi, Feriköy tamir atölyeleri ve lojmanlardır. Tarihi su yollarına ait yapıların belgelenerek ve özgün biçimde korunarak, bu tarihi kültür ve teknolojilerin gelecek nesillere aktarılması, İstanbul su tarihi mirasımız açısından büyük önem arz etmektedir.
Özet (Çeviri)
Water is the only need for life. Since the beginning of the world, water has been the source of life for all kinds of livings. When we investigate the history of humanity, civilizations have always been established in locations where water exists. But, accessing to clean water has always been main problem for humanity. Looking at the historical process, the problem of access to water, which was solved in its own period, became more needed due to population reasons such as migration, war-changing administrations and the increase of the buildings in the next periods. Different water structures have been built by using the technologies of the period. So that, it is aimed to reach clean water and to convey clean water to the city. Istanbul, the capital of many civilizations in history, also had problems in terms of fresh water resources like many cities. In order to meet the water needs of the city in different periods, the problem was tried to be solved by establishing facilities suitable for the technology of the period. The city's water needs were met by open and closed cisterns in the Roman-Byzantine period, waterways and networks in the Ottoman period after the conquest, and water towers constructed at high altitudes by steam-motor technology in the late Ottoman period. Waterways such as Halkalı, Kırkçeşme, Üsküdar and Taksim were built until the end of the 19th century. Terkos Water Company (Dersaadet Anonim Water Company, fr. Compagnie des Eaux de Constantinople) was established in 1874 with the privilege granted to the French company by Sultan Abdulaziz and it was an important step taken to meet the water needs of the developing Istanbul. Beyoglu, Galata, Golden Horn beaches and the Rumeli side of the Bosphorus to the buildings established with the purpose of conveying water, Terkos Lake water is delivered to the housings by supplying pressurized water. In this study, it is aimed to examine the monumental structures of Terkos waterways, to document their architectural features and to provide the necessary suggestions for the protection of the water supply line as a whole. Since Terkos Water System, which is the 5th largest water plant established in Istanbul, was built in the late period, some of the buildings examined in the scope of this study are: Terkos and Feriköy water pump stations, Kağıthane water distribution structure, Edirnekapı, Şişli, Feriköy, Arnavutköy, Kireçburnu and Boyacıköy water depots, Bomonti water tower, Feriköy repair shops and lodgings. The transfer of these historical cultures and technologies to future generations by documenting and preserving the original structures of historical waterways is of great importance for our Istanbul water history heritage.
Benzer Tezler
- İzmir Selvilitepe su pompa istasyonu mimari koruma projesi
Izmir Selvilitepe water pump station architectural conservation project
NAİDE GİZEMNUR ZENGİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP ERES ÖZDOĞAN
- İstanbul ili Avrupa yakası su havzalarında sürdürülebilirlik kapsamında risk analizleri ve değerlendirmeler
Risk analyses and evaluations within the scope of sustainability of the water basins in Istanbul European side
FIRAT PEKER
Doktora
Türkçe
2022
Çevre MühendisliğiYıldız Teknik ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜRREM BAYHAN
- İstanbul tarihi su sistemlerinin korunması için yönetim planı araştırması-Kırkçeşme su sistemi örneği
The study of a management plan to protect the historical water systems in Istanbul-The case of Kirkcesme water system
FİLİZ KARAKUŞ
Doktora
Türkçe
2017
MimarlıkGazi ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. Z. GEDİZ URAK
PROF. DR. ZUHAL ÖZCAN
- İstanbul Halkalı suları Beylik isale hattı üzerindeki su yapılarının koruma sorunları ve değerlendirilmesi
Conservation problems and evaluation of water buildings in Istanbul on Halkali waters Beylik water supply lines
GONCA AKSU
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖMER FARUK TUNCER