Yükseköğretimde bilgi yönetimi: Örgütsel bir model önerisi
Knowledge management in higher education: A proposal for an organizational framework
- Tez No: 602831
- Danışmanlar: PROF. DR. MÜNEVVER ÇETİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Bilgi ve Belge Yönetimi, Eğitim ve Öğretim, Information and Records Management, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 414
Özet
Bu araştırmada, devlet üniversitelerinde bilgi yönetimi yeterliliklerini lisans öğrencileri ve akademik personel açısından incelemek, bilgi yönetimi yeterliliklerini etkileyen örgütsel faktörleri akademik personel açısından ortaya çıkarmak, bilgi yönetimi yeterlilikleri ile süreci etkileyen faktörleri göz önüne alarak, bilgiyi üreten kurumlar olan üniversitelerin bilgi yönetimi etkililiğini arttıracak yükseköğretimde bilgi yönetimi modeli önermek amaçlanmıştır. Karma yöntemlerden sıralı açıklayıcı tasarım olarak düzenlenen araştırmada aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır: 1. Devlet üniversitelerinde bilgi yönetimi yeterlilikleri nasıldır? 2. Devlet üniversitelerinde bilgi yönetimi yeterliliklerini etkileyen örgütsel faktörler nelerdir? 3. Devlet üniversitelerinde bilgi yönetimi yeterlilikleri ile bu yeterlilikleri etkileyen örgütsel faktörler nasıl bir bağlamda modellenebilir? Araştırmanın nicel boyutuna ilişkin asıl uygulama örneklemi, olasılıklı örnekleme yöntemiyle belirlenmiş olup; katılımcılar, 2017-2018 ve 2018-2019 akademik yıllarında İstanbul ilinde devlet üniversitelerinde okuyan 798 lisans öğrencisi ve tam zamanlı olarak görev yapan 389 akademisyenden oluşmaktadır. Araştırmanın görüşme yapılan nitel boyutuna ilişkin çalışma grubu, amaçlı örneklem yöntemi ile belirlenmiş olup; katılımcılar, 2017-2018 ve 2018-2019 akademik yıllarında İstanbul ilinde devlet üniversitelerinde tam zamanlı olarak görev yapan 30 akademisyenden oluşmaktadır. Araştırmanın nicel boyutu için kullanılan“Yükseköğretimde Bilgi Yönetimi Yeterlilikleri Öğrenci Ölçeği”(YBYÖÖ) ile“Yükseköğretimde Bilgi Yönetimi Yeterlilikleri Akademik Personel Ölçeği”(YBYAPÖ) araştırmacı tarafından geliştirilmiştir. Araştırmanın nitel boyutunda, araştırmacı tarafından oluşturulan“Yükseköğretimde Bilgi Yönetimi Yeterliliklerini Etkileyen Örgütsel Faktörler”yarı yapılandırılmış akademik personel görüşme formu ile veriler toplanmıştır. Araştırmanın nicel boyutunda; ölçek geliştirme sürecinde MPLUS 6 ve diğer analizler için SPSS 21 programları kullanılmıştır. Ölçeklerin geliştirilmesi sürecinde Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA), Pearson korelasyon analizi ve eşleştirilmiş gruplar t-testinden yararlanılmıştır. Ölçeklerin geliştirilmesinden sonra yürütülen asıl uygulamada ise elde edilen puan ortalamalarının demografik özelliklere göre, farklılaşıp farklılaşmadığının değerlendirilmesine yönelik tek yönlü varyans analizleri (ANOVA) ve farklılaşmanın hangi alt gruplar arasında olduğunun belirlenmesi amacıyla LSD post hoc analizleri gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın nitel boyutunda ise, NVivo 12 nitel analiz programı kullanılarak içerik analizi yapılmıştır. Araştırmadan elde edilen bazı bulgular şunlardır: Nicel aşamada; bilgi yönetimi alt yapı yeterliliklerinden teknoloji boyutu yeterliliği algı düzeyi, hem öğrenciler hem de öğretim elemanları için“Katılıyorum”kategorisinde; bilgi yönetimi alt yapı yeterliliklerinden örgütsel yapı boyutu yeterliliği algı düzeyi hem öğrenciler hem de öğretim elemanları için“Kararsızım”kategorisinde; bilgi yönetimi alt yapı yeterliliklerinden örgütsel kültür boyutu ile bilgi yönetimi süreç yeterliliklerinden bilginin edinimi, bilginin dönüştürülmesi, bilginin kullanımı ve bilginin korunması boyutları yeterliliği algı düzeyi, öğrenciler için“Katılıyorum”kategorisinde olup öğretim elemanları için“Kararsızım”kategorisinde bulunmuştur. Yükseköğretimde bilgi yönetimi yeterliliklerini etkileyen örgütsel faktörleri ortaya çıkarmak amacıyla yürütülen nitel araştırmanın sonucunda; Bilgi Yönetimi Alt Yapı Yeterliliklerinden teknoloji boyutunu etkileyen örgütsel faktörlerin Fiziksel Koşullar, Bütçe, İnsan Kaynağı Yönetimi ve Teknolojik Kaynak Yönetimi olduğu; örgütsel yapı boyutunu etkileyen örgütsel faktörlerin İş Bölümü, İş Yükü, Zaman Yönetimi, İletişim, Bürokrasi ve Yapısal Farklılaşma olduğu; örgütsel kültür boyutunu etkileyen örgütsel faktörlerin Bürokrasi, Motivasyon, Bireyselcilik, İletişim ve Kurumsal Davranış olduğu; Bilgi Yönetimi Süreç Yeterliliklerinden bilginin edinimi boyutunu etkileyen örgütsel faktörlerin Bürokrasi, Bilgi Yönetimi Takımları, Kurumsal Platformlar, Örgütsel Yapı ve Bilgi Haritaları olduğu; bilginin dönüştürülmesi boyutunu etkileyen örgütsel faktörlerin Vizyon, Bürokrasi, Kişisel Tutumlar, Akademik İşbirliği ve Süreç Yönetimi olduğu; bilginin kullanımı boyutunu etkileyen örgütsel faktörlerin Vizyon, Bütçe, Süreç Yönetimi, Bürokrasi, Karar Alma Süreçleri ve Sürdürülebilir Akademik Bilgi Yönetimi olduğu; bilginin korunması boyutunu etkileyen örgütsel faktörlerin Şeffaflık, İş gücü, Bilgi Güvenliği, Örgütsel Kültür, Erişilebilirlik ve Arşivleme olduğu tespit edilmiştir. Son aşamada ise, nicel ve nitel bulguların bütünleştirilmesi sonucunda, Yükseköğretimde Bilgi Yönetimi Modeli önerilmiştir.
Özet (Çeviri)
In this study, it was aimed to explore the knowledge management capabilities in state universities from the perspectives of both students and academics, to identify the organizational factors affecting knowledge management capabilities from the perspective of academics, and to propose a knowledge management model for higher education institutions as knowledge creators so that the effectiveness of knowledge management can be enhanced. Designed as a sequential explanatory mixed method, this study explored the overarching research questions indicated below: 1. What are the levels of knowledge management capabilities in state universities? 2. What are the organizational factors affecting knowledge management capabilities in state universities? 3. How can the knowledge management capabilities in state universities and the organizational factors affecting these capabilities be modeled? In the quantitative phase of the research, probability sampling was used, and the participants were 789 undergraduate students and 389 academics working full-time in state universities in Istanbul during the periods of 2017-2018 and 2018-2019 academic years. In the qualitative phase of the research, purposive sampling was used, and the participants were 30 academics working full-time in state universities in Istanbul during the periods of 2017-2018 and 2018-2019 academic years. The instruments used in this study were developed by the researcher. In the quantitative phase of the study, two instruments; namely,“Student Survey of Knowledge Management Capabilities in Higher Education - SSKMCHE”and“Academic Staff Survey of Knowledge Management Capabilities in Higher Education - ASKMCHE”were constructed and used. In the qualitative phase of the study, a semi-structured interview form for academic staff measuring“The Organizational Factors Affecting Knowledge Management Capabilities in Higher Education”developed by the researcher was used for identifying the organizational factors. The analyses applied to the data collected in this study were performed both quantitatively and qualitatively. In the quantitative part of the study, MPLUS 6 and SPSS 21 programs were used during the stages of survey development of SSKMCHE and ASKMCHE. Explanatory Factor Analysis (EFA), Pearson correlation analyses, and matched-pair t-tests were first performed during the stages of survey development; then, in order to determine whether there are any significant differences among the means of independent groups according to demographic variables one-way analysis of variance (ANOVA) and to provide specific information on which means are significantly different from each other LSD post hoc analyses were carried out in the second step of the quantitative part of the study. In the qualitative part of the study, content analysis was performed utilising NVivo 12 qualitative analysis software. Some findings revealed in this research are indicated as follows: In the quantitative phase of the research, the perceived level of technology as the dimension in knowledge management infrastructure capabilities was revealed as“agree”for both students and academics; the perceived level of organizational structure as the dimension in knowledge management infrastructure capabilities was found out as“neither agree nor disagree”for both students and academics; the perceived level of organizational culture as a dimension in knowledge management infrastructure capabilities and the perceived levels of knowledge acquisition, knowledge conversion, knowledge application, and knowledge protection as the dimensions in knowledge management process capabilities were revealed as“agree”for students, but“neither agree nor disagree”for academics. In the qualitative phase of the research, the organizational factors influencing technology as the dimension in knowledge management infrastructure capabilities were identified as physical conditions, budget, human resource management, and technological resource management; the organizational factors affecting organizational structure as the dimension in knowledge management infrastructure capabilities were revealed as division of labor, workload, time management, communication, bureaucracy, and structural differentiation; the organizational factors influencing organizational culture as the dimension in knowledge management infrastructure capabilities were found out as bureaucracy, motivation, individualism, communication, and organizational behavior; the organizational factors affecting knowledge acquisition as the dimension in knowledge management process capabilities were identified as bureaucracy, knowledge management teams, institutional platforms, organizational structure, and knowledge maps; the organizational factors influencing knowledge conversion as the dimension in knowledge management process capabilities were revealed as vision, bureaucracy, individual attitudes, academic collaboration, and process management; the organizational factors affecting knowledge application as the dimension in knowledge management process capabilities were found out as vision, budget, process management, bureaucracy, decision-making processes, and sustainable academic knowledge management; the organizational factors influencing knowledge protection as the dimension in knowledge management process capabilities were identified as transparency, labor force, knowledge security, organizational culture, accessibility, and archiving. Finally, a Knowledge Management Model in Higher Education was proposed after the quantitative and qualitative findings were integrated holistically.
Benzer Tezler
- Okul yöneticilerinin açık liderlik, örgütsel adalet ve örgütsel erdemlilik algıları arasındaki ilişkilerin incelenmesi
Analysing the relationships between open leadership, organizational justice and organizational virtue of the school administrators
BARAN BARIŞ YILDIZ
Doktora
Türkçe
2019
Eğitim ve Öğretimİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER ÇETİN
- Bilişim sistemlerindeki gelişmelerin işletme yönetimine etkileri, yönetim bilişim sistemleri geliştirme ve bir uygulama örneği
Effects of the evoluation of information systems on management, management information systems development and an example of its application
ZUHAL TANRIKULU
Doktora
Türkçe
1999
İşletmeİstanbul ÜniversitesiOrganizasyon ve İşletme Politikaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EROL EREN
- Yükseköğretimde örgütsel imaj ve aidiyetin, mesleki sonuç beklentisi ve öğrenci sadakatini yordaması
Vocational outcome expectation and student loyalty being predicted by organizational image and belongingness in higher education
SELMA SAYDAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve Öğretimİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA YÜKSEL ERDOĞDU
- Belirsizlik yönetiminin öğretim elemanlarının stratejik hazır bulunuşluk, dayanıklılık ve proaktif davranış özelliklerine etkisi: Yükseköğretim örneği
The impact of uncertainty management on strategic readiness, resilience and proactive behavior characteristics of academic staff: The Case of higher education
ÇAĞRI AKSEL ÇİFTÇİ
Doktora
Türkçe
2024
Eğitim ve Öğretimİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER ÇETİN
- Yükseköğretimde örgütsel toksisite: Kaynakları, etkileri ve başa çıkma stratejileri
Organizational toxicity at higher education: Its sources, effects and coping strategies
GAMZE KASALAK
Doktora
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimAkdeniz ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUALLA BİLGİN AKSU