Belirsizlik yönetiminin öğretim elemanlarının stratejik hazır bulunuşluk, dayanıklılık ve proaktif davranış özelliklerine etkisi: Yükseköğretim örneği
The impact of uncertainty management on strategic readiness, resilience and proactive behavior characteristics of academic staff: The Case of higher education
- Tez No: 901973
- Danışmanlar: PROF. DR. MÜNEVVER ÇETİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Yükseköğretim, öğretim elemanları, belirsizlik yönetimi, stratejik hazır bulunuşluk, dayanıklılık, proaktif davranış, Higher education, faculty, uncertainty management, strategic readiness, resilience, proactive behavior
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 304
Özet
Küresel ekonomi ve dijital devrimin hakimiyet kurduğu yeni dünya düzeni hem toplum yapısını hem de örgütleri sürekli bir değişime ve gelişime maruz bırakmaktadır. Ekonomik, politik, sosyo-kültürel ve teknolojik alanda yaşanan ani, beklenmedik değişim ve gelişim hareketlerinin yarattığı etkiler şüphesiz örgütsel yaşamın sürdürülebilirliğine yönelik yeni örgütsel modeller ön plana çıkarmaktadır. Bu yeni düzenin insanlar ve örgütler üzerindeki fenomolojik etkisi beraberinde belirsizlik ortamını doğurmaktadır. Bu kırılgan ve geçirgen ortam eğitim örgütlerinide şüphesiz etkilemektedir. Yükseköğretim kurumlarının eğitim kalitesini yükseltmek ve değişen koşullara hızla uyum sağlayabilmeleri için araştırma merkezli, bilgiyi değere dönüştüren entelektüel sermaye unsurlarına sahip, beraberinde yaratıcılığı destekleyen ortamlar sunmaları gerekmektedir. Sürekli değişim çağında yaşanan gelişmeler göz önünde bulundurulduğunda, yükseköğretim kurumlarında bu tür ortamların sunulabilmesi için belirsizliğin yönetilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu süreçte belirsizlikle başa çıkmada; stratejik hazır bulunuşluk, dayanıklılık ve proaktif davranışlar geliştirmek gibi üç temel unsur göze çarpmaktadır. Bu nedenle araştırma bu kavramları birbiriyle bağlantılı olarak ele almaktadır. Bu noktadan hareketle bu araştırmanın temel amacı; yükseköğretimde belirsizlik yönetimi, stratejik hazır bulunuşluk, dayanıklılık ve proaktif davranış arasındaki ilişkiler örüntüsünün ortaya konmasıdır. Bu bağlamda öncelikle öğretim elemanlarının yöneticilerine yönelik belirsizlik yönetimi algılarını belirlemek amacı ile“belirsizlik yönetimi algısı ölçeği”geliştirilmiştir. Yükseköğretimde belirsizlik yönetimi ile stratejik hazır bulunuşluk, dayanıklılık ve proaktif davranış arasındaki ilişkiler örüntüsünün belirlenmesi amacı ile yapılan bu çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden biri olan korelasyonel araştırma modeli kullanılmıştır (Creswell, 2017 s.430). Bu çalışmanın evrenini araştırmanın amacı doğrultusunda 2023-2024 akademik yılında İstanbul ilinde bulunan devlet ve vakıf olmak üzere toplamda 58 yükseköğretim kurumunda görev yapan 41.355 öğretim elemanı oluşturmaktadır (Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi, 2024). Araştırmanın örneklemini ise 2023-2024 akademik yılında İstanbul ilinde bulunan devlet ve vakıf yükseköğretim kurumlarında görev yapan 500 öğretim elemanı oluşturmaktadır. Veriler; kişisel bilgi formu,“ Okullarda Stratejik Planlama Ölçeği”,“Belirsizlik Yönetimi Algısı Ölçeği”,“Mesleki Dayanıklılık İnancı Ölçeği”ve“Proaktif Davranış Ölçeği”kullanılarak toplanmıştır. Dört farklı ölçek yoluyla katılımcılardan elde edilen veriler SPSS 29.0 paket programı ile analiz edilmiştir . Analiz öncesinde sayısal verilerin normal dağılıma uygun olup olmadığını belirlemek amacı ile Kolmogorov-Smirnov, Shapiro-Wilk, Skewness ve Kurtosis testleri kullanılmıştır. Buna ek olarak Histogram ve Q-Q Plot grafik değerleri ile verilerin dağılımı değerlendirilmiştir. Verilerin normal bir dağılıma sahip olduğu belirlenmiştir. Veri setinden elde edilen kategorik veriler, frekans ve yüzde değerleri ile ifade edilirken; sayısal verilerin normallik varsayımını karşılaması nedeniyle ortalama ve standart sapma ile sunulmuştur. Veri analizi sırasında, iki bağımsız grup arasındaki karşılaştırmalar“Bağımsız Örneklem T Testi”ile yapılırken, ikiden fazla bağımsız grup olduğunda“Tek Yönlü ANOVA”Testi tercih edilmiştir. ANOVA testi sonucunda anlamlı farklılık bulunan sonuçlarda farklılığın kaynağını tespit etmek amacıyla varyanslar homojen ise Tukey, varyanslar homojen değil ise Tamhane Testi kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmak amacıyla Pearson korelasyon testi kullanılmıştır. Bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerindeki etkisinin incelenmesi için ise basit doğrusal regresyon analizinden faydalanılmıştır. Belirsizlik yönetiminin; stratejik hazır bulunuşluk, dayanıklılık ve proaktif davranış üzerindeki etkisinin nasıl ve neden oluştuğunun ortaya konması için aracılık analizi yapılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre; yükseköğretim yöneticilerinin belirsizlik yönetimi yeterliklerine ilişkin öğretim elemanı algıları“belirsizlikle baş etme stratejileri”alt boyutu yüksek iken“belirsizlik toleransı”alt boyutunun orta düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca öğretim elemanlarının stratejik hazır bulunuşluk, dayanıklılık ve proaktif davranış algılarının yüksek düzeyde olduğu saptanmıştır. Öğretim elemanı algılarına göre; belirsizlik yönetimi, stratejik hazır bulunuşluk, dayanıklılık ve proaktif davranış düzeyi cinsiyete özgü anlamlı bir farklılık göstermemektedir. Öğretim elemanlarının belirsizlik yönetimi, stratejik hazır bulunuşluk, dayanıklılık ve proaktif davranış algılarında yaşa, eğitim durumuna, mesleki kıdeme ve ünvana göre anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilmiştir. Korelasyon analizinden elde edilen bulgular doğrultusunda; öğretim elemanlarının belirsizlik yönetimi, stratejik hazır bulunuşluk, dayanıklılık ve proaktif davranış algıları arasında istatistiksel açıdan pozitif yönde anlamlı ilişki saptanmıştır. Yükseköğretimde belirsizlik yönetiminin stratejik hazır bulunuşluk, dayanıklılık ve proaktif davranış üzerindeki etkisinin belirlenmesi amacı ile yapılan regresyon analizi anlamlı bulunmuştur. Elde edilen bu sonuçlara göre; yükseköğretim yöneticilerinin belirsizlik yönetimi yeterliklerine ilişkin öğretim elemanı algıları; öğretim elemanlarının stratejik hazır bulunuşluk, dayanıklılık ve proaktif davranış düzeyini anlamlı ve pozitif yönde yordamaktadır. Araştırmadan elde edilen bir diğer sonuca göre; stratejik planlama ile belirsizlik yönetimi arasındaki ilişkide proaktif davranışlar ile mesleki dayanıklılığın kısmi aracı olduğu tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
The new world order, dominated by the global economy and the digital revolution, exposes the social structure and organizations to constant change and development. The effects of sudden and unexpected changes and development movements in the economic, political, socio-cultural and technological fields undoubtedly bring new organizational models to the forefront for the sustainability of organizational life. The phenomenological impact of this new order on people and organizations creates an environment of uncertainty. This fragile and permeable environment undoubtedly affects educational organizations. To improve the quality of education and adapt rapidly to changing conditions, higher education institutions need to provide research-centred environments, have intellectual capital elements that transform knowledge into value, and support creativity. Considering the developments in the era of continuous change, it is important to manage uncertainty to provide such environments in higher education institutions. In this process, three basic elements such as strategic readiness, resilience and developing proactive behaviors stand out in dealing with uncertainty. Therefore, this research addresses these concepts about each other. From this point of view, the main purpose of this research is to reveal the pattern of relationships between uncertainty management, strategic readiness, resilience and proactive behavior in higher education. In this context, firstly, the“uncertainty management perception scale”was developed to determine academic staff perceptions towards their managers. In this study, which aims to determine the pattern of relationships between uncertainty management in higher education and strategic readiness, resilience and proactive behavior, the correlational research model, which is one of the quantitative research methods, was used (Creswell, 2017 p.430). The population of this study consists of 41,355 academic staff working in 58 higher education institutions, both public and foundation, in the province of Istanbul in the 2023-2024 academic year (Higher Education Information Management System, 2024). The sample of the study consists of 500 academic staff working in state and foundation higher education institutions in Istanbul in the 2023-2024 academic year. Data were collected using a personal information form,“Strategic Planning in Schools Scale”,“Uncertainty Management Perception Scale”,“Professional Resilience Belief Scale”and“Proactive Behavior Scale”. The data obtained from the participants through four different scales were analyzed with SPSS 29.0 package program. Before the analysis, Kolmogorov-Smirnov, Shapiro-Wilk, Skewness and Kurtosis tests were used to determine whether the numerical data were suitable for normal distribution. In addition, the distribution of the data was evaluated with Histogram and Q-Q Plot graph values. It was determined that the data had a normal distribution. While categorical data obtained from the data set were expressed with frequency and percentage values, numerical data were presented with mean and standard deviation since they met the normality assumption. During the data analysis, comparisons between two independent groups were made with the“Independent Sample T Test”, while the“One-Way ANOVA”test was preferred when there were more than two independent groups. In order to determine the source of the difference in the results where there was a significant difference as a result of the ANOVA test, Tukey Test was used if the variances were homogeneous and Tamhane Test was used if the variances were not homogeneous. Pearson correlation test was used to reveal the relationship between variables. Simple linear regression analysis was used to examine the effect of the independent variable on the dependent variable. Mediation analysis was conducted to reveal how and why uncertainty management has an effect on strategic readiness, resilience and proactive behavior. According to the results of the study, it was determined that the perceptions of the academic staff regarding the uncertainty management competencies of higher education administrators were high in the sub-dimension of“strategies for coping with uncertainty”and medium in the sub-dimension of“uncertainty tolerance”. In addition, it was determined that the perceptions of strategic readiness, resilience and proactive behavior of the academic staff were at a high level. According to the perceptions of the academic staff; uncertainty management, strategic readiness, resilience and proactive behavior level do not show a significant difference specific to gender. It was determined that there was a significant difference in the perceptions of uncertainty management, strategic readiness, resilience and proactive behavior of the academic staff according to age, educational status, professional seniority and title. In line with the findings obtained from the correlation analysis, a statistically significant positive relationship was found between the perceptions of uncertainty management, strategic readiness, resilience and proactive behavior of academic staff. The regression analysis conducted to determine the effect of uncertainty management on strategic readiness, resilience and proactive behavior in higher education was found significant. According to these results; instructor perceptions of higher education administrators' uncertainty management competencies predict instructors' strategic readiness, resilience and proactive behavior levels significantly and positively. According to another result obtained from the study, proactive behaviors and professional resilience were found to be partial mediators in the relationship between strategic planning and uncertainty management.
Benzer Tezler
- Belirsizlik yönetiminin işle bütünleşme, inisiyatif alma ve kariyer planlaması üzerindeki etkisi: Karma yöntem araştırması
The impact of uncertainty management on work engagement, initiative taking and career planning: Mixed method research
SAVAŞ VARLIK
Doktora
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimAkdeniz ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLHAN GÜNBAYI
- Belirsizlik yönetimi ve proaktif davranışlar ile ilişkisi
Uncertainty management and its relationship with proactive behaviors
AYŞEGÜL ATALAY MAZLUM
Doktora
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiEğitim Yönetimi ve Politikası Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ BALCI
- Okullarda yaşanan belirsizliklerin okul amaçları bağlamında değerlendirilmesi
Evaluation of uncertainty experienced in schools within the context of school objectives
EMİNE DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimAydın Adnan Menderes ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RUHİ SARPKAYA
- Acil yardım ve afet yönetimi bölümü öğrencilerinin akademik risk alma eğilimleri ve liderlik özelliklerinin belirlenmesi kriz ve kaos yönetimi çerçevesinde değerlendirilmesi; Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi örneği
Correlation between leadership styles and academic risk taking features of emergency and disaster management department students evaluation in crisis and chaos management framework: Çanakkale Onsekiz Mart University example
SALİH KÖSEOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiAfet Eğitimi ve Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FEHMİ VOLKAN AKYÖN
- Exploring uncertainty experiences, and management among elt students: A case study
İngilizce öğretmenliği lisans öğrencilerinin belirsizlik deneyimlerini ve yönetimini keşfetmek: Bir vaka analizi
RABİA KULPU
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Eğitim ve ÖğretimÇukurova Üniversitesiİngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MERYEM AKÇAYOĞLU