Orhan Veli Kanık'ın öykülerinin söz varlığı açısından incelenmesi
Analysis of Orhan Veli Kanık's stories in terms of vocabulary
- Tez No: 612610
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AHMET NAİM ÇİÇEKLER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Orhan Veli, Öykü, Söz varlığı, Sözcük, Sözcük grupları, Orhan Veli, Story, Vocabulary, Word, Word groups
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 178
Özet
Cumhuriyet Devri Türk edebiyatının ve Garip akımının önemli isimlerinden olan Orhan Veli, şiirlerinin dışında kaleme aldığı öykülerle düzyazı türündeki başarısını ortaya koymuştur. Biri serbest çeviri olmak üzere toplamda yedi öyküsü bulunan Orhan Veli, şiirlerindeki ironiyi öykülerine de aktarır. Öykülerinde sıradan insanın hayatından kesitler sunarak okuru önemsiz görünen, durup düşünmeye değer bulunmayan anlar ve olaylar üzerinde düşünmeye sevk eder. Hayatın bir kesiti, günün bir anı, sıradan insanın ihtiyaçları, balıkçılar ve deniz insanlarının yaşamı onun öykülerinin temasını oluşturur. Öykülerinde sözcükler yoluyla okurun zihin dünyasına nüfuz eder. Bu çalışmada Orhan Veli'nin sanat anlayışı, hayata, insana ve topluma bakış açısı ile söz varlığı arasındaki bağ incelenmiştir. Öykülerinde yer alan söz varlığı ögeleri ayrıntılı bir şekilde irdelenerek cümlenin en küçük birimi olan sözcükten sözcük gruplarına doğru bir inceleme yapılmıştır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Orhan Veli'nin hayatı, eserleri ve incelenen öyküleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde Türkçenin söz varlığı ve kelime grupları kaynak tarama yöntemiyle ayrıntılı bir şekilde açıklanmıştır. Üçüncü bölümde Orhan Veli'nin öykülerinin söz varlığı analizi yapılarak her bir öyküde yer alan sözcükler, cümle içerisinde kullanıldıkları bağlamdan hareketle görevlerine göre fişleme yöntemiyle tasnif edilmiştir. İkileme, deyim, kalıp sözler (ilişki sözleri) gibi bir toplumun maddi ve manevi değerlerini, örf-âdetlerini, bireyler arasındaki ilişkilerini yansıtan söz varlığı ögeleri tanık cümlelerle örneklendirilmiştir. Söz varlığı ögeleri, öykülerde ne kadar kullanıldığını ifade eden kullanım sıklıkları ve mevcut sözcükler içerisindeki oranları hesaba katılarak sayısal verilerle yorumlanmıştır. Kelime grupları ise her bir grup ayrı şekilde kategorize edilerek tanık cümlelerle ve oransal dağılımı gösteren şekillerle ifade edilmiştir. Orhan Veli'nin hacimli olmayan öykülerinde söz varlığına dair zengin bilgiler elde edilmiştir. Bu öykülerde belirli sözcüklerin sıklıkla tekrarlanması, kalıp sözler, ikilemeler ve deyimlerin ustalıkla kullanılması, sözcük gruplarının zenginliği onun söz varlığına sunduğu katkıyı gözler önüne serer.
Özet (Çeviri)
Orhan Veli, one of the leading names of the Republican Period Turkish literature and the Garip movement, showed his success in the prose type with the stories he wrote apart from his poems. Orhan Veli, who has seven stories, one of which is a free translation, also gives the irony in his poems to his stories. By displaying sections from the lives of ordinary people in his stories, he forces the reader to consider the moments and events that appear trivial and are not worth considering. A section of life, a moment of the day, the demands of the ordinary person, the life of fishers, and people living around the sea constitute the theme of his stories. In his stories, he infiltrates the reader's mind through words. In the study, the connection between Orhan Veli's perception of art, his perspective on life, people, and society and his vocabulary was analyzed. By reviewing the vocabulary elements in his stories in detail, a study was conducted from the word, which is the smallest unit of the sentence, to word groups. The study has three parts. In the first part, information on the life of Orhan Veli, his works, and his stories that were examined was presented. In the second part, the vocabulary and word groups of Turkish were described in detail with the method of literature review. In the third chapter, the vocabulary analysis of Orhan Veli's stories was conducted, and the words in each story were grouped by filing methods according to their functions based on the context in which they were employed in the sentence. The items of vocabulary that display the material and moral values, customs, and relationships between individuals, such as reduplication, idiom, particular phrases (relationship words), were illustrated by witness sentences. The vocabulary components were evaluated with numerical data, considering the frequency of use, which means how much they were employed in stories and their proportions in existing words. On the other side, word groups were classified individually and expres-sed with witness sentences and proportional figures. Abundant information concerning the vocabulary was collected in Orhan Veli's nonvoluminous stories. The constant repetition of specific words in these stories, the subtle use of phrases, reduplication, and idioms, the richness of word groups exhibits his contribution to vocabulary.
Benzer Tezler
- Çağdaş Türk edebiyatında ütopya
Başlık çevirisi yok
NURETTİN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
1992
Türk Dili ve Edebiyatıİnönü ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CAHİT KAVCAR
- Orhan Veli Kanık'ın şiir ve tiyatro çevirilerinin kuramsal açıdan incelenmesi
A Theoretical view to poetry and drama translations by Orhan Veli Kanık
BEKİ HALEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Batı Dilleri ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN ANAMUR
- Orhan Veli'nin şiirlerinde kelime sıklığı üzerine bir araştırma
A study on word frequency in Orhan Veli?s poems
BELKIZ KILINÇARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
YRD. DOÇ. DR. KÂZIM KARABÖRK
- Adnan Veli Kanık'ın Türk yazınındaki yeri
The place of Adnan Veli Kanık in Turkish literature
SEMA ERYÜKSEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAYRUNİSA TOPÇU
- Yabancılara Türkçe öğretiminde Orhan Veli Kanık'ın Hoşgör Köftecisi kitabının A1-A2-B1-B2 düzeyinde uyarlanması
Adaptation of Orhan Veli Kanık's 'Hoşgör Köftecisi' to the A1-A2-B1-B2 level in teaching Turkish language to foreigners
MEHMET ÖZKAN ÇAKMAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞABAN SAĞLIK