Rebii Gorbon: Mimarlık ve seramik arasında bir kariyer
Rebii Gorbon: A career between architecture and ceramics
- Tez No: 612734
- Danışmanlar: DOÇ. DR. VESİLE GÜL CEPHANECİGİL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 246
Özet
20. yüzyıl, Türkiye'de mimarlık mesleğinin profesyonelleşmesinin yanı sıra, mimarların kariyerlerinin meslek pratiğinin farklı alanlarına yoğunlaşarak çeşitlenmesiyle farklı meslek güzergahlarının oluşmasına tanıklık eder. Bu çerçevede hem mimari hem de sanatsal ve endüstriyel seramiğin tasarım ve üretim alanlarında öne çıkan faaliyetleri ile Rebii Gorbon'un meslek hayatı, dönemi içerisinde dikkat çekici bir örnek oluşturur. Ancak Gorbon'un çok yönlü kariyeri ve üretimleri, son dönemde yıkımıyla gündeme gelen Karaköy Yolcu Salonu dışında büyük oranda bilinmezliklerle yüklüdür. Bu çalışma Gorbon'un meslek hayatını arşiv ve literatür araştırmalarının yanı sıra ailesi, meslektaşları ve öğrencileriyle yapılan sözlü tarih çalışmalarına dayanarak kurmayı, mimarlık ve mimari seramik alanındaki çalışmalarını üretildikleri dönemler bağlamında tartışmayı hedeflemektedir. Rebii Gorbon Güzel Sanatlar Akademisi 1934 yılı mezunlarındandır. Kariyerinin ilk yıllarında katıldığı mimari yarışmalarda çeşitli dereceler alan Gorbon, mimari üretimlerini 1960'ların ortalarına kadar tasarımcı, uygulayıcı ve yüklenici gibi değişen rollerle gerçekleştirir. Gorbon'un mimarlığı, 1950'lerin sonlarından başlayarak farklı güzergahlara referans vermeye, eğitimin yanı sıra endüstriyel tasarım ve üretimle kesiştiği arayüzler oluşturmaya başlar. Yapılı çevrenin üretimi alanındaki mesleki pratiklerine, yüzyıl ortalarında akademisyenlik ve seramik üreticiliği gibi farklı roller eklemlenir. Mimarın mesleki yaşamındaki tüm bu etkinlik alanları birbirinden ayrı, kronolojik bir izlek tariflemez; aksine birbiriyle bağlantılı ve kesişen süreçlerdir. Özel mimarlık bürolarının yaygın olmadığı, mimarların büyük çoğunluğunun çeşitli bürokratik kimlikler altında faaliyet yürüttüğü bir dönemde Rebii Gorbon serbest mimarlık kariyerini seçmiştir. Yapı üretimiyle doğrudan ilişkili olduğu bu sürece bakıldığında, günümüzdeki tasarım ve uygulama süreçlerini ayrıştıran genel eğiliminin aksine, Gorbon'un inşa etme eylemi ile oldukça iç içe olan bir mimar portresi çizdiğini söylemek mümkündür. Rebii Gorbon'un öğrencilik yıllarında başlayan ve mesleki yaşamında ciddi bir dönüşüm yaratan seramiğe ilgisi özellikle 1950'lerde yoğunlaşmıştır. Bu dönemdeki kişisel üretimleri, ilerleyen yıllarda birkaç kişinin çalıştığı küçük çaplı bir işletmeye dönüşmüştür. 1958'de Sınai Kalkınma Bankası'nın desteğiyle Levent'te kurulan ve ana faaliyeti sanat ve sofra seramiği üretimi olan Gorbon Seramik Fabrikası, 1963'te ortakları arasında Sınai Kalkınma Bankası'nın da bulunduğu Gorbon-Işıl Seramik A.Ş.'ye dönüşmüş ve seramik karo üretimine başlamıştır. Gorbon Seramik artan talebe kıyasla oldukça az sayıda firmanın faaliyet gösterdiği ve kalite problemlerinin gündemde olduğu bir ortamda üretim yapmaya başlamış, bu açıdan sektörün gelişiminde öncü bir rol üstlenmiştir. Endüstriyel ve sanatsal seramik tasarımının ara kesitinde konumlanan Gorbon Seramik, seramik tasarımına yatırım yapan ilk firmalardan biri olmuştur. Gorbon Işıl'daki üretimlerin yanı sıra Rebii Gorbon, 1962 yılında İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Mimarlık Bölümü'nde Keşif ve Meslek Bilgisi öğretmeni olarak görev yapmaya başlamıştır. 1970 tarihinde profesör unvanı alan Gorbon, Akademi'deki öğretim üyeliği görevini 1979'daki emekliliğine kadar sürdürmüştür. Yapılı çevrenin inşası alanında uzun yıllar boyunca edindiği deneyimi aktardığı Akademi'deki eğitimci rolü, Gorbon'un kariyerinde sektörün profesyonelleşmesine yönelik bir başka eylem alanı tariflemektedir. Gorbon'un meslek hayatı, farklı zaman aralıklarında farklı alanlara yoğunlaşır ve mesleğin farklı güzergahlarına referans verir. Rebii Gorbon mimarlık meslek alanındaki örgütlenme ve profesyonelleşme çabalarına tanıklık eden bir dönemde, kendine özgü ve dinamik bir kariyer kurgulamıştır. Gorbon, yapılı çevrenin inşası alanındaki üretim ilişkileri bağlamında diğer aktörlerle çeşitli biçimlerde iletişim kuran, aynı zamanda yeni üretim biçimleri kurgulayan bir meslek profesyoneli portresi çizer. Mimari üretim alanında Erken Cumhuriyet Dönemi'nden başlayarak, oldukça uzun denebilecek bir süre boyunca farklı rollerle aktif olur. Aynı zamanda Türkiye'de seramik tasarım tarihi, seramiğin mimari yapılarla ilişkisi ve dönemin yapı malzemeleri sektörünün gelişiminde önemli bir aktördür. Türkiye modern mimarlığının üretken ve çok yönlü mimarlarından biri olan Rebii Gorbon'un kariyerindeki serbest mimar, eğitimci, sanatsal ve yapısal seramik üreticisi rolleri aynı zamanda döneminin özgün dinamiklerini anlamayı olanaklı kılmaktadır. Gorbon'un mimari tasarımlarındaki modern dil, Akademi'de Egli öncülüğünde gerçekleşen eğitim reformunun izlerini taşımaktadır. Mimarlık kariyerinde üstlendiği farklı roller, dönemin yapı üretim pratiklerini, aktörlerin ilişkilerini ve yeni mimarlık yapma biçimlerini yansıtması yönüyle önemlidir. 1950'li yıllarda ülkedeki kısıtlı yapı malzemesi endüstrisi Gorbon'un yapısal seramik üretimine zemin oluşturmuştur. Yine dönemin mimarlık ürünü ile sanatsal üretim birliktelikleri, mimarın seramik alanındaki çalışmalarına yön vermiştir. 1960'lı yıllarda Güzel Sanatlar Akademisi'nde meslek profesyonellerinin eğitimci olarak görevlendirilmesi tercihi, Gorbon'un kariyerinin son dönemlerinde mezunlarından biri olduğu kurumda Meslek Bilgisi dersi hocalığı yapmasına olanak tanımıştır. Mimarlık tarihi yazımında ön planda olan mimar ve yapılara yönelik ilginin dışında kalmış olan Rebii Gorbon'un büyük ölçüde bilinmeyen, çok yönlü kariyerinin bütüncül biçimde ortaya konması, 20. yüzyılda mimarlık mesleğinin farklı izleklerine ve dönemin mimarlık ortamına dair bir perspektif sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
The 20th century portrays the professionalization of architecture as well as the formation of different professional routes with the diversification of architects' careers as they concentrate on different areas of professional practice. In this context Rebii Gorbon's career, which was based on architecture and also artistic and industrial ceramics design and manufacturing process, is a remarkable example of his era. On the other hand, Gorbon's versatile professional life and works are mostly unknown except for Karaköy Passenger Hall, which has become a current issue after its destruction and reconstruction project. This study aims to structure Gorbon's professional life by conducting archival research, literature review and oral history interviews with his family, students and colleagues. It is also intended to discuss his works on architecture and architectural ceramics in the context of their period. Rebii Gorbon was graduated from the Academy of Fine Arts in 1934. In the early years of his career, he participated in various architectural competitions and this stage was followed by a period in which he was active as a freelance architect in the field of building production. Rebii Gorbon performed his architectural productions in changing roles such as designer, implementer and contractor until the mid-1960s. Starting from the late 1950s, Gorbon's architectural practices began to introduce different routes and interfaces between architecture, industrial design and production as well as education. In the mid-century, different roles such as academic and ceramic production were added to his professional practices in the production of the built environment. All these activities do not describe a separate, chronological theme, on the contrary, they are interconnected and intersecting processes. Rebii Gorbon chose his career as a freelance architect in a period when private architectural offices were not widespread, and the vast majority of architects operated under various bureaucratic identities. Considering his career, which was directly related to building processes, Gorbon portrays an architect that has closely related to the act of construction in contrast to the current general tendency that separates the design and application processes. Gorbon's interest in ceramic, which started in his student years and created a serious transformation in his professional life, intensified, especially in the 1950s. The personal production of art ceramics of this period turned into a small enterprise with a few workers in the following years. Founded in 1958 in Levent with the support of Industrial Development Bank, Gorbon Ceramics Factory, whose main activity was the production of art and table ceramics, had been transformed into Gorbon-Işıl Seramik A.Ş. and started to produce ceramic tiles. Compared to the increasing demand, Gorbon Ceramics had started to produce in an environment where a small number of companies operated and quality problems were on the agenda. In this respect, the company had played a leading role in the development of the sector. Located in the cross-section of industrial and artistic ceramic design, Gorbon Ceramics was one of the first companies to invest in ceramic design. In addition to the productions in Gorbon Işıl, Rebii Gorbon started to work as an academician at Istanbul State Academy of Fine Arts in 1962. He became a professor in 1970 and was a faculty member at the Academy until his retirement in 1979. Gorbon's role as a scholar, in which he conveyed his many years of experience in the construction of the built environment, represents another practice for the professionalization of the building sector in his career. Gorbon's professional life focuses on different architectural practices at particular periods and refers to distinctive routes of the profession. Rebii Gorbon has established a unique and dynamic career in a period that witnessed the professionalization of architecture. Starting from the Early Republican period in the field of architectural production, he was active in various roles for a long period time. In addition, he has been a significant actor in the development of the ceramic design history, the relationship between architecture and ceramics and the building materials industry in Turkey. The occupational identities of Rebii Gorbon, who is one of the most productive and versatile architects of the modern architecture in Turkey, such as freelance architect, scholar, artistic and architectural ceramics manufacturer provides an insight into the unique dynamics of the period. The modern language in Gorbon's architectural designs bears the traces of educational reform under the leadership of Egli at the Academy. The different roles, which he undertook in his architectural career, are important in terms of reflecting the building production practices of the period, expressing the relations between the actors and demonstrating the new ways of practicing architecture. In the 1950s, the limited building material industry in the country laid the groundwork for Gorbon's architectural ceramic production. Besides, the art and architecture synthesis of the period gave direction to the architect's ceramic works. The preference of employing professionals of the building sector as lecturers at the Academy of Fine Arts in the 1960s enabled Gorbon to teach at the institution from which he graduated. To establish the mostly unknown, versatile career of Rebii Gorbon, who is not at the forefront of architectural history writing, as a whole provides a perspective on the different aspects of the architectural profession in the 20th century and the architectural environment of the period.
Benzer Tezler
- Mesken tutma sürecinde karşılaşmalar: Levent Mahallesi evleri
Confrontations in dwelling: Houses of Levent Neighbourhood
NUR GAYRETLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Mimarlıkİstanbul Bilgi ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İHSAN BİLGİN
- İstanbul kent dokusunda 20.yüzyıl mimarlığına ait bir örnek: 4. Levent Toplu Konutları ve korunmasına yönelik öneriler
An example of 20th century architecture in istanbul urban fabric: 4. Levent Mass Housing and recommendations for conservation
ZEYNEP KOÇOĞLU UYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ UZAY YERGÜN
- I-II-III-IV. Levent toplu konut alanlarındaki işlevsel ve mekansal değişimin kullanıcı görüşlerine göre değerlendirilmesi
Başlık çevirisi yok
AYÇA AYTAÇ TEPE
Yüksek Lisans
Türkçe
1995
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiPROF.DR. NURAN ZEREN GÜLERSOY
- Türkiye ve Avrupa Birliği ülkelerinde küçük ve orta boyutlu işletmeler açısından istihdam politikaları
Başlık çevirisi yok
REBİİ SAVAŞIR
Doktora
Türkçe
1997
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriDokuz Eylül ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET SÖNMEZ
- 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu'na göre yaşlılık, malullük ve ölüm sigortası
Başlık çevirisi yok
REBİİ SAVAŞIR
Yüksek Lisans
Türkçe
1990
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriDokuz Eylül ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ NAZIM SÖZER