Çok uluslu şirketlerin uluslararası hukuk kişiliği
International legal personality of multinational corparations
- Tez No: 612979
- Danışmanlar: PROF. DR. CÜNEYT YÜKSEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Çok Uluslu Şirketler, Devletdışı Aktörler, Uluslararası Hukuk Kişiliği Teorileri, Küreselleşme, Ulusötesi Hukuk, Multinational Corporations, Non-state Actors, International Legal Personality Theories, Globalization, Transnational Law
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 162
Özet
Uluslararası hukukun sadece devletler arasındaki hukuki ilişkilerle ilgilenen bir hukuk dalı olup olmadığı tartışması yaklaşık bir asırdır, özellikle de İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde, yoğun bir şekilde sürmektedir. Devletdışı aktörler gibi son derece geniş bir kavram çatısı altında anılan çeşitli kişi topluluklarının veya gerçek kişilerin uluslararası hukuk ile ilişkilerinin niteliğine dair farklı görüşler, bu tartışmanın odağında yer almaktadır. Söz konusu tartışma çerçevesinde, bir yandan devlet merkezci ön kabuller üzerine inşa edilmiş modern uluslararası hukukun teorik temellerini sarsmama, öte yandan ise bilhassa küreselleşme ile birlikte temel dinamikleri büyük değişimlere uğrayan uluslararası toplumun güncel ihtiyaçlarına cevap verme çabaları madalyonun iki yüzünü oluşturmaktadır. Esas olarak, uluslararası hukuk kişiliği konusunu ele alan oldukça zengin ama bir o kadar da belirsizliklerle dolu bir doktrinin ortaya çıkmasının arkasında yatan temel sebep, birbiriyle uzlaşması zor bu çabalar arasında bir denge noktası bulma hedefidir. Modern uluslararası düzenin en çok güç kazanan, dolayısıyla uluslararası toplumun ihtiyaçlarını en çok şekillendiren ve istikrarını en çok etkileyen devletdışı aktörü ise dünyanın dört bir köşesinde geniş çaplı ekonomik faaliyetler yürüten çok uluslu şirketlerdir. Dünyanın neredeyse tek bir pazar hâline geldiği ve birçok ekonomik faaliyetin“özelleştiği”bir küresel düzende çok uluslu şirketlerin ellerinde biriken güç, beraberinde bu şirketlerin hukuki denetiminin nasıl yapılacağı ve elde ettikleri hakların sınırlarının nereye kadar uzandığı meselelerini uluslararası toplumun önemli gündemlerinden biri hâline getirmiştir. Bu meselelerin doğal temel tartışma zemini ise, pek de şaşırtıcı olmayacak bir şekilde, uluslararası hukuk kişiliği teorileri olmuştur. Üç bölümden oluşan bu çalışma, çok uluslu şirketlerin uluslararası hukuk kişiliği meselesini farklı yönleriyle ele almayı hedeflemektedir. İlk bölümde, çok uluslu şirketler kavramından ve küreselleşme bağlamında bu şirketlerin gelişiminden bahsedilmektedir. İkinci bölümde devletdışı aktörlerin uluslararası hukuktaki yerini temellendirmek üzere geliştirilmiş olan farklı uluslararası hukuk kişiliği teorileri ele alınmaktadır. Son bölümde ise benimsenen uluslararası hukuk kişiliği teorisi çerçevesinde çok uluslu şirketlerin uluslararası hukuk kişiliği incelenmektedir.
Özet (Çeviri)
The debate of whether international law is a branch of law which is only in concern with the legal relations between and among states has often been cited for the last century, particularly in the wake of the Second World War. A variety of views on the nature of the relationship between international law and various collective persons or natural persons encompassed by the broad term non-state actors lie at the heart of this debate. In this context, on one side of the coin, there are efforts for not shaking the theoretical foundations of modern international law built on the state-centric premises, while there are also efforts for being able to address the contemporary necessities of the international community, of which dynamics have been transformed with the globalization process, on the other side of the same coin. In fact, the main reason lying behind the emergence of a quite rich but uncertain doctrine dealing with the topic of international legal personality is the quest for striking the right balance between these irreconcilable efforts. The most powerful non-state actor, which thus shapes the necessities and affects the stability of the international community most, of the modern international order is multinational corporations which are operating their commercial activities all over the world. In a global order in which the whole world almost became a single market and most of the commerical activities have been“privatized”, the power accumulated in the hands of multinational corporations raised the important questions of how to supervise those corporations and the limits of the rights granted to them. Unsuprisingly, the natural discussion ground for these questions has been the international legal personality theories. This work which is consisted of three main chapters aims to tackle the issue of the international legal personality of multinational corporations with different aspects. In the first chapter, the concept of multinational corporations and their development against the backdrop of the globalisation are loosely discussed. In the second chapter, the international legal personality theories, all of which attempt for accomodating non-state actors in international law, are explained. In the final chapter, the international legal personality of multinational corporations is scrutinized pursuant to the international legal personality theory adopted by the author.
Benzer Tezler
- Uluslararası hukukta kişilik kavramı ve uluslararası örgütlerin hukuki kişiliğinin sonuçları
The concept of personality in international law and consequences of the legal personality of international organizations
NERGİZ EMİR
- Çok uluslu şirketlerde hakim şirketin sorumluluğuna uygulanacak hukuk
The law applicable to the liability of the parent company in multinational companies
SEMİHA ÖNDER BALAMAN
- The accountability of transnational corporations under international environmental law
Çok uluslu şirketlerin uluslararası çevre hukuku kapsamında sorumluğu
FEYZAN OLGUNSOY
Yüksek Lisans
İngilizce
2012
HukukQueen Mary University of LondonKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DR. PANOS MERKOURIS
- Uluslararası Hukukta çok uluslu şirketler ve insan hakları yükümlülükleri
Human rights obligations of multinational corporations in International Law
MERVE İSPİRLİ ARMAĞAN
