İngilizce, Fransızca ve Türkçede öntürler
Prototypes in English, French and Turkish languages
- Tez No: 613482
- Danışmanlar: PROF. DR. SEDA GÖKMEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Anadil, Amerikan, bilişsel dilbilim, dilbilim, Fransız, Fransızca, İngilizce, kavram, öznitelikli öğe, somut, soyut, tipiklik, Türk, Türkçe, ulam, ulamlama, öntür, öntür kuramı, Mother tongue, American, cognitive linguistics, linguistics, French, English, concept, attribute element, concrete, abstract, typicalness, Turkish, category, categorization, prototype prototype theory
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Dilbilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 227
Özet
Dillerdeki her sözcük bir kavrama ait olduğundan, dil uzmanları norm çalışmaları yapmaya başlamıştır. Bu çalışmalarda, ulam üyeleri arasındaki tipikliğin ya da farklılığın ortaya konması ve kullanım sıklığına göre sıralanması hedeflenmiştir (Battig ve Monteque, 1969 bkz. Rosch, 1978; Peynircioğlu, 1988; Çengelci, 1996). Türkiye'de yapılan çalışmalarda İngilizce normlar çevrilerek kullanılmıştır. Ancak kültürel ayrışmalar nedeniyle önemli sorunlara neden olmuştur. Bu kez Türkçe norm oluşturma araştırmalarına geçilmiştir (Gökmen, 2010; Önal, 2011; Li, 2014). Yalnızca anadil değişkeniyle incelenen bu sormacaya, Türkiye'den Türkçe Anadilli on sekiz/elli bir yaş aralığındaki elli kadın ve elli erkek toplam yüz Türk, Fransa'dan Fransızca Anadilli on sekiz/elli yedi yaş aralığındaki elli bir kadın ile on sekiz/kırk yedi yaş aralığındaki elli bir erkek toplam yüz iki Fransız, Amerika'dan İngilizce Anadilli on sekiz yaş üstü yetişkin olduklarını varsaydığımız yüz iki Amerikalı bilgi verici katılmıştır. Bilgi vericilerin sayısı toplamda üç yüz dörttür. Bilgi vericilerden dört somut, altı soyut üst düzey ulamların her biri için akıllarına ilk gelen beş öğe sıralamaları istenmiştir. Bir liste verilmemiş, seçimlerinde özgür bırakılmışlardır. Microsoft Office Excel Worksheet programına aktarılan verilen, yine aynı programda oluşturulan grafiklerle izlenmiştir. Farklı anadillilerin, algısal ve anlamsal ulamlarının belirli öntürler çevresinde konumlandığı ortaya çıkmıştır. Şehir, doğa, kıyafet, aile, bilim, iletişim, güzellik, hayat, zaman, güç ulamlarında tipik öntürlerde odaklanıldığ gözlemlenmiştir.Dillerdeki her sözcük bir kavrama ait olduğundan, dil uzmanları norm çalışmaları yapmaya başlamıştır. Bu çalışmalarda, ulam üyeleri arasındaki tipikliğin ya da farklılığın ortaya konması ve kullanım sıklığına göre sıralanması hedeflenmiştir (Battig ve Monteque, 1969 bkz. Rosch, 1978; Peynircioğlu, 1988; Çengelci, 1996). Türkiye'de yapılan çalışmalarda İngilizce normlar çevrilerek kullanılmıştır. Ancak kültürel ayrışmalar nedeniyle önemli sorunlara neden olmuştur. Bu kez Türkçe norm oluşturma araştırmalarına geçilmiştir (Gökmen, 2010; Önal, 2011; Li, 2014). Yalnızca anadil değişkeniyle incelenen bu sormacaya, Türkiye'den Türkçe Anadilli on sekiz/elli bir yaş aralığındaki elli kadın ve elli erkek toplam yüz Türk, Fransa'dan Fransızca Anadilli on sekiz/elli yedi yaş aralığındaki elli bir kadın ile on sekiz/kırk yedi yaş aralığındaki elli bir erkek toplam yüz iki Fransız, Amerika'dan İngilizce Anadilli on sekiz yaş üstü yetişkin olduklarını varsaydığımız yüz iki Amerikalı bilgi verici katılmıştır. Bilgi vericilerin sayısı toplamda üç yüz dörttür. Bilgi vericilerden dört somut, altı soyut üst düzey ulamların her biri için akıllarına ilk gelen beş öğe sıralamaları istenmiştir. Bir liste verilmemiş, seçimlerinde özgür bırakılmışlardır. Microsoft Office Excel Worksheet programına aktarılan verilen, yine aynı programda oluşturulan grafiklerle izlenmiştir. Farklı anadillilerin, algısal ve anlamsal ulamlarının belirli öntürler çevresinde konumlandığı ortaya çıkmıştır. Şehir, doğa, kıyafet, aile, bilim, iletişim, güzellik, hayat, zaman, güç ulamlarında tipik öntürlerde odaklanıldığ gözlemlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Since every word in languages belongs to a concept, language experts have begun to conduct normative studies. In these studies, it was aimed to reveal the typicality or difference between the members of the category and to rank them according to their frequency of use (Battig and Monteque, 1969 see Rosch, 1978; Peynircioğlu, 1988; Çengelci, 1996). English norms which are translated and used in studies in Turkey. However, it caused serious problems due to cultural diversion. So Turkish norm formation studies were initiated (Gökmen, 2010; Önal, 2011; Li, 2014). The participants of the survey were divided in three groups according to the language difference: 50 women and 50 men, total 100 Turkish native speakers of the age 18-51 from Turkey; 51 women and 51 men, total 102 French native speakers of the age 18-57 from France; 51 women and 51 men, total 102 English native speakers from the USA, who refused to give any personal information but assumed to be older than eighteen years old. The participants were given four concrete, six abstract categories and asked to write down first five concepts that came to mind in relation to each given category. They were not provided with any list and were completely free to write concepts oftheir own choice. The data was processed in Microsoft Office Excel Worksheet program. It has been revealed that the perceptual and semantic categories of different language speakers are located around certain prototypes. City, nature, clothing, family, science, communication, beauty, life, time, power concepts have been observed to focus on typical prototypes.
Benzer Tezler
- Fransızcada ve Türkçede sözlüksel üye değiştirimleri
Lexical argument alternations in French and Turkish
ALİ OSMAN DURMUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
DilbilimAnkara ÜniversitesiYabancı Dil Öğretimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NADİR ENGİN UZUN
- Fransızca ve Türkçede akıllı telefon bağlamında yeni sözcük kullanımına (Neolojizm) yapısal bir yaklaşım
Une approche structurelle d'un nouveau mot utilisant (Neology) dans le contexte du téléphone intelligent en Français et en Turc
ZEHRA ŞAFAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Fransız Dili ve EdebiyatıTekirdağ Namık Kemal ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SONEL BOSNALI
- Almanya ve Türkiye'deki yabancı kelime sözlükleri
Dictionaries of foreign words in Germany and Turkey
İNCİ DEMİRBİLEK
- Text mining analysis of translation, social communication and literary writing for Turkish
Metin madenciliği ile Türkçede çeviri, sosyal iletişim ve edebi yazı analizi
SEVİL ÇALIŞKAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FAZLI CAN
- Die textsorte todesanzeige im Deutschen und im Türkischen-eine textlinguistische untersuchung
Almanca ve Türkçede metin türü olarak ölüm ilanı-metindilbilimsel bir inceleme
GÜLAY HEPPINAR
Yüksek Lisans
Almanca
2011
Alman Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CANAN ŞENÖZ AYATA