Kazak Türkçesinde ses ve anlam değişikliğine uğrayan Göktürk yazıtlarına ait
Казакчада фонетикалык жана семантикалык өзгөрүүгө учураган байыркы түрк жазма эстеликтерине таандык сөздөр
- Tez No: 614602
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. NURDİN USEEV
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Yazıtlar, Köktürkçe, Kazak Türkçesi, Ses Değişiklikleri, Anlam Değişiklikleri, Sözvarlığı
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 250
Özet
Tezimizin konusu olan Köktürk harfli yazıtların üzerinde bilim adamları tarafından pek çok okuyuş ve yorumlar yapılmıştır. Bu okuyuş ve yorumlar arasından Talat Tekin başta olmak üzere Nurdin Useev, Hatice Şirin User'in okuyuş ve yorumları esas alınmıştır. Çalışmamızda Köktürk harfli yazıtlardaki kelimelerin Kazak Türkçesindeki uğradığı ses ve anlam değişikliği incelenmiştir. Bu çalışmayı tez olarak almamızın amacı Köktürk harfli yazıtlar ile Kazak Türkçesi'ndeki ortak kelimeleri ses ve anlam bakımından karşılaştırarak bu konuyla ilgili yeni bir bilgi ortaya koymaktır. Bundan önceki çalışmalarda ele alınmamış Köktürkçeyle Kazak Türkçesindeki kelimeleri tespit etmektir . Tez çalışmasında temel olarak Köktürk harfli yazıtlarda geçen kelimeler Kazak Türkçesi'nde karşılıkları, anlamları ve örnekleri ile beraber sıralandı. Tezimiz giriş bölümüyle başlamıştır. Bu bölümde incelediğimiz Köktürkçe ile Kazak Türkçesi hakkında genel bilgiler verilmiştir. Giriş bölümünden sonra esas bölüm üçe ayrılır. I. Bölümde Köktürk harfli yazıtları ile Kazak Türkçesini sesbilgisi bakımından karşılaştırarak, ünlü ve ünsüz varlıkları üzerinde karşılaştırmalı olarak durulmuştur. II. Bölümde kelimelerin anlam ve şekil yönünden gösterdikleri değişmeler dikkatlere sunulmuştur. Kelimelerin yansıttığı leksikolojik gelişmeler artzamanlı yöntemle aydınlatılmaya çalışılmıştır. Bu bölümde ayrıca anlamları değişen, unutulan, yitirilen sözcükler ele alınmıştır. 4 III. Bölümde Köktürk harfli yazıtlarda geçen kelimelerin Kazak Türkçesi'ndeki karşılıklarına, anlamlarına, örneklemelerine kaynaklarıyla beraber yer verilmiştir. Bu bölümden sonra sonuç kısmında genel bir değerlendirme ile çalışmamız sona ermiştir. Tezin son kısımında tezi hazırlamak için yararlandığımız kaynak eserlerin ve sözlüklerin listeleri sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Магистрдик диссертациябыздын темасы болгон байыркы түрк жазма эстеликтеринин үстүндө окумуштуулар тарабынан изилдөөлөр жүргүзүлүп, бул жазма эстеликтерди бир топ окуу иш аракеттери жасалуу менен бирге түрдүү пикирлер айтылган. Мындай иш аракеттердин ичинен Талат Текин баш болгон Нурдин Усеев, Хатиже Ширин Усердин эмгектерине таянуу менен бул ишибизде байыркы түрк жазуусундагы сөздөрдүн казак тилиндеги фонетикалык жана семантикалык жактан өзгөрүүсү изилденди. Бул эмгегибизди магистрдик иш катары алуунун максаты байыркы түрк жазма эстеликтери менен казак тилиндеги орток сөздөрдү фонетикалык жана семантикалык жактан изилдөө болуп саналат. Аталган эмгекте байыркы түрк жазма эстеликтериндеги колдонулган сөздөрдүн казак тилиндеги эквиваленттери, маанилери менен бирге берилди. Магистрдик диссертациябыз киришүү бөлүмүнөн башталат. Бул бөлүмдө изилдөөгө алынган байыркы түрк жазуусу менен казак тили тууралуу жалпы маалыматтар берилди. Киришүү бөлүмүнөн кийинки негизги бөлүм үчкө бөлүнөт. I. Бөлүмдө байыркы түрк жазуусу менен казак тилин фонетикалык жактан салыштыруу менен үндүү жана үнсүз тыбыштар салыштырмалуу түрдө изилдөөгө алынды. 6 II. Бөлүмдө сөздөрдүн семантика жана лексикалык жактан өзгөрүүсү көрсөтүлдү. Сөздөрдүн лексикологиялык жактан өнүгүшү тарыхый-сыпаттама методу аркылуу өзгөчө маанилик жактан өзгөрүүгө учураган, унутулган, колдонуудан чыгып калган сөздөр изилдөөгө алынды. III. Бөлүмдө байыркы түрк жазма эстеликтеринде колдонулган сөздөрдүн казак тилиндеги эквиваленттерине, маанилерине, мисалдарына булактары менен бирге берилди. Бул бөлүмдөн кийин корутунду бөлүмүндө жалпы жыйынтык менен аягына чыгат. Магистрдик диссертациябыздын акыркы бөлүмүндө бул ишти жазууда колдонулган адабияттар жана сөздүктөрдүн тизмеси берилди. Ачкыч сөздөр: байыркы түрк жазма эстеликтери, көктүркчө, казак тили, фонетикалык кубулуштар, семантикалык кубулуштар, лексикология
Benzer Tezler
- Tarihi gelişimiyle Kazak Türkçesinde yapı ve görev bakımından isimler
The Nouns with their historical development in terms of structure and function in the Kazakhistan Turkish
HÜLYA ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Türk Dili ve EdebiyatıÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. VAHİT TÜRK
- Kazak Türkçesi'ndeki ikilemelerin Türkiye Türkçesi'ndeki ikilemelerle karşılaştırılması
Comparison of the assonant doublets in Kazakh Turkish with the ones in Turkey Turkish
HATİCE UYGUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıPamukkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NERGİS BİRAY
- Memlûk-Kıpçak Türkçesindeki sağlık ile ilgili söz varlığı ve Kazakçadaki durumu üzerine bir inceleme
A research health-related vocabulary in Mamluk-Kipchak language and its status in Kazakh language
DUYGU TEMEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE MELEK ÖZYETGİN
- Kazak Türkçesinde yansıma yoluyla ortaya çıkan söz varlığı
The presence of the words which emerge by reflection in Kazakh Turkish
DİLEK KARAKAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DilbilimErciyes ÜniversitesiAvrasya Çalışmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ARGUNŞAH
- Kazak Türkçesi ağızlarıyla ölçünlü Türkiye Türkçesinin ortak söz varlığı
Common vocabulary of Turkish Turkish dialects with Kazakh Turkish dialects
NESLİHAN SOYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıGümüşhane ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MESUT KÜRÜM