Memlûk-Kıpçak Türkçesindeki sağlık ile ilgili söz varlığı ve Kazakçadaki durumu üzerine bir inceleme
A research health-related vocabulary in Mamluk-Kipchak language and its status in Kazakh language
- Tez No: 643934
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE MELEK ÖZYETGİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Memlûk-Kıpçak Türkçesi, Kazakça, Söz varlığı, Sağlık, Hastalık, Mamluk-Kipchak Language, Kazakh Language, Vocabulary, Health, İlness
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 177
Özet
İnsan sağlığı ile ilgili terimler bir dilin temel söz varlığı içerisinde önemli bir yere sahiptir. Bu tez çalışmasında Memlûk-Kıpçak Türkçesi söz varlığında önemli bir yer tutan sağlıkla ilgili sözcükler tarihî- karşılaştırmalı yöntemle incelenmiş ve sözcüklerin modern Kıpçak Türkçelerinden biri olan Kazakçadaki durumu değerlendirilmiştir. Çalışmada, tarihî Kıpçak Türkçesinin Mısır-Suriye sahasında gelişen kolu olan Memlûk-Kıpçak Türkçesi söz varlığında tespit edilen“sağlık”kavram alanı ile ilgili sözcükler ele alınmıştır. Çalışmamızda; sağlıkla ilgili söz varlığı kapsamında,“genel anlamda sağlık ile ilgili sözcükler”,“hastalık isimleriyle ilgili sözcükler”,“çeşitli sakatlıklar ve vücut kusurlarıyla ilgili sözcükler”ve“sağlıkla ilgili fiiller”ele alınmıştır. Tespit edilen sözcüklerin Türk dilinde tarihî gelişimi verildikten sonra modern Kıpçak dili olan Kazakçadaki durumu incelenmiştir. Böylelikle Kıpçak Türkçesinde tespit edilen sağlıkla ilgili söz varlığının Kazakçadaki yansımalarını belirlemekle birlikte Kazakçada ne ölçüde korunduğu ve ne gibi değişimlere uğradığını ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu tez çalışması beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm“Giriş”bölümünde,“araştırmanın konusu ve amacı”ve“yöntem”açıklanmıştır. İkinci bölümde, Kıpçak Türklerinin tarihi ve dili, Kazak Türkleri ve Kazakça hakkında genel bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde, eski Türklerde, Kıpçak Türklerinde ve Kazaklarda sağlık ve sağlık bilgisi hakkında değerlendirmeler yapılmıştır. Dördüncü bölümde, Memlûk-Kıpçak Türkçesi'nde tespit edilmiş sağlık ile ilgili söz varlığı filolojik açıdan ele alınmıştır. Çalışmamızın bu bölümünde ele alınan sözcükler anlamsal yakınlıklarına göre alt başlıklara ayrılmış, eş zamanlı ve art zamanlı karşılaştırmalı yöntemle incelenmiştir. Böylece Memlûk-Kıpçak Türkçesinde tespit edilen sağlık ile ilgili terimlerin tarihsel gelişimi, ses ve anlam değişmeleri ve Kazakçadaki durumu belirlenmiştir. Sonuç bölümünde ise çalışmanın değerlendirmesi yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
Terms related to human Health have an important place in the basic vocabulary of a language. In this thesis, health-related words, which have an important place in the presence of Mamluk-Kipchak Turkish vocabulary, were analyzed with a history-comparative method and the situation of words in Kazakh Language, one of the modern Kipchak dialects, was evaluated. In the study, the words related to the concept of“health”which is determined in the dictionary of Mamluk-Kipchak Turkish, which is the branch of historical Kipchak Turkish in the Egypt-Syria area, are discussed. In our study; Within the context of health vocabulary,“health-related words in general”,“words related to disease names”,“words related to various injuries and body defects”and“verbs related to health”were discussed. After giving the historical development of the detected words in the Turkish language, the status in the Kazakh language which is modern Kipchak language was examined. Thus, it was aimed to determine the extent to which it was protected in Kazakh Language and what kind of changes it was while determining the reflections in the Kazakh language of the presence of health-related vocabulary in Kipchak Turkish. This thesis work consists of five chapters. Under the first part“introduction”are explanied“subject and purpose of the research”and“method”. In the second part, general information about the history and language of Kipchak Turks, Kazakh Turks, and Kazakh Language is given. In the third part, evaluations about health and health information were made in ancient Turks, Kipchak Turks, and Kazakhs. In the forth part, the health-related vocabulary that has been identified in Mamluk-Kipchak Turkish in the department has been philologically handled. The words discussed in this section of our study were subdivided according to their semantic affinities and analyzed simultaneously and with the diachronic comparative method. Thus, the historical development, sound and meaning changes, and the situation in the Kazakh Language of health-related terms determined in Mamluk-Kipchak Turkish were determined. In the conclusion part, the evaluation of the study was made.
Benzer Tezler
- Memluk Kıpçak Türkçesinde kalıplaşmış söz birlikleri
The stereotyped words in Memluk Kipchak Turkish
NAJIBULLAH BIGZAD
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERKAN ŞEN
- Tarihȋ Kıpçak Türkçesinde yapım ekleri ve bugünkü Kıpçak Türkçesindeki izleri
Derivational suffixes in historical Kipchak Turkish and their traces in modern Kipchak Turkish
EMİNE ÖZCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANİFİ VURAL
- Memlûk-Kıpçak sözlüklerinde geçen kişi adları
Personal names in Mameluke-Kipchak dictionaries
MİNE CİRİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM YİĞİTOĞLU
- Harezm ve Kıpçak Türkçesinde birleşik fiiller
The complex verbs in Harezm and Kıpcak language
MUHAMMED EZZAT GHAZY
Doktora
Türkçe
2001
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET BİCAN
- Et-Tuḥfetü'z-Zekiyye fi'l-Lüġâti't-Türkiyye'deki söz varlığının Kazak ve Kırgız lehçelerindeki durumu
Situation of meeting in et-Tuḥfetü-Zekiyye fi'l-Lüġâti't-Turkey in sweet and Kyrgyz dialects
OSMAN AVCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ONUR BALCİ