Karşılaştırmalı medya sistemleri modeli çerçevesinde Kırgızistan basınının analizi
Салыштырмалуу медиа системасы моделинин алкагындагы Кыргызстан басма сөзүнүн анализи
- Tez No: 615190
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. GÖKÇE YOĞURTÇU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Gazetecilik, İletişim Bilimleri, Journalism, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: Kırgızistan, Basın, Karşılaştırmalı Medya Sistemleri Modeli
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İletişim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 199
Özet
Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin dağılması ile dünya haritası yeniden çizilmiş ve yeni ulus devletler ortaya çıkmıştır. 1991'de bağımsızlığını kazanan Kırgızistan da, siyasi, ekonomik, hukuksal ve kültürel açıdan köklü değişimlerin yaşandığı bir sürece girmiştir. Medyanın yapı ve işleyişi de bu değişimlerden büyük ölçüde etkilenmiştir. Bağımsızlıkla birlikte Kırgızistan Sovyetler Birliği'nin kurumsal geleneğinden uzaklaşarak, demokratik değerleri ön planda tutmaya çalışmıştır. Orta Asya'nın“Demokrasi Adası”olarak görülen Kırgızistan, bağımsızlığından sonra basın özgürlüğü alanında diğer Orta Asya ülkelerine kıyasla dikkate değer gelişmeler kat etmiştir. Bağımsızlıktan günümüze kadar ülkede yaşanan siyasi, sosyal ve ekonomik dönüşümler gazetecilik alanında da kendine özgü değişimlerle sonuçlanmıştır. Bu tez çalışmasında, Kırgızistan yazılı basınının yapı ve işleyişi, Daniel Hallin ve Paolo Mancini'nin“Karşılaştırmalı Medya Sistemleri: Medya ve Siyasetin Üç Modeli”(2004) çalışması bağlamında analiz edilmektedir. Bu doğrultuda araştırmanın bulguları;“Gazetecilik Endüstrisi”,“Siyasal Paralellik”,“Gazeteciliğin Profesyonelliği”ve“Devletin Rolü”olmak üzere modeldeki dört boyut ekseninde analiz edilmektedir. Araştırmanın amacı Kırgızistan'ın mevcut basın sisteminin 'Karşılaştırmalı Medya Sistemleri Modeli' ekseninde nerede konumlandığını anlamaktır. Böylelikle dünyadaki medya sistemlerini evrensel bir tipolojiye yerleştirme girişimi olarak kabul gören bu modelin; hem Kırgızistan medya sistemini anlamada yeterli olup olmadığını görebilmek hem de Kırgızistan yazılı basının yapı ve işleyiş özelliklerini ve varsa sorunlarını espit etmektir. Araştırmada niteliksel ve niceliksel yöntem birlikte kullanılmaktadır. Veri toplama tekniği olarak gazeteciler ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiş ve basında gündemi oluşturan haberlerin betimsel içerik analizi yapılmıştır. Bu doğrultuda“Gazete endüstrisi”boyutunu tanımlayabilmek için; gazete tirajları; kitle basının gelişimine ilişkin tarihsel bilgiler; elit basın karakteristikleri ile okuyucu kitlenin özellikleri analiz edilmiştir. Bu verilere ulaşmak amacıyla arşiv taraması yapılmış ve vi istatistik veriler categorize edilmiştir.“Siyasal Paralellik”boyutunu analiz edebilmek amacıyla; haber içerikleri kodlanmış (taraflı /tarafsız; olgusal/yorumsal; gündem sorunlarının dengeli dağılımı) ve gazetecilerin haber içerikleri ile siyasal tutumları arasındaki ilişkiye dair kanaat örüntülerini tespit edebilmek amacıyla içerik analizi yapılmıştır. Gazetecilerin profesyonelliğinin tespit edilmesi bağlamında gazetecilerin mesleki alt yapılarının, özerklik düzeylerinin ve mesleki örgütlenmelerinin tanımlanması amacıyla“derinlemesine görüşmeler”yapılmıştır. Devletin rolünün analiz edilmesi bağlamında ise öncelikle devlet denetiminden yasal olarak sorumlu kurumların varlığı ve işlevleri araştırılmıştır. Bu kapsamda anayasa ve mevzuatların taranması ile anayasal teşvikler ve düzenlemeler tespit edilmiştir. Kırgızistan medya sistemini tarihi ve sosyo-politik değişim çerçevesinde analiz eden araştırma bağlamında, Kırgızistan medya sistemi'nin Hallin ve Mancini'nin Karşılaştırmalı Medya Sistemlerindeki“Kutuplaşmış Çoğulcu / Akdeniz Modeli”ile benzerlik gösterdiği bulgulanmıştır.
Özet (Çeviri)
Советтик Социалисттик Республикалaр Союзунун кулашы менен жаңы улуттук мамлекеттер пайда болуп, дүйнө жүзүндө кайрадан жаңы карта чийилди. Бул өзгөрүү 1991-жылы эгемендүүлүгүн жарыялаган Кыргызстан үчүн да саясий, экономикалык, укуктук жана маданий алкакта түп тамырынан өзгөрүүнү талап кылган жаңы процесске себеп болду. Муну менен катар аталган процесс медианын түзүлүшүн жана иштешине да өз таасирин тийгизбей койгон жок. Кыргызстан эгемендүүүлүгүн жарыялагандан кийин Советтер Союзунун институттук салтынан алыстап, демократиялык баалулуктарды алдыга чыгарууга аракет кылган. Борбордук Азиянын“Демократия аралы”катары таанылган Кыргызстан, көз карандысыздыгын жарыялагандан кийин Борбордук Азиядагы башка мамлекеттерге салыштырмалуу көңүл бурдураарлык өнүгүү кадамын жасаган. Мунун негизинде эгемендүүлүгүн жарыялаган күндөн азыркы учурга чейин өлкөдө болгон саясий, социалдык жана экономикалык өзгөрүштөр журналистика тармагында да өзүнө таандык бир топ өзгөрүүлөр менен жыйынтыкталган. Бул диссертацияда Кыргызстан басма сөзүнүн түзүлүшү жана иштөө системасы Даниел Халлин жана Паоло Манчининин“Салыштырмалуу медиа системалары: Медиа жана саясаттын үч модели”аттуу эмгегинин негизинде“Гезит индустриясы”,“Саясий паралелдүүлүк”,“Журналисттин профессионалдуулугу (кесипкөйлүгү)”жана“Мамлекеттин ролу”төрт өлчөмү колдонулган. Изилдөөнүн максаты Кыргызстандын бүгүнкү күндөгү басма сөзүн“Салыштырмалуу медиа системалар модели”алкагында кайсы моделде орун алганын аныктоо болуп эсептелет. Бул жагынан алганда дүйнөнүн массалык маалымат системасынын бир жалпы типологиясы катары колдонулган аталган эмгектеги моделди, Кыргызстан медия системасын аныктоодогу мүмкүнчүлүгүн viii ошону менен катар Кыргызстан басма сөзүнүн түзүлүш жана иштөө системаларынын өзгөчөлүктөрүн жана маселелерин аныктоо болуп эсептелет. Изилдөөдө сапаттык жана сандык метод чогу колдонулган. Маалымат чогултуу техникасы катары журналисттер менен маектешүү өткөрүлүп, басма сөздөгү күндүн темаларын аныктаган жаңылыктардын контент анализи кылынган. Бул алкакта“гезит индустриясы”өлчөмүн анализ кылуу үчүн гезит тираждары, массалык маалыматтын өнүгүүсүнө байланыштуу тарыхый маалыматтар, элиталык басма сөздүн артыкчылыктары жана окурман аудиториясынын өзгөчөлүктөрү иликтенген. Бул маалыматтарды алуу үчүн архивдик изилдөө кылынып, статистикалык маалыматтар категорияларга бөлүнгөн.“Саясий паралелдик”өлчөмүн анализдөө максатында гезиттеги жаңылыктардын мүнөзү (тараптуу / тарапсыз; фактыга / пикирге таянган; күндүн темасынын ырааттуу жайгашышы) негизинде каралган жана жаңылыктарда саясий позицияны көрүү максатында контенттик анализ кылынган. Журналисттин профессионалдуулугу өлчөмү тууралуу анализ кылуу үчүн журналисттердин кесиптик инсфрактурасы каралып, өз алдынчалуулук жана кесиптик уюмдарды аныктоо максатында“ар тараптуу маектешүү”өткөрүлгөн. Мамлекеттин ролун анализдөө үчүн алгач мамлекеттик текшерүү боюнча расмий түрдө иш алып барган мекемелер жана алардын функциялары тууралуу маалымат алууга аракет жасалган. Бул негизде Конституция жана ченемдик актылар каралган. Кыргызстандын медиа системасын тарыхый жана социалдык-саясий өзгөрүүлөр алкагында анализ кылган изилдөө, Кыргызстан медиа системасын Халлин жана Манчининин“Салыштырмалуу медиа системаларындагы”“Полярдаштырылган плюралисттик / Жер ортолук деңиз моделине”окшош экендиги аныкталган. Ачкыч сөздөр: Кыргызстан, басма сөз, Салыштырмалуу медиа системаларынын модели
Benzer Tezler
- 1990'lardan 2017'ye kadar Türk ve İtalyan medyasında küreselleşme sürecinin karşılaştırmalı analizi
Comparative analysis of the globalization process in The Turkish and The Italian media from 1990s to 2017
XHENI SIMAKU
Doktora
Türkçe
2019
Gazetecilikİstanbul Ticaret ÜniversitesiMedya ve İletişim Sistemleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZELİHA HEPKON
- Kitle iletişim özgürlüğünün sınırı olarak Türk Hukukunda adil yargılanma hakkına karşı suçlar
The offences against the right to a fair trial in Turkish Law as the restriction of freedom of mass communication
DİLEK EKMEKÇİ
- The roles and contributions of the parliamentarian model and the judicial model of sais in the national budget process: Comparison of the financial and non-financial effects of the national audit office and the turkish court of accounts on the budget
Ofis tipi ve kurul tipi yüksek denetim kurumlarının ulusal bütçe sürecindeki rolü ve katkıları: Ulusal denetim ofisi ve Türk sayıştayının bütçe üzerindeki mali ve mali olmayan etkilerinin karşılaştırılması
ABDULHAMİD MERMER
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
İşletmeAnkara Yıldırım Beyazıt Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MERVE KARACAER
- Modernizmden postmodernizme toplumsal değişme
Social change from modernism to postmodernism
ÖZLEM KAZANCIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
SosyolojiAvrasya Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA ULUÇAKAR