Türkiye'de kültürel mirası koruma çalışmaları bağlamında İstanbul Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü'nün rolü
The role of the Istanbul Directorate of Surveying and Monuments within the context of preservation of cultural heritage in Turkey
- Tez No: 615637
- Danışmanlar: PROF. DR. DEMET BİNAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Koruma-Yenileme ve Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 544
Özet
Türkiye'de kültürel mirası koruma bağlamında Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü İstanbul Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü'nün 1960-2004 yılları arasında sorumluluk alanında yer alan illerdeki anıtsal ve sivil mimari miras örneklerinde gerçekleştirmiş olduğu koruma çalışmalarının, koruma ilkeleri çerçevesinde değerlendirilerek literatüre kazandırılması tez çalışmasının temel hedefini oluşturmaktadır.Tez çalışması ile İstanbul Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü'nün 44 yıllık süreçte yürüttüğü İstanbul dışındaki sivil mimarlık örnekleri ve İstanbul'daki büyük onarım kapsamındaki yapıların koruma çalışmalarının genel değerlendirmesi ile özelde Topkapı Sarayı'nda gerçekleştirilen koruma çalışmaları ayrıntılı bir biçimde irdelenmiş, müdahale yöntemleri, koruma çalışma teknikleri ve yaklaşımları ortaya konulmaya çalışılarak kurumun koruma tarihinde üstlendiği rolün değerlendirmesinin yapılması amaçlanmıştır. Bu tez kapsamında incelenen bilgilerin ve yapılan değerlendirmelerin ana kaynağı, koruma çalışmaları ile ilgili olarak daha önce bir araştırma gerçekleştirilmemiş olan İstanbul Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü'nün arşiv belgeleridir. Tezin hedeflediği noktaların aydınlatılması, ana kaynağı oluşturan özgün metinler, değerli veriler içeren arşiv belgelerinin analitik şekilde incelenmesi, yürütülmüş olan koruma çalışmaları ile ilgili yaklaşımları saptamak üzere onarım dosyalarının taranması, tasnifsiz bir arşiv olmasının getirdiği zorluklara rağmen gerçekleştirilmiştir. Koruma çalışmaları ile ilgili ayrıntılı bilgiler, onarıma başlanmadan önce düzenlenmiş olan ve yaklaşık onarım bedelini ortaya koyan ön keşiflerden ve koruma çalışması tamamlandıktan sonra hazırlanan ikinci keşiflerden sağlanabilmektedir. Çalışmaların kapsamını ve niteliğini aydınlatmaya yardımcı olan diğer kaynaklar, konuyla ilgili sözleşmeler, şartnameler ve yazışmalardır. Arşiv belgeleri üzerinde yapılan incelemelerde, koruma çalışmalarının yıllık onarım dosyaları içerisinde illere göre ayrı ayrı bulunduğu görülmüştür. Topkapı Sarayı Müzesi koruma çalışmalarına ilişkin 1960 öncesi bilgi ve belgelerin Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi'nde olduğu, çok kısa bir dönem yayınlanan Topkapı Sarayı Müzesi Yıllıkları'nda yer alan raporlar dışında yapılan çalışmalarla ilgili periyodik hiçbir yayın yapılmadığı saptanmıştır. 1960 yılından günümüze koruma çalışmalarına ait belgelerin İstanbul Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü'nde arşivlendiği ve Saray'ın her yapısı için ayrı ayrı oluşturulmuş koruma çalışmasının izlenmesine yönelik dosyalama sisteminin olmadığı görülmüştür. Bu araştırmayla yıllık ihale dosyaları içerisinde farklı yapılar için bir arada bulunan koruma çalışma bilgi ve belgeleri analitik bir yöntemle toplanmış ve incelenen onarım dosyaları için geliştirilmiş olan sistematik bir tablo aracılığıyla, çalışmalarda kullanılan yöntemler sınıflandırılmış ve yaklaşımlar saptanmıştır. Bu çalışmada, Çinili Köşk, Mutfaklar, Zülüflü Baltacılar Koğuşu, Veliaht Dairesi koruma çalışmaları ile Trilye–Zeytinbağı saptama ve belgeleme çalışmaları örnek yapılar kapsamında ayrıntılı olarak incelenmiştir. Altı bölümden oluşan tezin, Birinci bölümünde amaç, araştırmanın kapsamı, kullanılan yöntem, çalışmanın özgünlüğü ve tezde yararlanılan kaynaklar ele alınmaktadır. İkinci bölümde; Dünyada ve Türkiye'de koruma tarihinde yasal ve örgütsel düzenlemeler, 1710 sayılı Eski Eserler Yasası, 1983'te kabul edilen 2863 sayılı Yasa ve 2004 yılındaki 4848 sayılı Yasa ile Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü İstanbul Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü'nün yönetsel yapısı, kurumsal arşivi ile ilgili bilgiler yer almaktadır. Üçüncü ve Dördüncü bölümde; Kurumun 1960 -2004 yılları arasında İstanbul'daki büyük onarım kapsamında Ayasofya, Arkeoloji Müzeleri, İbrahim Paşa Sarayı, Yıldız Sarayı ve diğer yapılar ile İstanbul dışındaki sivil mimari koruma çalışmaları ve Bursa, Mudanya Trilye- Zeytinbağı saptama belgeleme çalışma örneğinin genel bir değerlendirmesi yapılmıştır. Beşinci bölümde; İstanbul Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü'nün koruma çalışmalarının büyük bir kısmını oluşturan Topkapı Sarayı Müzesi yapıları ile yapıların büyük bir bölümünü oluşturan Harem Dairesi'nde gerçekleştirilen koruma çalışmaları arşivde yıllara göre yer alan dosyalar içinden yapı bazında ele alınarak analiz edilmiştir. İncelenen onarım dosyaları için geliştirilmiş olan sistematik bir tablo aracılığıyla, koruma çalışmalarında kullanılan yöntemler sınıflandırılmış ve yaklaşımlar saptanmıştır. Çinili Köşk, Mutfaklar, Zülüflü Baltacılar ve Veliaht Dairesi örnekleri ayrıntılı olarak irdelenmiştir. Genel bir değerlendirme niteliği taşıyan Altıncı bölümde; İstanbul Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü'nün 1960-2004 yılları arasında gerçekleştirdiği kültürel mirası koruma çalışmalarından elde edilen bilgi ve belgelerin değerlendirilmesi ile çıkan sonuçlar ve Türkiye'deki kültürel mirası koruma yaklaşımı ve Rölöve ve Anıtlar Müdürlükleri'nin rolü ve önemi yer almaktadır. Sonuç olarak; İstanbul Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü'nün sorumluluk alanındaki illerde ve incelenen periyodundaki anıtsal ve sivil mimarlık örneklerinin koruma yaklaşımlarının saptanmasına yönelik arşiv belgelerinin sağladığı veriler, gelecekte yapılacak koruma çalışmalarına tarihsel süreçte görev üstlenmiş olan bir kurum üzerinden bir bakış açısı kazandırmayı sağlayacaktır.
Özet (Çeviri)
Within this thesis work, it is aimed to evaluation of the preservation studies of monumental buildings and civil architecture examples which have been carried out by the Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism the General Directorate of Monuments and Museums Istanbul Directorate of Surveying and Monuments in the provinces under the Institutions' responsibility area between 1960 and 2004. The main purpose of this study is to find out the role of the Istanbul Directorate of Surveying and Monuments in the history of preservation through determining the restoration techniques, intervention methods and architectural conservation approach adopted during 44 years by the Institution within the framework of international and national conservation criteria. There is no study was found on the Istanbul Directorate of Surveying and Monuments and the history of its preservation studies. The data used for the elaboration of this thesis is the Institution Archive Documents. Despite the difficulties of being an unclassified archive, key points have been elucidated by official documents that constitute the main source and the analytical examination of the archive documents. Detailed information on the restorations can be obtained from the preliminary information, which indicates approximate repair cost and is arranged before the intervention and also can be obtained from the second information that is prepared after the completion of the restoration practices. Other sources that help to clarify the scope and quality of the restoration practices are related contracts, specifications, and correspondences. It has been seen that archival documents about restorations of Topkapı Palace Museum before the 1960s can be found in the Topkapı Palace Museum Archives. Also, there is no periodic publication on the architectural preservation studies of the Palace except reports which take part in the Topkapı Palace Museum annuals that were published in the short term. On the other hand, documents were archived at the Istanbul Directorate of Surveying and Monuments Archive since the 1960s. There is not a well-organized filing system for each Palace buildings to monitoring the history of its restorations. With this research, documents of the restorations, which have not been organized systematically in annual tender files in the Institution Achieve, collected by analytical method. The restoration practices have been classified and architectural conservation approaches determined by the means of systematic charts developed for examination of the archive files easily. In this study, restorations of the chosen monumental examples which are Çinili Kiosk, Kitchens, Zülüflü Baltacılar Ward, and the Veliaht Dairesi and documentation studies of the chosen civil architecture example which is Trilye (Zeytinbagi) have been tried to examine in depth. The study consists of six chapters. Each chapter, except introduction, includes its conclusion subdivision at the end. The First Chapter, as an introduction part of the thesis, includes the aim, scope, research methodology, originality and sources of the study. The Second Chapter includes legal and organizational regulations on the history of architectural conservation in the World and Turkey, the Historical Monuments Act no.1710, the legislation of Conservation Act no. 2863 (the year 1983), Act no. 4848 (the year 2004) and information about the administrative structure and archive of the Ministry of Culture and Tourism the General Directorate of Monuments and Museums Istanbul Directorate of Surveying and Monuments. Third and Fourth Chapters generally evaluate restorations of Hagia Sophia Museum, Archeology Museum, Ibrahim Pasha Museum, Yıldız Palace and other monuments in Istanbul, civil architectural buildings in and outside of the Istanbul and documentation studies of Bursa Mudanya/Trilye (Zeytinbagi) example which have been carried out by the Istanbul Directorate of Surveying and Monuments between 1960 and 2004. In the Fifth Chapter, restoration practices of Topkapı Palace Museum which constitute a large part of the practices of Istanbul Directorate of Surveying and Monuments and restorations of the Harem Department, which takes up a large area of the Palace buildings are analyzed in detail. Documents of restoration practices of monumental buildings have been found according to the years in the Institution archive. For this reason, analyses have been accomplished after the chosen documents classified according to the buildings. The periodical approaches for the preservation studies of the Topkapı Palace Museum have been examined by the means of the charts organized according to the restoration methods used in restorations of the Palace. As chosen monumental buildings; the Cinili Kiosk, the Kitchens, the Zuluflu Baltacilar Ward, and the Veliaht Dairesi have been examined in detail. The Sixth Chapter generally assesses the results obtained from the assessment of information and documents of preservation studies of the Cultural Heritage that have been carried out by Istanbul Directorate of Surveying and Monuments between the years 1960-2004 and architectural conservation approaches in Turkey. Also, the role and the importance of the Istanbul Directorate of Surveying and Monuments are emphasized. As the main conclusion; the data provided by the interviews with experts who witnessed the period and archive documents to determine the architectural conservation approaches of the monumental buildings and civil architectural examples in the provinces under responsibility of the Istanbul Directorate of Surveying and Monuments will provide an insight to the future restoration practices through the Institution that has undertaken the key role in the historical process.
Benzer Tezler
- Türkiye trakyası'nda 19. yüzyıl ortak geçmişinin izleri ve unutulan miras üzerine bir araştırma
A research on the remainings of 19th-century common past and forgotten heritage in Turkish Thrace
MELİS BİLGİÇ ELMAS
- Validebağ Korusu doğal sit alanının tarihi sit olarak tanınması ve korunması için öneriler
Recommendations for the recognition and conservation of Validebağ Grove natural site as a historical site
KÜBRA YÜCEL KARABAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP ERES ÖZDOĞAN
- Kültürel mirasın korunması bağlamında İstanbul medreseleri: Caferağa Medresesi üzerine nitel bir araştırma
Istanbul madrasas in the context of the conservation of cultural heritage: A qualitative research on the Caferaga Madrasa
SEMRA GÜLEN
- Fener ve Balat semtleri rehabilitasyon programı sonrasında Balat çarşısı'nda yaşanan değişimlerin irdelenmesi
Examination of the changes in the Balat market after Fener and Balat districts rehabilitation programme
NİHAN MUTCALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLÇİN PULAT GÖKMEN
- Su altı kültür mirasının korunması ve sunumuÇanakkale savaş alanları Tekke Koyu örneği
Conservation and presentation of underwater cultural heritage Çanakkale battlefields example of Tekke Bay
ERKİN YAŞAR ÇERİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YEGAN KAHYA SAYAR