Makam müziğine Schenkerian bakış: Beş rast eserin analizi
Schenkerian approach to maqam music: Analyses of five pieces in maqam rast
- Tez No: 617661
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET YÜKSEL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Rast makamı, Schenker Analizi, yapısal katman, indirgeme, organik bütünlük, Maqam rast, Schenkerian Analysis, structural level, reduction, organic coherence
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzik Teorileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 163
Özet
Bu çalışmada; Osmanlı-Türk müziğinin zirve dönemi olarak görülen 17-19. yüzyıl bestecilerine ait, rast makamında verilmiş beş eser üzerinde, temel yaklaşım ve terminolojisini Schenker Analizi'nden alan bir indirgeme metodu geliştirilerek uygulanmıştır. Söz konusu analiz vasıtasıyla eserlerin yapısal katmanları; ön plandan arka plana beş ayrı seviye halinde ortaya konmuş ve özgün bir grafik gösterimle sergilenmiştir. Gerçekleştirilen analizler makamsal ezgilerde hemen tüm planlarda rastlanmasına binaen önem arz eden karakteristik bir ilerleme biçimi ortaya çıkarmıştır. Orta planlarda gerçekleşen uzatma ve detaylandırma işlemlerinin saptanmasının yanı sıra arka plana ilişkin olarak, Schenker'in Temel Yapı'sının çizgisel bileşeni olan Temel Çizgi'nin rast makamındaki karşılığını teşkil edecek surette nevadan rasta, biri çargah perdesini atlayarak neva-segah-dügah-rast, diğeriyse bahsi geçen karakteristik ilerlemeyle yanaşık tarzda neva-hüseyni-neva-çargah-segah-dügah-rast şeklinde inen iki tür yapılanma tespit edilmiştir. Makamsal yapı ve form ilişkisinin irdelenmesi sonucunda eser kurgularının ortak bir biçimde, zemin teşkil eden ilk form öğelerinde rast perdesinden nevaya yönelik bir Tırmanış, müteakip hanede ise neva perdesini detaylandıran bir tali rast inişi barındırdığı görülmüştür. Devamında, söz konusu yapısal neva sesinin son haneye kadar çeşitli vasıtalarla uzatıldığı ve ardından son form öğesi dâhilinde arka plan kapanışının gerçekleştiği tespit edilmiştir. Dahası incelenen eserlerde Schenker Analizi için merkezi bir kavram olan organik bütünlük ilkesine hizmet eden unsurlar da araştırılmış; karşılaşılan hayli yüksek organik bütünlük düzeyinin, simetrik form kurgusu ve gerek aynı gerekse farklı planlarda yinelenen yapısal motifler vasıtasıyla inşa edildiği görülmüştür.
Özet (Çeviri)
In this study; a reductive analysis which roots its fundamental approach and terminology in Schenkerian Analysis was developed and applied on five works given in maqam rast by the composers of the peak era of Ottoman-Turkish music, 17th-19th centuries. With this analysis, the structural levels of the pieces were presented in five layers from surface to the background and displayed by an original graphic representation. The analyzes have revealed a characteristic form of melodic progression, which is of great importance in terms of being seen in all levels. In addition to identifying the prolongation and elaboration processes in the middleground levels, regarding the background, as an equivalent for Schenker's fundamental line (the descending element of the fundamental structure) two structures descending from neva to rast were found: one omitting çargah and thus descending as neva-segah-dügah-rast; and the other one, neva-hüseyni-neva-çargah-segah-dügah-rast, reflecting the aforementioned characteristic form of progression. As a result of the examination of the relation between maqam-structure and musical form, it has been observed that the works collectively include an Initial Ascend from rast to neva in the first form element, and a secondary descend in the following element elaborating the structural neva note. Subsequently, it was found that this structural neva was extended by various means up to the final form element where the background closure takes place. Moreover, the factors that serve for the principle of organic coherence, which is a central concept for Schenkerian Analysis, have been investigated in the works. It was seen that the high levels of organic coherence in the pieces was maintained by symmetrical form construction and by repetition of the structural motifs in both the same and different structural levels.
Benzer Tezler
- Türk makam müziği vokal performanslarında gelenek-modernite eksenli dönüşümler
Transformations of vocal performance practices in turkish maqam music regarding transitions between tradition and modernity
MURAT BİRER
Doktora
Türkçe
2023
MüzikANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİMüzikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKKI ALPER MARAL
- İzmirli musikişinasların Türk makam müziğine katkıları
Contrubituons of Izmir musicians to Turkish makam(mod) music
FERHAT ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MüzikYıldız Teknik ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
DOÇ. NESİBE ÖZGÜL TURGAY
- Singing as a translational action: Comparative analysisof sight-singing and rehearsed singing performances of Turkish makam music in light of translation studies
Bir çeviri eylemi olarak şarkı söylemek: Türk makam müziğine ait bir eserin deşifre ve provalı icralarının çeviri bilim ışığında karşılaştırmalı incelemesi
GİZEM NUR COPÇUOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE ŞİRİN ÖZGÜN TANIR
- Demokrat Parti döneminde uygulanan kültür politikalarının Türk makam müziğine yansımaları
Reflections of the cultural policies that adopted by Democrat Party to the Turkish makam music
BEDİRHAN BÜYÜKDUMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
MüzikYıldız Teknik ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESİBE ÖZGÜL TURGAY
- Fikret Amirov'un '12 minyatür' adlı eserinde kullandığı Azerbaycan makamlarının incelenmesi
An analysis of the Azerbaijani mugam forms in Fikret Amirov's '12 miniatures'
AYSEL GANBARLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MüzikMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMüzik Ana Sanat Dalı
PROF. RUKİYE ESİN KANBEROĞLU