Türkiye'nin etnobotanik veritabanı
The ethnobotanical database of Turkey
- Tez No: 618332
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BİNTUĞ ÖZTÜRK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Botanik, Eczacılık ve Farmakoloji, Botany, Pharmacy and Pharmacology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Farmasötik Botanik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 362
Özet
Etnobotanik araştırmalar halkın yüzyıllar boyunca nesilden nesile aktardıkları ve deneme yanılma yolu ile öğrendikleri çok değerli bilgileri kaydeden ve bitki insan ilişkisine ışık tutan çalışmalardır. Sayıları giderek artmakta olan bu çalışmaların çeşitli kütüphanelerde ya da elektronik kaynaklarda dağınık şekilde yer alması ve sistemli şekilde sorgulanamaması bilgiye ulaşmayı güçleştirmektedir. Bu nedenle bu çalışmada Türkiye'de yürütülmüş ve etnobotanik veri içeren çalışmaları derlemek ve bu çalışmaların içeriğini sistematik olarak bir veritabanına aktarmak amaçlanmıştır. Çalışmanın ilk aşamasında Türkiye'de yapılmış ve 1928-2014 yılları arasında yayınlanmış etnobotanik çalışmalara ulaşılmış ve bu çalışmalar belgesel tarama yöntemi ile incelenerek bir bibliyografya hazırlanmıştır. Çalışmanın ikinci aşamasında etnobotanik çalışmaların içeriğinde yer alan bilgilerin aktarılabilmesi için web tabanlı veritabanı yönetim sistemi geliştirilmiş ve elde edilen yayınların veritabanına girişleri yapılmıştır. Son olarak, veritabanının sorgu ekranından girilen içeriklerin toplu analizleri gerçekleştirilmiştir. Yapılan taramalar sonucundan 1758 yayın bibliyografyaya dahil edilmiştir. Bu çalışmaların 113'ünün kitap, 1166'sının makale/kitap bölümü, 249'unun bildiri ve 230'unun tez olduğu saptanmıştır. Çalışmalar bitki teşhisinin yer aldığı çalışmalar ve bitki teşhisinin yer almadığı çalışmalar olarak da ayrılmış; buna göre bitki teşhisine dayalı toplam 35 kitap, 270 araştırma makalesi, 52 derleme makale, 174 bildiri ve 120 tez çalışması olduğu belirlenmiştir. Bibliyografyadaki çalışmalardan 930'unun içerikleri veritabanına aktarılarak toplam 81.526 adet kullanım kaydı girilmiştir. Tez kapsamında sadece bitki teşhisine dayalı olan araştırma makalelerinin ve tam metin bildirilerin sonuçları sunulmuştur. Bu kapsamda, 339 yayına ait, 64.960 adet kullanım kaydı bulunmaktadır. Kaydedilen verilerin analizi yapıldığında ülkemizdeki tüm illere ait kaydın bulunduğu ve toplam 2884 bitki taksonuna ait kullanım kaydının olduğu belirlenmiştir. Bitkilerin kullanım amaçlarına göre dağılımları incelendiğinde en çok taksonun sırasıyla; insan sağlığı (1904 takson), gıda (1406 takson), yem (663 takson), boya (279 takson), süsleme-süs bitkisi (233 takson) ve hayvan sağlığı (192 takson) için kullanıldığı tespit edilmiştir. Etnobotanik kullanımı en çok çalışmada kaydedilmiş olan türler arasında ise sırasıyla Urtica dioica L., Rosa canina L., Juglans regia L., Hypericum perforatum L., Plantago major L., Malva sylvestris L. ve Malva neglecta Wallr. yer almaktadır. Bitkilerin tıbbi olarak en çok yara iyileştirici, şeker hastalığı, hemoroid ve soğuk algınlığına karşı kullanıldığı kaydedilmiştir. Ülkemizde bu zamana kadar hazırlanmış en kapsamlı etnobotanik veritabanı olan bu veritabanından bitkilerin adına (Latince ya da Türkçe), lokalitesine (bölge, il, ilçe), kullanılan kısmına, kullanım amacına ya da kullanım şekline göre çok çeşitli ve çapraz sorgulamalar yapılabilmektedir. Hazırlanan veritabanı dışında bu çalışmada, ilerleyen dönemlerde yürütülecek çalışmalarda kullanılabilecek“etnobotanik veri toplama formu”geliştirilmiş ve araştırmacıların önerisine sunulmuştur. Veritabanları yapısı gereği dinamik özellikte olup, yeni çalışmalar ve bulgular ile desteklenirse kalıcı bir özellik kazanabilir. Bu nedenle ileriki dönemlerde hem ulaşılamayan yayınların temini hem de yeni çıkanların eklemesi ile zenginleştirilmesi gerekmektedir. Böylelikle, ülkemizdeki etnobotanik bilgi birikiminin ve kültürel mirasın aktarılmasına hizmet eden bir kaynak olmayı sürdürebilir.
Özet (Çeviri)
Ethnobotanical researches are the studies that record the valuable information which have been learned through trial and error and transferred by local people through hundreds of years from generation to generation. Ethnobotanical researches set light to the human-plant relationship. The increasing number of these studies which is scattered within various libraries or electronic sources and cannot be systematically questioned, makes it difficult to access the information. Therefore the aim of this study was to compile ethnobotanical studies which are conducted in Turkey and to record their contents into a database systematically. In the first stage of the study, the ethnobotanical studies conducted in Turkey and published between the years 1928-2014 were gathered together and a bibliography was prepared through the examination of these studies with documentary review method. In the second stage of the study, a web-based database management system was developed in order to transfer ethnobotanical data, and the obtained publications were recorded into the database. Finally, the analysis of the whole data was performed from the query screen of the database. As a result of the scannings, 1758 publications were included to the bibliography. It was found that 113 of the studies were books, 1166 were articles/book chapters, 249 were presentation papers and 230 were postgraduate theses. The studies were also divided as the studies that included plant identification and the studies that did not. According to this, it was determined that 35 books, 270 research articles, 54 review articles, 174 conference papers and 120 thesis were based on plant identification. Among ethnobotanical reference list the contents of 930 of publications were transferred to the database and a total of 81.526 usage records were entered. In this thesis, only the results of research arcticles and full text conference papers based on plant identification were presented. In this context, 64.960 usage records belonging to 339 publications were added. When the recorded data was analyzed, it was determined that there were records from all provinces of our country and a total of 2895 plant taxa had usage records. When the distribution of plants according to their usage purposes was examined, it was determine that the most taxa were used for human health (1904 taxa), food (1406 taxa), fodder (663 taxa), paint (279 taxa), ornament-decorative plant (233 taxa) and animal health (192 taxa), respectively. The most recorded species with ethnobotanical uses were ranked as Urtica dioica L., Rosa canina L., Juglans regia L., Hypericum perforatum L., Plantago major L., Malva sylvestris L. and Malva neglecta Wallr., respectively. With medical purposes plants were recorded mostly for wound healing, diabetes, hemorrhoids and colds. With this database which is the most comprehensive ethnobotanical database prepared in our country so far, it becomes possible to make various and cross-queries according to the name of the plants (Latin or Turkish), localities (region, province, district), used parts, usage purposes or usage types. In addition to the prepared database, an ethnobotanical data collection form was developed and presented to the researchers for use in future studies. Databases are dynamic in nature and can obtain a sustainable feature if supported by new studies and findings. Therefore, to enrich the database with the addition of new studies and unreached publications in the future is important. Thus, it can be a source for the preservation and transfer of ethnobotanical knowledge and cultural heritage in
Benzer Tezler
- Türkiye'nin gıda bitkileri için veritabanı
The database for the food plants of Turkey
YEŞİM URHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Beslenme ve DiyetetikEge ÜniversitesiFarmasötik Botanik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÖZDE ELGİN CEBE
YRD. DOÇ. DR. BİNTUĞ ÖZTÜRK
- Anadolu'da gıda olarak kullanılan bazı bitkilerin ın-vitro antidiyabetik aktivitelerinin araştırılması
Investigation of in-vitro antidiabetic activities of some plants used as food in Anatolia
MELİKE KARACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
BotanikEge ÜniversitesiFarmasötik Botanik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CANAN KARAALP
DOÇ. DR. BİNTUĞ ÖZTÜRK
DR. ÖĞR. ÜYESİ EZGİ BELLİKCİ KOYU
- Türkiye'nin psikoaktif doğal bitki çeşitliliğinin etnobotanik ve korolojik açıdan araştırılması
Ethnobotanical and chorological research of Turkey's psychoactive natural plant diversity
DERYA ÖZGE ÖZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
BotanikEskişehir Teknik ÜniversitesiBotanik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HARUN BÖCÜK
- Urtica dioica (ısırgan otu) bitkisinin Türkiye'deki etnobotanik önemine dair, bölgesel antioksidan kapasitesi, toplam fenolik içeriği ve moleküler düzeydeki farklılıklarının tespiti
Determination of Urtica dioica (nettle)'s regional antioxidant capacity, total phenolic compound and its differences at moleculer level to understand ethnobotanic importance in Turkey
GAMZE AKDENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
BiyolojiFatih ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İFFET İREM UZONUR
- Anadolu etnobotaniğinde şeker hastalığında kullanılan bazı bitkilerin, IN-VITRO α-Amilaz ve α-Glukozidaz enzim inhibitörü etkileri üzerine araştırmalar
Researches on IN-VİTRO α-Amylase ve α-Glucosidase enzyme inhibitor activities of some plants which are used for diabetes in Anatolian ethnobotany
CANDAN VAROL
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
BotanikEge ÜniversitesiFarmasötik Botanik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BİNTUĞ ÖZTÜRK