Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesinde E.H. 1487 numarayla kayıtlı bir Mecmûa-i Tevârîh (İnceleme-metin)
Mecmûa-i Tevârîh (E.H. 1487) in the Library of Topkapı PalaceMuseum: Analyse and text
- Tez No: 622026
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ EMRE ÖZYILDIRIM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Klasik Türk Edebiyatı, Mecmûa, Cülûsiye, Tarih Manzumeleri, Sultan II. Mustafa, Classical Turkish Literature, Mecmûa, Dating Verse, Sultan Mustafa II
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 224
Özet
Bu çalışma kapsamında çeviriyazısını sunmayı ve incelemeyi amaçladığımız Mecmûa-i Tevârîh adlı eser Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde E.H. 1487 numarayla kayıtlıdır. Kurgu ve içerik açısından planlı/düzenli ilerleyen mecmûa padişaha sunulmak üzere tertip edildiği için özenli bir cilt ve yazıya sahiptir. Kaside ve tarih manzumelerinden oluşan mecmûanın mürettibine dair herhangi bir bilgi yer almamaktadır. Yalnızca başlangıçta yer alan duanâmede, rüya gören Süleyman adlı bir zâtın ismi geçmekte, sonundaki“li-muharririhi”kısmında da mürettibe dair bir ipucuna rastlanmamaktadır. Çalışmamıza konu olan Mecmûa-i Tevârîh adlı eser, mecmûa geleneği içerisinde özel bir yer teşkil etmektedir. Mecmûada II. Mustafa dönemi (1695-1703) olaylarına dair yeni ve tafsilatlı bilgiler yer almakta, XVII. yüzyılın ikinci yarısını kapsayan dönemdeki siyasî-sosyal aksaklıklar samimî bir dille yansıtılmaktadır. Mecmûada bulunan tarih manzumelerinde padişahın yanında sefere giden kişilerin bir kalenin fethi esnasında şahit oldukları ana dair canlı tasvirleri yer almaktadır. Nitekim eserde şiiri bulunan zâtlar II. Mustafa'nın yakın çevresinden ve ilmîye sınıfındandır. Giriş, İnceleme, Metin ve Sonuç olmak üzere dört bölümden oluşan çalışmamızda, esas kısmı, detaylı analizlere yer verdiğimiz İnceleme kısmı oluşturmaktadır. Giriş kısmında II. Mustafa'nın hayatı ve bu dönemdeki gelişmeler hakkında kısa bilgiler yer almaktadır. İnceleme kısmını oluşturan ikinci bölüm“Türler Açısından Mecmûada Yer Alan Tarihler”,“Şekil Özellikleri”,“Muhteva Özellikleri”ve“Şairler ve İletişim Ağları”olmak üzere dört alt başlıkta ele alınmaktadır.“Türler Açısından Mecmûada Yer Alan Tarihler”kısmında Mecmûa-i Tevârîh'in genel özellikleri verilerek eserin tarih mecmûaları içerisindeki konumu belirlenmekte, manzumelerde yer alan tarih düşürme türleri örneklerle açıklanmaktadır. Şekil özellikleri kısmında nazım şekilleri, vezin, kafiye ve redif tablolar aracılığıyla incelenmektedir. Muhteva özelliklerinin incelendiği kısımda, mecmûanın başında bulunan Duanâme, içinde barındırdığı rüya anlatısı ile birlikte kurgusal açıdan bölümlendirilerek analiz edilmektedir. Cülûsiyeler değerlendirilirken II. Mustafa'nın cülûsiyelerdeki tasviri, şiire yansıyan özellikleri ve cülûsun sosyal hayatta ve saray çevresinde nasıl karşılık bulduğuna bakılmaktadır. Muhteva özelliklerinin incelendiği devam eden kısımda şairlerin talep, beklenti ve şikâyetlerini dile getirdikleri arz-ı hâller, içeriklerine göre sınıflandırılarak yazılış amaçları ve üsluplarına göre detaylıca ele alınmaktadır. Tarihî olayların mecmûadaki aktarımları manzumeler ve tarih kaynaklarındaki bilgiler karşılaştırılarak açıklanmaktadır. Muhteva özelliklerinin son kısmında ise şairler ve iletişim ağları tespit edilmektedir. Üçüncü bölümü oluşturan“Metin”kısmında, titizlikle hazırlanan çeviriyazı metni ve metne dair hususlar yer almaktadır. Hazırlanan şairler indeksi, şairleri ve şiir numalarını bulmada kolaylık sağlamaktadır. Sonuç kısmında mecmûaya dair çıkarımlarda bulunularak elde edilen verilerle özel bir mecmûa olan eser yorumlanmaktadır. Takip edilen bu yolla mecmûanın klasik Türk edebiyatına ve XVII. yüzyıl hakkında çizilen genel çerçeveye katkı sağlaması beklenmektedir.
Özet (Çeviri)
This study aims to present and examine the translation of the work, Mecmûa-i Tevârîh which is registered with number E.H. 1487 in the Topkapı Palace Museum Manuscript Library. Since the poetry magazine, which has a systematic content and fiction, is prepared to be presented to Sultan, it has a special tome and writing style. The magazine came to light by myself for the first time, however the compiler of the work is unknown. The poetry magazine is composed of qasidas and the history poems. Only in the introduction section, a person named Süleyman is mentioned in the duanâme part but there is no clue regarding the compiler even in the part of li-muharririhi which is located in the conclusion of the text. The subject of this thesis, Mecmûa-i Tevarih, (E.H. 1487), has a special place in the tradition of poetry magazine. The text gives us unknown and detailed information regarding the reign of Mustafa II and reflects the socio-political problems of the 17th century with an intimate language. The poetry magazine appears to be significant due to the existence of narration in the poems regarding people who participated to the campaign together with Sultan, such as depiction of the conquest of a castle. People who have poems in the poetry magazine were close to Sultan Mustafa II and belonged to the Ottoman ilmiye class. This study consists of four parts; introduction, analysing, text and the conclusion. The main part of the thesis is Chapter 2, which includes detailed analysis. The introduction part briefly indicates the life of Mustafa II and his reign. The second chapter has respectively 4 sub-sections:“Türkler Açısından Mecmûada Yer Alan Tarihler”,“Şekil Özellikleri”,“Muhteva Özellikleri”and“Şairler ve İletişim Ağları”. In the section of“Türkler Açısından Mecmûada Yer Alan Tarihler”, characteristics of the Mecmûa-i Tevarih were evaluated in respect to the genre of history poems. Also, the types of dating in the poems were explained by giving relevant examples. In the part of“Şekil Özellikleri”, the form of poems and nazım, the rhythm, rhyme and redif are examined through tables. In the third sub-section of the same chapter, the section of“duanâme”which takes part in the beginning of Mecmûa-i Tevarih, is analyzed by cutting into sections according to its fiction. As a type of qasida, cülûsiyes are examined to reveal how Mustafa II was depicted, which of his characteristics were mentioned and also how his enthronement influenced Ottoman social and court life. In the following pages of the same part, the petitions written by poets in order to reflect their demands, expectations and complaints, are categorized and evaluated according to their reasons of letter and writing styles. In order to explain the narratives of historical events in the poetry magazine I compared them with informations that have given in other historical sources and poems. The third chapter of the thesis includes the translation of the manuscript and features of the text. Also, the index of the poets was designed to enable readers to find the numbers of poems and the names of poets more easily. In the conclusive section of the thesis, I indicated my interpretations and analysis regarding to Mecmûa-i Tevarih based on the information in the previous parts. By this way, it is expected to contribute to the classical Turkish literature and to the historiography of 17th century.
Benzer Tezler
- İstanbul Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesinde bulunan mağribi el yazması Kur'an-ı kerimlerin tezhip sanatı bakımından incelenmesi
Examining the moorish-style Qur'an found in the Library of the Topkapi Palace Museum in İstanbul interms of illimunation art
AYDAN AKKÖK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıUşak ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLAL SEZER
- Topkapı Sarayı Müzesi kütüphanesindeki H.2135 numaralı murakka
The album H.2135 in the Topkapı Palace Museum Library
ALİ NİHAT KUNDAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BANU MAHİR
- Byzantine heritage depicted: the aqueduct of Valens in the historical topography of Istanbul
Tasvirdeki Bizans mirası: İstanbul'un tarihi topografyasında Valens Su Kemeri
FATMA SARIKAYA IŞIK
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ PELİN YONCACI ARSLAN
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde yer alan E.H 157 envanter numaralı Kur'an-ı Kerim'in incelenmesi ve özgün bir eserle yorumlanması
Examination of Holy Quran with inventory E.H. 157 in the Topkapı Palace Museum and it's interpretation an origanal work
RÜMEYSA AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER ÜÇER
- El yazması eserlerde tezhipli fihrist sayfaları (TSMK,TİEM,İÜK)
Illuminated index pages in manuscripts (TSMK,TİEM,İÜK)
FATIMA BETÜL BAĞCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıMarmara ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. GÜLNUR DURAN