La coopération entre les pays Turcophones et le nouveau régionalisme

Türk dili konuşan ülkeler arasinda işbirliği ve yeni bölgeselcilik

PDF İndir

Tez No: 624650
Yazar: PELİN MUSABAY BAKİ
Danışmanlar: DOÇ. DR. ALİ FAİK DEMİR
Tez Türü: Doktora
Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
Yıl: 2020
Dil: Fransızca
Üniversite: Galatasaray Üniversitesi
Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
Ana Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Bilim Dalı
Sayfa Sayısı: 565

Özet

Küreselleşmenin gücünü her alanda daha çok hissettirdiği günümüz uluslararası düzeninde bölgeselleşme çabalarının dünya genelinde artmakta olduğu gözlemlenmektedir. Nitekim çok kutuplu dünya düzeninde bölgesel hareketler Latin Amerika'dan Afrika'ya Avrupa'dan Asya'ya giderek yaygınlaşan bir olgudur. Sözkonusu haraketlerin hepsi ortak bir coğrafyayı paylaşan ve açık ortak özelliklere sahip bölgesel aktörlerden müteşekkil değillerdir. Bu gelişmeler, bölge nedir, bölgesel işbirliğinin unsurları nelerdir, bölgeselcik (regionalism) ve bölgeselleşme (regionalization) nasıl tanımlanır, bölgesel kimlik (regional identity) nasıl oluşur, bölgesel bütünleşmeye (regional integration) giden unsurlar nelerdir ve benzeri soruların uluslararası ilişkiler literatüründe daha yaygın olarak yer almasına neden olmuştur. Yeni bölgeselciliğin (new regionalism) teorik çerçevesi üzerinden okunan bu durum, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından en çok etkilenen bölge olan Avrasya'yı yakından ilgilendirmiştir. Nitekim, sınırları tanımının ele alışına göre değişen bu bölgede çok sayıda ve çeşitli bölgesel işbirliği girişimi bulunmaktadır. Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan ve Özbekistan'ın uluslararası ilişkiler sahnesine bağımsız devletler olarak çıkması, Türkiye ve sözkonusu bu ülkeler arasındaki ilişkilerin bölgesel işbirliği açısından değerlendirilebilmesi için elverişli bir ortam yaratmıştır. Sadece ortak dil yapısı değil aynı zamanda ortak etnik köken, tarih ve sosyo-kültürel değerlere sahip olan bu aktörler arasındaki bölgeselleşme sürecinin çok daha eskiye, tarihi İpek Yolu üzerindeki etkileşim sürecine dayandığı görülmektedir. Bugün toplam demografik ve ekonomik açıdan Avrasya bölgesinde önemli bir ağırlığa sahip hale gelen, küresel dengeler açısından Rusya ve Çin gibi iki önemli komşusu bulunan bu devletler arasındaki bölgeselleşme süreci yeni bölgeselcilik açısından ele alınması gerekli bir konu haline gelmiştir. Teorik önermeleri kapsamında yeni bölgeselcilik, bölge olma koşullarını sıkı kriterlere bağlayan, bölgesel işbirliğini belirli kalıplar içerisinde inceleyen, devlet merkezci ve daha çok konuyu Avrupa'daki örneklerden yola çıkarak ele alan eski bölgeselcilikten (old regionalism) çeşitli noktalarda ayrılmaktadır. Bu farklılaklara ilave olarak sökonusu teorik çerçeve, bölgeselciliğin önemli bir bileşeni olan ve bir süreci oluşturan bölgeselleşmeyi küreselleşme ile birlikte ele almakta ve bölgeselleşmenin sadece ulusal faktörler göz önünde bulundurularak küresel bağlamdan ayrı düşünelemeyeceğine dikkat çekmektedir. Teorik yapısı bakımından inşacı kuramın (constructivim) özelliklerini ağırlıklı olarak taşıyan ve eklektik bir içeriğe sahip olan yeni bölgeselcilik, bölge kimliği (regional identity) kavramını da ön plana çıkarmakta ve bu kavramı inşa olgusu (regional identity building) üzerinden incelemektedir. Yeni bölgeselcilikte ayrıca bölgeler arası ilişkilerin (inter-regionalism) bölgeselleşme üzerine etkilerine de değilmektedir. Yeni bölgeselcilik yaklaşımının (new regionalism approach) önde gelen temsilcileri Hettne ile Söderbaum'un bölgesellik (regionness) kavramı, bölgeselcilik çalışmaları için yenilikçi bir bakış açısı ortaya koymaktadır. Bölgesel alan (regional space), bölgesel yapılanma (regional complex), bölgesel toplum (regional society), bölgesel topluluk (regional community) ve kurumsallaşmış bölgesel yönetimden (regional institionalized polity) müteşekkil beş seviyeden oluşan sözkonusu kavram ile bölgeselleşme sürecinin geçirdiği aşamalar ve geldiği nokta incelenebilmektedir. Bu çerçevede, tarihsel ve toplumsal boyutların ele alındığı bu yaklaşımda bölgeselleşme her zaman gelişme gösteren bir olgu olarak nitelendirilmemekte, bu süreçte geriye dönüşlerin de olabileceği dile getirilmektedir. Bununla birlikte bölgesellik derecesindeki güçlenmeyle bir bölgenin, bölgesel kimliğe sahip olma ve bölgesel aktör (regional actor) olarak hareket edebilme kapsitelerinin bir ivme kazandığı savunulmaktadır. Türk dilli halklar, geniş bir coğrafyaya yayılan ve sadece ticari ürünlerin değil fikilerlerin, insanların, dillerin ve dinlerin de yolculuk ettiği tarihi İpek Yolu üzerinde tarih boyunca önemli aktörler olmuşlardır. Nitekim, Türkler, güvenliğini sağladıkları bu yolun ekonomik ve kültürel gelişimine oldukça katkı sağlamışlardır. Bu yol boyunca dayanışma ve kimi zaman da mücadele süreçlerini yaşayan Türk dilli halklar arasında zamanla bir işbirliği kültürü oluşmuştur. Sözkonusu kültür, Türkler arasında antik çağlardan günümüze kadar taşınınan bölgeselleşmenin temellerini atmıştır. Önce Çarlık Rusyası daha sonra Sovyetler Birliği'nin Türk dilli halkların yaşadıkları Kafkasya ve Orta Asya'yı ele geçirmeleriyle birlikte bu bölgeselleşme aşamalı olarak sekteye uğramıştır. Ancak bu dönemlerde dahi Avrasya'nın iki ucunda konuşlanmış Türkler arasında siyasi, ekonomik ve kültürel ilişkiler çeşitli akımlar sayesinde tüm olumsuzluklara rağmen devam edebilmiştir. Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Türkiye ve bağımsızlıklarını kazanan Türk Cumhuriylerleri kaldıkları yerden bölgeselleşmeye devam edebilmek için elverişli bir ortam bulmuşlardır. Ancak beklenenin aksine, egemenlik ve bağımsızlıklarını korumaya, devlet inşası (state building), ulus inşası (nation building) ve ulusal kimlik inşası (national identity building) ile pazar ekonomisine geçiş süreçlerine odaklanan Türk devletleri ile siyasi iradesi bulunmasına rağmen o dönemde ekonomik gücü bu yönde yeterli olmayan Türkiye arasında sözkonusu bölgeselleşmenin hızlı bir şekilde canlanabilmesi mümkün olamamıştır. Uluslararası konjönktür ve bölgesel gelişmelerin de etkisiyle büyük umutlarla yeniden başlayan ilişkilerin ilk 10 yılı bölgeselleşme açısından inişli çıkışlı bir tablo sergilemiştir. Bu süreçte bağımsızlıklarını ilk tanıyan ülke ünvanına sahip olan Türkiye tarafından sözkonusu Türk dilli devletere yönelik politika-diplomasi, kalkınma-ekonomi ile kültür ve eğitim alanlarında yürütülen projeler anılan bölgeselleşmenin gelişimine bir takım eksikliklerine rağmen, kaydadeğer katkı sağlamıştır. 2000'li yılların başından itibaren, Türk dilli devletler arasındaki ilişkiler bir kurumsallaşma ve rasyonelleşme evresine girmiştir. Özellikle 2007'den itibaren Türkiye'nin bu coğrafyaya yönelik daha aktif bir politika izlemeye başlaması ile diğer Türk devletlerinin siyasi, ekonomik ve kültürel açılardan inşa süreçlerinde belirli bir aşama kaydedebilmeleri bu evrenin oluşuma zemin oluşturmuştur. Rusya, Çin ve diğerlerine göre daha az da olsa ABD'nin bu bölgeye yönelik ilgisinin canlandığı bu dönemde, 2009'da kurulan Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Konseyi) bölgesel bir örgüt olarak Türk devletleri arasındaki bölgeselleşmeye yeni bir boyut getirmiştir. 2019'da yılında kuruluşunun 10. yılını kutlayan Türk Konseyi, 1992-2010 yılları arasındaki Türk devletleri zirveler süreci tecrübesine dayanarak Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye tarafından kurulmuştur. Türk dili konuşan bağımsız ülkeler ile halkları arasında işbirliğini çok boyutlu bakış açısıyla geliştirmeyi hedefleyen bir yapı olarak Konsey, bu yönde kullanılabilecek kurumsal araçlara ve metodlara sahiptir. İstanbul'da konuşlu daimi sekretaryası aracılığıyla siyasi, ekonomik ve eğitim-kültürbeşeri alanlarda faaliyet gösteren Türk Konseyi, ilişkili kurumları TURKPA, TURKSOY, Türk İş Konseyi, Türk Akademisi ile Türk Kültür ve Miras Vakfı'nın Türk işbirliğine yönelik çalışmaları için eşgüdüm sağlamaktadır. BM'nin uzmanlık kuruluşları olmak üzere ortak çıkarları bulunan uluslararası örgütlerle de yakın çalışan Türk Konseyi, uluslararası arenada bölgesel bir aktör olarak anılmaya başlamıştır. Türk halkları arasında bölgesel bir kimlik oluşması üzerine çalışmaları da bulunan ve bölgesel işbirliğinin kurumsallaşmasına yönelik önemli bir araç teşkil eden Konsey, Türk devletleri arasındaki bölgeselleşmenin gelişmesine yönelik kaydadeğer adımlar atmaktadır. Öte yandan, sözkonusu bölgeselleşme süreci üye ülkelerden ve Konsey'in çalışmalarından kaynaklanan bir takım kısıtlamalar ile de karşı karşıyadır. 2019'da Özbekistan'ın Konsey'e tam üye olması, daimi tarafsızlık statüsüne haiz Türkmenistan ile ilişkilerinin gelişmesi ve 2018'de Konsey nezdinde gözlemcilik statüsü elde eden Macaristan'da Konsey'in tanıtım ofisinin açılması gibi gelişmeler bölgeselleşmenin derinleşmesi ve bölgeler arası işbirliğine katkıları açısından sözkonusu bölgesel örgütün incelenmesinin önemini bir kez daha ortaya koymuştur. Yukarıda bahsedilenler ışığında bu çalışmada, Türk dili konuşan devletler arasındaki bölgeselleşme süreci, günümüzde çeşitli projelerle ekonomik açıdan yeniden canlandırılmaya çalışılan tarihi İpek Yolu'ndaki etkileşimlerinden yola çıkılarak Hettne ve Söderbaum'un bölgesellik dereceleri zaviyesinden değerlendirilecektir. Çalışmanın çıkış sorusu bahsekonu derecenin hangi aşamalardan geçip hangi dereceye ulaştığı yönündedir. Hangi faktörlerin sözkonusu bölgeselleşmeyi etkilediği, bu sürecin itici gücünü hangisinin oluşturduğunu tespit etmek üzere çalışmamızda irdelenecektir. Türk devletlerinin ortak bir dil yapısına sahip olmasının bu çerçevedeki rolü ve bu rolün devam edip etmediği üzerinde durulacak sorular arasındadır. Bununla birlikte yeni bölgeselcilik tarafından üzerinde yeterince durulmayan bölgeselleşmenin güçlenmesi ve doğru zamanlamanın önemi ile bir bölgesel örgütün sözkonusu sürece katkıları arasındaki ilişkilere çalışmamamızda değinilecektir. Bu doğrultuda, bölgesel bir örgüt olarak Türk Konseyi'nin kurulduğu 2009'dan günümüze bölgeselleşme sürecine katkıları sorgulanacaktır. Aynı zamanda politik ve akademik ortamlarda sıklıkla refere edilen“Türk birliği veya bütünleşmesi”kavramlarının bölgeselleşme açısından mevcut durumu ne kadar yansıttığı irdilenecektir. Yukarıdaki değinilen sorular çerçevesinde tezimiz üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde yeni bölgeselcilik teorik çerçevesi, bölgeselcilik çalışmalarının tarihi ve önermeleri ile bölgeselciliğin eski ve yeni versiyonları arasındaki farklar birlikte ele alınacaktır. Bu doğrultuda, bölgesellik dereceleri dahil yeni bölgeselciliğin ön plana çıkarttığı kavramlar detaylıca incelenecektir. Sözkonusu bölümün devamında tarihi açında Türk dilli aktörler arasında işbirliği üzerinde durulacaktır. Bu çerçevede, özellikleri incelenecek İpek Yolu'nun Türkler için önemi ve bu yol üzerindeki ekonomik, siyasi ve sosyo-kültürel etkileşimleri ele alınacaktır. İpek Yolu'nun önemini kaybettiği 16. yüzyılın ardından olumsuzluk yaratan iç ve dış faktörlere rağmen Avrasya'nın iki ucundaki Türk dilli toplumlar arasındaki bağların görülebilmesi açısından Osmanlı Devleti ve Türk Hanlıkları arasındaki ilişkilerin nitelikleri bir örnek olarak incelencektir. Önce Çarlık Rusyası'nın daha sonra Sovyetler Birliği'nin Kafkasya'ya ve Orta Asya'ya nüfuz ediş süreçlerine değinildikten sonra pan-türkizm ve cedid harekatlerinin tüm olumsuzluklara rağmen Türk devletleri arasındaki bölgesel işbirliğine katkıları bu bölümde mercek altına alınacaktır. İkinci bölümde, bundan sonraki tarihsel gelişmeler ışığında, Türk dili konuşan ülkeler arasında bölgeselleşme sürecine etki eden iç ve dış faktörler araştırılacaktır. Bu doğrultuda, Çarlık Rusyası'nın ve Sovyetler Biriği'nin bölgeselleşmenin ilerlemesine negatif yönde etki eden politikalarından bahsedilecektir. Ardından, bağımsızlıklarını kazanmalarıyla uluslararası arenaya çıkan Türk devletlerinin içine girdiği devlet inşası, ulus inşası ve ulusal kimlik inşası süreçleri ile merkezi ekonomiden pazar ekonomisine geçişleri, bölgeselleşmeye etkileri bakımından ele alınacaktır. Tezin devamında, Türkiye'nin kardeş Türk devletlerine yönelik politikaları, henüz daha hepsi bu yöndeki ilanlarını yapmadan önce Türk Dışişleri Bakanlığı heyetinin anılan ülkelere gerçekleştirdiği ziyaretten günümüze kadar olan süreçte dönemlere ve konulara ayrılarak incelenecektir. Söz konusu politikaların bölgeselleşmeye yönelik etkileri bu doğrultuda mercek altına alınacaktır. Üçüncü bölümde ise Türk Konseyi'nin yapısı, uyguladığı metodlar, çalışmaları, ilişkili kurumlarıyla etkileşimi, bölge içi ve bölge dışı diğer önemli aktörler ile ilişkileri ve uluslararası örgütlerle işbirliği bölgesellik derecesine etkileri açılarından araştırılacaktır. Bölgesel kimlik ve bölgesel aktör olma konularının da ele alınacağı bu bölümde, Türk Konseyi'nin bölgeselleşmeye somut katkılarının yanısıra bu konuda karşılaşılan kısıtlamalar ve bunun başlıca nedenleri de irdelenecektir. Tez kapsamındaki bu analizlerimizin, Türk dili konuşan ülkeler arasındaki işbirliğinin daha önce büyük ölçüde ele alınmamış sistematik bir çerçeve temelindeki bu haliyle, daha sonraki karşılaştırmalı bölgeselcilik (comparatif regionalism) çalışmalarına katkı sağlaması ümit edilmektedir.

Özet (Çeviri)

At a time when the impact of globalization is increasingly felt, the efforts of regionalization have been gaining momentum worldwide. It is precisely from this perspective that the field of regional movements have widened, going stretching from Latin America to Africa via Europe and Asia. It should be emphasized however, that each movement does not necessarily share a common geography or regional actors with common points. Consequently, questions on the description of a region, the aspects of regional cooperation, the definitions of regionalism and regionalization, the creating of regional identity, and the steps to achieve regional integration as well as their variants have begun to dominate the literature of international relations. This development, which is analyzed within the theoretical framework of new regionalism, has directly affected Eurasia, as the region most affected by the dissolution of the Soviet Union. In fact, this region, the geographic limits of which differ according to definitions, is subject to numerous regional cooperation initiatives. The arrival on the international scene of Azerbaijan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Turkmenistan and Uzbekistan as new independent actors, following the dismemberment of the Soviet Union, was an opportunity to rethink, from a regional cooperation point of view, the ties between these countries and Turkey. The relations among these actors which share not only a common language basis but also common socio-cultural, historical and ethnic factors go back in fact to the times of the Silk Road. Today, regionalization among the Turkic speaking countries which have gained more weight across Eurasia in terms of their total demographic and economic capacity, and are neighbors of Russia and China, two important actors for the global equations, has become an important matter to be studied in the framework of new regionalism. From the theoretical perspective, new regionalism is distinguished from old regionalism, in the sense that the latter is more state and Euro-centric representing a much firmer approach in its attempts to define the region and regional cooperation. In addition, new regionalism argues that regionalization as a process and an integral part of regionalism must be taken into account in the context of globalization. Thus it emphasizes the fact that it cannot be analyzed separately from globalization, and taking only national factors into account. New regionalism, which carries excessively in itself the idiosyncrasies of constructivism and is quite eclectic, is also linked to regional identity and its building process. New regionalism is also about the effects of inter-regionalism with regard to regionalization. Hettne and Söderbaum, two widely known experts of new regionalism approach, have set up a new perspective for the regional studies with the concept of regionness. Thus, through this concept with five components such as regional space, regional complex, regional society, regional community and regional institutionalized polity, it has become possible to work out the stages of regionalization and the level it attains. This perspective, including historical and societal dimensions, is far from being linear, and presents possible reversals. Furthermore, it indicates that there is a parallel between the strengthening of the degree of regionness of a region and its capacity to have a regional identity and to become a regional actor. The Turkic speaking peoples have, throughout history, been important actors in the Silk Road, where not only trade took place but also many interactions at the level of ideas, peoples, languages and of religions occurred. The Turks largely contributed to the economic and cultural development of this Route and ensured its security. Over time, a culture of cooperation began to develop among the Turkic speaking peoples who experienced both relationships of solidarity and conflict along this Route. This culture sowed the foundations of current regionalization which dates back to antiquity. This process of regionalization has experienced some interruptions in history with the occupation of the Caucasus and Central Asia first by the czarist Russia and then by the Soviet Union. However, even during these periods, the Turkic speaking peoples lying between the two ends of Eurasia did not cease political, economic and cultural interactions through certain movements despite unfavorable conditions. With the fall of the Soviet Union, Turkey and the newly independent Turkic Republics found a favorable climate for the revitalization of regionalization. However, contrary to expectations, this could not quickly gain momentum with, on the one hand, the newly independent Turkic states concerned with preserving their sovereignty and independence as well as their state building, nation building, national identity building and transition to the market economy processes, and on the other hand Turkey which, despite its political will, presented economic deficiencies. The first ten years of relations, started in a new international conjuncture and regional developments with high hopes, met ups and downs with regard to regionalization. Throughout these years, the projects led by Turkey, the first country to recognize the independence of these states, in the politicaldiplomatic, developmental-economic and cultural-educational fields contributed considerably to the development of regionalization, despite certain limits. From the beginning of the 2000s, relations between the Turkic speaking countries began to institutionalize and rationalize. The fact that from 2007 Turkey began to implement a more active policy towards the region and that the other Turkic speaking countries started to progress in terms of their political, economic and cultural building served to set up this phase. At a time when Russia, China, and to a lesser extent the United States had become more interested in this region, the establishment of the Cooperation Council of Turkic Speaking States (the Turkic Council) in 2009 as a regional organization has brought a new dimension to regionalization between Turkic countries. The Turkic Council, which celebrated its tenth anniversary in 2019, was founded by Azerbaijan, Kazakhstan, Kyrgyzstan and Turkey on the basis of the process of summits of Turkic states from 1992 to 2010. The Council, a structure which aims to develop cooperation between independent Turkic speaking state and their people in a multidimensional way, is endowed with institutional means and methods in this regard. Through its General secretariat, based in Istanbul, the Turkic Council, active in the political, economic, educational-cultural and human fields, works in harmony with its related/affiliated institutions TURKPA, TURKSOY, the Turkic Business Council, the Turkic Academy and the Turkic Culture and Heritage Foundation. The Turkic Council, maintaining strong relations with the UN and any international organization with common interests, has started to make itself known as a regional player in the international reports. The Council, which also contributes to the establishment of a regional identity between the Turkic speaking peoples and the institutionalization of regional cooperation, is taking considerable steps to deepen regionalization between the Turkic states. Nevertheless, the so-called regionalization process also contain certain limits emanating from its member countries as well as the functioning of the Council. Recent developments in 2019 such as the accession of Uzbekistan as a member state, the development of relations with Turkmenistan, a country with a neutral status and the opening of its representative office in Hungary, which obtained observer status in 2018 have once again shown the interest and importance of the Council from the point of view of strengthening regionalization and developing inter-regional cooperation. Throughout this study, the regionalization process between the Turkic speaking countries will be analyzed from the perspective of the degrees of regionness developed by Hettne and Söderbaum and starting from their interaction on the historic Silk Road which is to be revived today economically by different projects. Our research question will be on the level of the degree of regionness between the Turkic speaking countries while scrutinizing its stages. The factors which influence regionalization will be investigated in order to find the driving force of this process. In this context, we will look at the role of a common linguistic basis on the regionalization process and the persistence of its effect. Also, we will dwell on the relationship between the strengthening of regionalization and the importance of timing as well as the contributions of a regional organization to such a process, a subject not sufficiently dealt with by new regionalism. In this regard, we will question the contributions of the Turkic Council as a regional organization to the regionalization process from its establishment to the present day. At the same time, we will see the extent of the concepts of“Turkic unity”or“Turkic integration”, commonly used in political and academic circles, reflect the current situation from the regionalization point of view. In light of the previous questions, this thesis will consist of three main parts. The first part will concentrate on the theoretical framework of new regionalism, the history and concepts of regionalism studies, as well as the divergences between old and new regionalism. From this perspective, the concepts put forward by new regionalism, including the various degrees of regionness will be analyzed at length. Subsequently, the historical aspects of cooperation between Turkic speaking actors will be scrutinized. In this context, we will discuss the importance of the Silk Road for the Turks and their economic, political and socio-cultural interactions along this corridor, the characteristics of which will be closely examined. Then, we will analyze the relations between the Ottoman Empire and the Khanates of Turkestan to illustrate the linkages existing between the Turkic speaking peoples at the two ends of Eurasia, despite unfavorable internal and external factors, after the 16th century when the Silk Road largely lost its importance. In this regard, following the analysis of the penetration first of czarist Russia and then of the Soviet Union into the Caucasus and Central Asia, we will deal with the effects of panturkism and jadidism on regional cooperation between the Turkic states, despite all the shortcomings. In the second part, we will identify the endogenous and exogenous factors influencing the process of regionalization between the Turkic speaking countries in the following historical period. In this regard, the policies of czarist Russia and Soviet Union, which slowed down, or even suspended, the process of regionalization, will be discussed. Subsequently, this section will present the effects on regionalization of the state building, nation building, national identity building processes as well as the transition to the market economy of the newly independent Turkic speaking states. Also, we will tackle the policies of Turkey towards the Turkic speaking states since the official visit of the delegation of the Ministry of Foreign Affairs carried out before the proclamation of independence by all these countries until today in a chronologic and thematic categorization, which will lead us to review the effects of these policies on regionalization. Finally, the third part will be based on the study of the structure of the Turkic Council, its methods, its activities, the interaction with its affiliated and related institutions, its relations with the third actors in and out of the region as well as its cooperation with international organizations in order to analyze their effects on the development of the level of regionness. In this part, which will also cover issues related to regional identity and regional actor, we will also revisit the limits of the Turkic Council's contributions on regionalization and their main reasons. We hope that the analyses carried out within the framework of this thesis, will, in a systematic perspective so far largely untreated, contribute to prospective research on the studies of comparative regionalism. À une époque où le poids de la mondialisation est de plus en plus ressenti, il faut noter que les efforts de régionalisation ne cessent de s'accroître dans le monde entier. C'est justement de cette perspective que le champ des mouvements régionaux s'est élargi allant de l'Amérique latine à l'Afrique en passant par l'Europe et l'Asie. Cela-dit, il faut insister sur le fait que chaque mouvement n'est pas forcément du ressort d'une géographie commune ou d'acteurs régionaux possédant des caractéristiques nettement en commun. Par conséquent, les questions sur la description d'une région, les aspects de la coopération régionale, la définition du régionalisme (regionalism) et de la régionalisation (regionalization), ainsi que la formation de l'identité régionale (regional identity), et encore les étapes pour aboutir à l'intégration régionale (régional intégration) et leurs variantes ont commencé à dominer la littérature des relations internationales. Ce développement qui est analysé dans le cadre théorique du nouveau régionalisme (new regionalism) a directement touché l'Eurasie qui reste la région la plus affectée par la dissolution de l'Union soviétique. En effet, cette région dont les limites géographiques diffèrent selon les définitions, est sujette à de nombreuses initiatives de coopération régionale. L'arrivée sur la scène internationale de l'Azerbaïdjan, du Kazakhstan, du Kirghizstan, du Turkménistan et de l'Ouzbékistan en tant que nouveaux acteurs indépendants, par la suite du démembrement de l'Union soviétique, a été l'occasion de repenser, du point de vue de la coopération régionale, les liens entre ces pays et la Turquie. Les relations entre ces acteurs qui partagent non seulement une base linguistique mais aussi des valeurs socio-culturelles, historiques et ethniques communes remontent en fait au temps de la Route de la Soie. De nos jours, la régionalisation entre les pays turcophones qui ont gagné plus de poids en Eurasie en matière de leur capacité démographique et économique totale, et qui sont évidemment des voisins avec la Russie et la Chine, deux acteurs importants pour les équations globales, est devenue un sujet-phare dans le cadre du nouveau régionalisme. Dans une perspective théorique, le nouveau régionalisme se distingue de l'ancien régionalisme (old regionalism), au sens où ce dernier est plus centré sur l'État et davantage qualifié d'euro-centrique représentant une approche bien plus ferme dans ses tentatives afin de définir la région et la coopération régionale. En outre, le nouveau régionalisme défend que la régionalisation comme processus et partie intégrale du régionalisme doit être prise en considération dans le cadre de la globalisation. Ainsi elle accentue le fait qu'elle ne peut pas être analysée séparément de la globalisation et prenant seulement en considération les facteurs nationaux. Le nouveau régionalisme, qui porte excessivement les particularités du constructivisme et qui est assez éclectique, s'intéresse aussi à l'identité régionale et analyse ce concept de la perspective de construction régionale (régional identity building). Le nouveau régionalisme se penche également sur les effets de l'inter-régionalisme vis-à-vis la régionalisation. Hettne et Söderbaum, deux représentants connus de l'Approche du nouveau régionalisme ont mis en place une nouvelle perspective pour les études régionales avec la notion de régionalité (regionness). Ainsi, à l'intermédiaire de cette notion composée de cinq degrés tels que l'espace régional (regional space), le complexe régional (regional complex), la société régionale (regional society), la communauté régionale (regional community) et le système politique régional institutionnalisé (regional institionalized polity), il est devenu possible d'élaborer les étapes dont la régionalisation est passée et le niveau à laquelle celle-ci parvient. Cette perspective incluant les dimensions historiques et sociétales est loin d'être linéaire, permettant des retours en arrière. En outre, elle indique qu'il s'agit d'un parallélisme entre la fortification du degré de régionalité d'une région et ses capacités de posséder une identité régionale et de devenir un acteur régional (regional actor). Les peuples turcophones ont, tout au long de l'histoire, été des acteurs importants de la Route de la Soie, où s'est effectué non seulement des échanges commerciaux mais aussi de nombreuses interactions au niveau des idées, des sociétés, des langues et des religions. Les Turcs ont largement contribué au développement économique et culturel de cette route et en ont assuré la sécurité. Avec le temps, une culture de coopération a commencé à se développer entre les peuples turcophones qui ont expérimenté à la fois les rapports de solidarité et de conflit tout au long de cette route. Cette culture a semé les fondements de la régionalisation actuelle qui date de l'Antiquité. Ce processus de régionalisation a connu certaines interruptions au cours de l'histoire avec l'occupation du Caucase et de l'Asie centrale d'abord par la Russie tsariste et puis par l'Union soviétique. Pourtant, même durant ces périodes, les peuples turcophones placés entre les deux bouts de l'Eurasie n'ont point cessé les interactions politiques, économiques et culturelles par le biais de certains courants malgré les conditions défavorables. Avec la chute de l'Union soviétique, la Turquie et les Républiques turques nouvellement indépendantes ont trouvé un contexte propice à la revitalisation de la régionalisation. Pourtant, à l'inverse des attentes, cela n'a pas pu rapidement gagner en ampleur avec d'une part les pays turcophones nouvellement indépendants préoccupés par la préservation de leur souveraineté et de leur indépendance ainsi que les processus de state building, de nation building, de national identity building et de passage à l'économie de marché, et avec d'autre part la Turquie qui, malgré sa volonté politique présentait des carences économiques. Les dix premières années des relations, entamées dans une nouvelle conjoncture internationale et des développements régionaux avec de grands espoirs, ont connu des hauts et des bas concernant la régionalisation. Tout au long de ces années, les projets conduits par la Turquie- premier pays à reconnaitre leur indépendancepour ces États dans les domaines politique-diplomatique, développemental-économique et culturel-éducatif a considérablement contribué au développement de la régionalisation, en dépit de certaines limites. Dès le début des années 2000, les relations entre les pays turcophones ont commencé à s'institutionnaliser et être rationnalisées. Le fait qu'à partir de 2007, la Turquie a commencé à mettre en œuvre une politique plus active vis-à-vis la région et que les autres pays turcophones se sont mis à progresser du point de vue de leur construction politique, économique et culturelle a servi à la mise en place de cette phase. Dans une période où la Russie, la Chine, et dans une moindre mesure les États-Unis ont commencé à s'intéresser davantage à cette région, l'établissement du Conseil de coopération des pays turcophones (le Conseil turcique) en 2009 comme organisation régionale a apporté une nouvelle dimension à la régionalisation entre les pays turcophones. Le Conseil turcique qui a fêté, en 2019, son dixième anniversaire a été fondé par l'Azerbaïdjan, le Kazakhstan, le Kirghizstan et la Turquie à travers le processus des sommets des États turcs de 1992 à 2010. Le Conseil, structure qui vise le développement de la coopération entre les États indépendant turcophones et leurs peuples dans une perspective multidimensionnelle, est doté de moyens et de méthodes institutionnels à cet égard. Par l'intermédiaire de son secrétariat général dont le siège se trouve à Istanbul, le Conseil turcique, actif dans les domaines politique, économique, éducatif-culturel et humain, travaille en harmonie avec ses institutions reliées/affiliées TURKPA, TURKSOY, le Conseil d'affaires turcique, l'Académie turcique et le Fondation pour la culture et le patrimoine turcique. Le Conseil turcique qui entretient aussi d'étroites relations avec l'ONU et toute organisation internationale à intérêts communs, a commencé à se faire connaître comme un acteur régional sur la scène internationale. Le Conseil qui contribue aussi à la mise en place d'une identité régionale entre les peuples turcophones et l'institutionnalisation de la coopération régionale, prend des mesures considérables pour l'approfondissement de la régionalisation entre les États turcophones. Pourtant, le dit-processus de régionalisation connaît également certaines limites provenant de ses pays membres et du fonctionnement du Conseil. Les récents développements en 2019 tels que l'adhésion de l'Ouzbékistan en tant que pays membre, le développement des relations avec le Turkménistan, pays avec un statut de neutralité et encore l'ouverture d'un bureau de représentation en Hongrie, pays qui possède un statut d'observateur depuis 2018 ont démontré une fois de plus l'intérêt et l'importance du Conseil du point de vue du renforcement de la régionalisation et du développement de la coopération inter-régionale. Tout au long de ce travail, le processus de régionalisation entre les pays turcophones sera pris en main dans la perspective des degrés de régionalité de Hettne et Söderbaum à partir de leur interaction sur la Route de la Soie historique qui est aujourd'hui en train d'être ravivée économiquement par des différents projets. Notre question de départ portera sur le niveau du degré de régionalité entre les pays turcophones à travers ses stades. Il sera question d'analyser les facteurs qui influencent la régionalisation afin de trouver la force motrice de ce processus. Dans ce cadre, nous nous pencherons sur le rôle d'une base linguistique commune par les États turcophones sur leur processus de régionalisation et la persistance de son effet. Aussi, nous nous attarderons sur le rapport entre la fortification de la régionalisation et l'importance du bon timing ainsi que les contributions d'une organisation régionale à un tel processus, sujet qui n'est pas assez traité par le nouveau régionalisme. Dans cette perspective, nous remettrons en cause les contributions du Conseil turcique en tant qu'organisation régionale sur le processus de régionalisation depuis son établissement jusqu'à nos jours. Parallèlement, nous verrons à quel point les concepts de“l'unité turcique”ou de l'“intégration turcique”, répétés à maintes reprises dans les milieux politiques et académiques, reflètent la situation actuelle du point de vue de la régionalisation. À la lumière des questions précédentes, la présente thèse se composera de trois parties principales. La première partie portera sur le cadre théorique du nouveau régionalisme, l'histoire et les concepts des études de régionalisme, ainsi que les divergences entre l'ancien et le nouveau régionalisme. De cette perspective, les concepts mis en avant par le nouveau régionalisme, y compris les divers degrés du régionalité seront analysés en détail. Par la suite, les aspects historiques de la coopération entre les acteurs turcophones seront pris en main. Dans ce contexte, nous aborderons l'importance de la Route de la Soie pour les Turcs et leurs interactions économiques, politiques et socioculturelles sur ce corridor dont nous analyserons de près ses caractéristiques. Ensuite, nous examinerons les relations entre l'Empire ottoman et les Khanats du Turkestan pour illustrer les liens existants entre les peuples turcophones aux deux bouts de l'Eurasie, en dépit des facteurs défavorables internes et externes, après le 16e siècle où la Route de la Soie a largement perdu de son importance. À ce titre, par la suite d'un accent mis sur la pénétration d'abord par la Russie tsariste puis par l'Union soviétique au Caucase et en Asie centrale, nous traiterons les effets du pan-turquisme et du jadidisme sur la coopération régionale entre les États turcophones, malgré tous les déficits. Dans la deuxième partie, nous aborderons les facteurs endogènes et exogènes influençant le processus de régionalisation entre les pays turcophones dans la période historique suivante. À cet égard, seront examinées les politiques de la Russie tsariste et de l'Union soviétique ayant ralenti, voire suspendu, le processus de régionalisation. Par la suite, cette partie présentera les effets du processus de state building, nation building, national identity building ainsi que le passage à l'économie de marché des États turcophones nouvellement indépendants, sur la régionalisation. Aussi, nous aborderons les politiques de la Turquie vis-à-vis des États turcophones depuis la visite officielle de la délégation du ministère des Affaires étrangères réalisées déjà avant la proclamation d'indépendance de la part de tous ces États jusqu'à nos jours dans une catégorisation chronologique et thématique, ce qui nous amènera à revoir les effets de ces politiques sur la régionalisation. Enfin, la troisième partie se basera sur l'étude de la structure du Conseil turcique, ses méthodes, ses travaux en cours, l'interaction avec ses institutions affiliées et reliées, ses relations avec les acteurs tiers à l'intérieur et à l'extérieur de la région ainsi que sa coopération avec les organisations internationales afin d'analyser leurs effets sur le développement du degré de régionalité. Dans cette partie qui traitera également de l'identité régionale et de l'acteur régional, nous repenserons également aux limites de la contribution du Conseil turcique sur la régionalisation et à leurs principales raisons. Nous espérons que les analyses réalisées dans le cadre de cette thèse, pourront, dans une perspective systématique jusqu'à présent quasiment non-traitée, contribuer aux recherches prospectives sur les études du régionalisme comparatif (comparatif regionalism).

Benzer Tezler

Tez No
655406
Suçluların iadesi
Extradition
BAHRİ TUĞCAN KOLBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Hukuk Galatasaray Üniversitesi
Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. PINAR MEMİŞ KARTAL
Tez No
701350
Çevrenin kasten kirletilmesi suçu (TCK M.181)
The crime of intentional pollution of the environment
SEVİM SENA TAŞKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Hukuk Galatasaray Üniversitesi
Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. PINAR MEMİŞ KARTAL
Tez No
773596
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının uygulanması: Türkiye örneği
Implementation of judgments of the European Court of Human Rights: The Turkish example
MUAMMER ÖZ
Doktora
Türkçe
2022
Hukuk Galatasaray Üniversitesi
Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AKİF EMRE ÖKTEM
Tez No
711980
Uluslararası boyutuyla vergi incelemeleri
Tax examinations with international aspects
CANSU DAĞ BEREKET
Doktora
Türkçe
2021
Hukuk Galatasaray Üniversitesi
Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKAN ÜZELTÜRK
Tez No
639449
An experimental study on homophily and in-group bias in poverty and pension games
Yoksulluk ve emeklilik oyunlarında homofili ve grup içi yanlılık üzerine deneysel bir çalışma
EMİNE ÖZGE YURDAKURBAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Ekonomi Galatasaray Üniversitesi
İktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BİLGE ÖZTÜRK GÖKTUNA

Geri Dön