Hâkim el-Cüşemî'nin et-Tehzî'b fi't-Tefsî'r adlı eseri çerçevesinde Mu'tezilenin Kur'ân tasavvuru
The Mu'tazila's perception of the Qur'an in the framework of Hakim al-Jushami's Work, al-Tahzib fi' al-Tafsir
- Tez No: 627172
- Danışmanlar: PROF. DR. BİLAL GÖKKIR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 318
Özet
Mu'tezile, İslam düşünce ekollerinin en önemlilerinden biridir. Bu ekolün klasik dönem temsilcilerinden Cüşemî'nin ilim camiasında fazla tanınmaması ve et-Tehzîb fi't-Tefsîr adlı eserinin Mu'tezilî ilkeler esas alınarak halihazırda günümüze ulaşmış en mufassal tefsir olması, Cüşemî ve eseri hakkında akademik çalışma yapmayı gerekli kılmaktadır. Çalışmada Mu'tezile'ye dair yapılan araştırmalara katkı sunulması amaçlanmıştır. Cüşemî ve tefsirine dair kaynaklarda yer alan iddiaların gözden geçirilmesi, Mu'tezile'nin Kur'ân tasavvurunun incelenmesi, itizalî ilkelerin Kur'ânî dayanaklarının tespit edilmesi hedeflenmiştir. Çalışmada Cüşemî'nin kendi eserleri dikkate alınarak Mu'tezile araştırması yapılmış, elde edilen bulgular diğer kaynaklarda yer alan bilgilerle karşılaştırılarak bazı sonuçlara ulaşılmıştır. Çalışmada öncelikle Mu'tezile'nin Kur'ân yorumuna dair serencâmı genel hatlarıyla incelenmiş, Cüşemî'nin ekol içerisindeki konumu araştırılmıştır. Hanefîliği bırakarak Zeydî olduğu iddiası eleştirilmiş, itikâdî açıdan taassub derecesinde Mu'tezilî olduğu anlaşılmıştır. Taberî tefsirinin muhtasarı sayıldığı iddiasının hatalı olduğu tespit edilmiştir. Cüşemî'nin aktardığı bilgiler esas alınarak Mu'tezile'nin Kur'ân tasavvuru incelenmiştir. Buna göre; Sarfe teorisi, Kur'ân'da yabancı kelimeler meselesi, kıraat anlayışları gibi önemli meselelere dair kaynaklarda ciddi problemlerin olduğu görülmüştür. Son olarak Cüşemî'nin Mu'tezilî ilke ve teoriler çerçevesinde âyetlere getirdiği yorumlar incelenmiş, itizâlî ilkelerin dayanaklarına işaret edilmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Kelam, Tefsir, Mu'tezile, Cüşemî, et-Tehzîb
Özet (Çeviri)
Mu'tazila is one of the most important schools of Islamic thought. The fact that al-Jushamī, one of the representatives of this school, is not well known in the academia and that his work al-tahzīb fi al-tafsīr is the most comprehensive tafsīr that has survived to the present day based on Mu'tazilite principles makes it necessary to conduct an academic study on him. In this study, it is aimed to contribute to the studies on Mu'tazila, the missing link of Islamic thought. It is aimed to review the claims about al-Jushamī, who is in an important position in reaching the information on Mu'tazila to the present day, to investigate the Mu'tazili understanding through an intra-sectarian work, and to determine the Qur'anic foundations of its basic principles. In the study, Mu'tazila was researched by taking into account al-Jushamī's own works, and some conclusions were reached by comparing the findings with the information in other sources. In the study, firstly, the general attitude of Mu'tazila regarding the interpretation of the Qur'an was examined, and al-Jushamī's position within the school was determined. The claim that he left Hanafism and became a Zaydī has been criticised, and it has been understood that he was a Mu'tazilī to the degree of religious fanaticism. The claim that his book is being the Mukhtasar of Tabari's tafsīr was found to be erroneous. Based on the information provided by alJushamī, Mu'tazilites' conception of the Qur'an is analysed. Accordingly, it has been determined that there are serious problems in the sources on important issues such as ṣārfa theory, the issue of foreign words in the Qur'an, and their understanding of qiraat. Finally, al-Jushamī's interpretations of the verses within the framework of Mu'tazilite principles and theories have been analysed and the bases of the principles have been pointed out. KEYWORDS: Theology, Tafsir, Mu'tazila, al-Jushamī, al-Tahzîb
Benzer Tezler
- التَّوْجِيْهُ النَّحْوِيُّ لِلْقِرَاءَاتِ المُتَوَاتِرَةِ فِي كِتَابِ التَّهْذِيْبِ فِي التَّفْسِيْرِ لِلْحَاكِمِ الجُشَمِيِّ
Et-tevcîhun –nahvî li'l kiraât'il-mütevâtireti fî Kıtab'ît Tehzîb fi't Tefsîr li'l Hâkimi'l-Cüşemî / Grammatical guidance of Mutawater Quranic readings in Al-Tahzib fi Al-Tafsir by Al-Hakim Al-Jushami
MAHMOUD BAKDASH
Doktora
Arapça
2024
DinBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜSEYİN ESVED
- Mu'tezilî Müfessir Hâkim el-Cüşemî'nin et-Tehẕîb fi't-tefsîr adlı eserinde müşkilü'l-kur'ân
The mushkil of the Qur'an in the work of Mu'tazilite Mufassir Hâkim al-Jushami titled at-Tahzib fi't-tafsir
DİDİK ANDRİAWAN
Doktora
Türkçe
2023
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKAN UĞUR
- Mu'tezilî müfessir Hâkim el-Cüşemî ve et-Tehzîb fi't-Tefsîr adlı eserinin tefsir literatüründeki yeri
The place of Mu'tazilî exegete al-Hâkim al-Jushamî and his tafsîr al-Tahdhîb fî Tafsîr al-Qur'ân in the tafsîr literature
CEMAL SÜNBÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMED COŞKUN
- أثر الاعتزال عند الحاكم الجشمي في تفسيره( سورة البقرة أنموذجا )
Hâkim el-Cüşemî'nin tefsirinde Mu'tezilenin etkisi (Bakara Sûresi örneğinde)
AZZAM ALGHARIB
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ZÜLFİ CENNET
- Hâkim el-Cüşemî'nin fırka tasnifi ve mezheplere bakışı
Hakim al-Jushemi's classification of denominational groups and his views on the sectarian divisions
ERDEM AKYÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinGaziantep ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHYETTİN İĞDE