Hâkim el-Cüşemî'nin et-Tehzîb fi't-Tefsîr eserinde peygamberlerin ismeti anlayışı
The concept of the ismah of prophets in Hâkim al-Jushami's al-Tahdhîb fî al-Tafsîr
- Tez No: 965264
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET EMİN GÜNEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 110
Özet
Allah ile kulları arasında aracılık yapan elçiler kendilerini gönderen ilahi zatı eksiksiz ve kusursuz bir şekilde temsil etme yeteneğine sahip olmalıdır. Peygamber, hayatın her alanında hatta ölüm karşısında mükemmel bir örnek ve model olma vasfını taşır. Bu nedenle, bir peygamber, toplumun koyduğu sosyal kuralları ihlal eder veya hata yaparsa; özellikle bu hatalar Allah tarafından Kur'ân-ı Kerîm'de açıkça bildirildiyse, bu durum sosyopolitik, psikolojik ve sosyolojik açılardan kesin ve açık deliller ışığında ve insan düşünce yapısını şekillendiren coğrafi şartlar dikkate alınarak değerlendirilmelidir. İşte Hakîm el-Cüşemî'nin et-Tehzîb fî't-Tefsîr adlı eserinde bu yaklaşımı ortaya koyduğu görülmektedir. Bu çalışma, Mutezile ve Zeydiyye düşünce gelenekleri içerisinde yer alan Hakîm el-Cüşemî'nin ismet anlayışını konu edinmektedir. Araştırma; giriş, iki ana bölüm ve sonuç kısmından oluşmaktadır. Girişte çalışmanın konusu, yöntemi, amacı, önemi, Hakîm el-Cüşemî'nin hayatı ve et-Tehzîb fî't-Tefsîr adlı tefsir eseri tanıtılmaktadır. Birinci bölümde, nübüvvet kavramı ve ona ilişkin temel unsurlar ele alınmaktadır. İkinci bölümde ise sıdk, emanet, tebliğ, fetanet ve ismet gibi peygamberlik sıfatları ile Kur'an'da bu sıfatlara dair ayetlerin Cüşemî tarafından nasıl yorumlandığı incelenmektedir. Çalışmanın sonunda, Cüşemî'nin görüşleri analiz edilerek onun nübüvvet anlayışının Mutezile mi yoksa Zeydiyye düşüncesine mi daha yakın olduğu değerlendirilmektedir.
Özet (Çeviri)
As a mediator between God and His servants, a prophet must be able to represent the Divine Being who sent him in a flawless and perfect manner. Prophethood is expected to serve as a model and exemplar in every aspect of life and death. Therefore, when a prophet appears to commit an error or violates social norms established by human societies—particularly when such actions are explicitly mentioned in the Qur'an—these instances must be understood from multiple perspectives, including socio-political life, psychology, sociology, credible evidence, and the geographical factors that shape human thought. This comprehensive and contextual approach is precisely what Ḥakīm al-Jushamī applies in his exegetical work, al-Tahdhīb fī al-Tafsīr. This study discusses the concept of prophet's ısmah as articulated by Ḥakīm al-Jushamī, a prominent figure in both the Muʿtazilite and Zaydī theological traditions. The thesis is structured into an introduction, two main chapters, and a conclusion. The introduction outlines the purpose and significance of the research, provides a brief biography of Ḥakīm al-Jushamī, and introduces his exegetical work al-Tahdhīb fī al-Tafsīr. The first chapter explores the general concept of prophethood and its essential components. The second chapter focuses on the prophetic attributes of truthfulness (ṣidq), trustworthiness (amānah), conveying the message (tablīgh), intelligence (fatānah), and infallibility (ʿiṣmah), as well as al-Jushamī's interpretation of Qur'anic verses addressing these qualities. The thesis concludes with a critical examination and synthesis of al-Jushamī's perspectives, aiming to determine whether his understanding of prophethood aligns more closely with Muʿtazilite or Zaydī theology.
Benzer Tezler
- Mu'tezilî Müfessir Hâkim el-Cüşemî'nin et-Tehẕîb fi't-tefsîr adlı eserinde müşkilü'l-kur'ân
The mushkil of the Qur'an in the work of Mu'tazilite Mufassir Hâkim al-Jushami titled at-Tahzib fi't-tafsir
DİDİK ANDRİAWAN
Doktora
Türkçe
2023
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKAN UĞUR
- Mu'tezilî müfessir Hâkim el-Cüşemî ve et-Tehzîb fi't-Tefsîr adlı eserinin tefsir literatüründeki yeri
The place of Mu'tazilî exegete al-Hâkim al-Jushamî and his tafsîr al-Tahdhîb fî Tafsîr al-Qur'ân in the tafsîr literature
CEMAL SÜNBÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMED COŞKUN
- Hâkim el-Cüşemî'nin et-Tehzîb fi't-Tefsîr adlı eserinin Mu'tezilî kaynakları
Mu'tazılah Sources of Ḥākim al-Jushamī's work Called al-Tahdhīb fī al-Tafsīr
HALİL SARI
Doktora
Türkçe
2025
DinÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. FERİHAN ÖZMEN
- Hâkim el-Cüşemî'nin et-Tehzî'b fi't-Tefsî'r adlı eseri çerçevesinde Mu'tezilenin Kur'ân tasavvuru
The Mu'tazila's perception of the Qur'an in the framework of Hakim al-Jushami's Work, al-Tahzib fi' al-Tafsir
FATİH PAMUK
Doktora
Türkçe
2023
DinBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLAL GÖKKIR
- التَّوْجِيْهُ النَّحْوِيُّ لِلْقِرَاءَاتِ المُتَوَاتِرَةِ فِي كِتَابِ التَّهْذِيْبِ فِي التَّفْسِيْرِ لِلْحَاكِمِ الجُشَمِيِّ
Et-tevcîhun –nahvî li'l kiraât'il-mütevâtireti fî Kıtab'ît Tehzîb fi't Tefsîr li'l Hâkimi'l-Cüşemî / Grammatical guidance of Mutawater Quranic readings in Al-Tahzib fi Al-Tafsir by Al-Hakim Al-Jushami
MAHMOUD BAKDASH
Doktora
Arapça
2024
DinBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜSEYİN ESVED